مشکل چیست؟ | صادق زیباکلام

صادق زیباکلام طی یادداشتی در آرمان ملی نوشت: همه شواهد و قراین حکایت از آن دارد که اروپایی‌ها و آمریکایی‌ها بعد از بیش از یک سال و نیم مذاکره حاضرند امتیازهایی را بدهند و در مقابل انتظارات و توقعاتی که از ایران دارند را بر روی کاغذ آورده‌اند. اما مشکل چیست که نمی‌توانیم تصمیم بگیریم؟ البته تهران نمی‌گوید که ما نمی‌توانیم تصمیم بگیریم بلکه می‌گوید که ما باید منافع اقتصادی و سیاسی‌مان تامین شود. واقعیت امر بر آن است که به نظر می‌رسد مشکل امروز ایران همان مشکلی است که باعث شد برجام ۱۳۹۴ به نتیجه نرسد. چنانکه آن زمان هنوز جوهر انعقاد برجام خشک نشده بود که برخی اقدامات داخلی باعث به وجود آمدن شرایط ناپایدار در توافق شد. هر چند که ایران پس از آن نیز همواره به وظایف و تعهدات خود در قالب برجام ادامه داد و در نتیجه هم این آمریکا بود که به‌طور یکجانبه با نقض برجام و قطعنامه ۲۲۳۱ از توافق هسته‌ای خارج شد. پس از آن نیز ایران گام‌های عقب نشینی خود را برداشت و این پیام را به دنیا فرستاد که اگر روند امور به همین گونه بخواهد پیش برود برجام دیگری در کار نیست و اگر طرفین برجام به احیای آن و توافق می‌اندیشند باید در چارچوبی مشخص و بر پایه خواسته‌های قانونی ایران پای میز مذاکره بیایند. اکنون نیز دقیقا همان مشکل ۱۳۹۴ وجود دارد و معلوم نیست که آمریکایی‌ها و اروپایی‌ها چه میزان به تعهدات و وظایف خود در قبال توافقی که در وین منعقد می‌کنند عمل خواهند کرد. قدر مسلم ایران باید امتیازات اولیه را به‌دست آورد، فروش نفتش آزاد شود و مجددا از سیستم سوئیفت استفاده ببرد. لذا مشکل اساسی این است که طرف غربی چه امتیازاتی می‌دهد و در ازای آن چه امتیازاتی را مطالبه خواهد کرد. مشکل ایران در رسیدن به توافق رعایت خطوط قرمز و حرکت بر اساس منافع ملی و پس از آن دوران پسا توافق است که غربی‌ها در آن دوران چگونه رفتار خواهند کرد. آیا باز هم مانند سابق رفتاری خارج از تعهدات و وظایف خود خواهند داشت و در نهایت این توافق را نیز به سر نوشت برجام ۱۳۹۴ دچار خواهند کرد یا اینکه رویکرد دیگری پیش خواهند گرفت و برجام روند عادی خود را طی خواهد کرد. قطعا اگر غربی‌ها رویکرد خود را تغییر ندهند طولی نخواهد کشید که این توافق احتمالی در وین نیز به سرنوشت توافق برجام در سال ۱۳۹۴ دچار خواهد شد. لذا برای رسیدن به توافق باید منافع ملی و خواسته‌های ایران تامین شود.