احتمال بازگشت آمریکا به عراق /پیرمحمد ملازهی
به گزارش انصاف نیوز، پیرمحمد ملازهی در شرق نوشت:
«اوباما» رییس‌جمهوری آمریکا در پی نشستی با تیم امنیتی، دستور حمله محدود هدفمند به گروه «داعش» در عراق را صادر کرد. این دستور در واقع در پاسخ به درخواست رهبر اقلیم کردستان و پس از آن صادر شده است که نیروهای داعش تا ۳۰کیلومتری اربیل پیشروی کردند و چند شهر و مراکز جمعیتی دو اقلیت مسیحی و ایزدی عراق را به تصرف خود درآوردند. این مناطق به وسیله پیشمرگه‌های کرد حفاظت می‌شد ولی آنها نتوانستند در مقابل هجوم غافلگیرانه داعش مقاومت کنند و بیش از یکصدهزارنفر از مسیحیان و ایزدیان مجبور به کوچ اجباری به داخل کردستان عراق شدند. منتها بحثی که اکنون مطرح می‌شود این است که صدور مجوز عملیات هوایی علیه داعش از طرف «باراک اوباما» می‌تواند معادله قدرت نظامی به‌هم‌خورده در عراق را به سود دولت مرکزی عراق برقرار کند یا نه؟ قطع‌نظر از این که عملیات هوایی ارتش آمریکا علیه داعش در چه سطح و با چه حجمی عملی شود، واقعیت مهم‌تر در محیط سیاسی و نظامی عراق وجود دارد که ریشه اصلی بحران و شکل‌گیری قدرت داعش است. بحران سیاسی در بغداد و ذهنیت انحصارطلبانه قدرت که نیروهای سیاسی را وارد رقابت‌های مخربی کرده است هنوز ادامه یافته است و تکلیف نخست‌وزیری عراق روشن نشده است. آمریکا قبلا نیز وقتی دولت مرکزی عراق درخواست کمک نظامی کرد به اختلافات سیاسی در بغداد اشاره کرد.
خواهان تشکیل دولتی با پایه‌های وسیع‌تر اجتماعی به‌گونه‌ای شد که در آن گروه‌های قومی و مذهبی عراق بتوانند حضور متناسب و راضی‌کننده‌ای بیابند. موضوعی که نوری‌المالکی چندان تمایلی از خود نشان نداده است و همچنان به حفظ قدرت خود باوجود مخالفت‌هایی که از طرف برخی از جریانات موثر در تحولات عراق دارد، می‌اندیشد.
بنابه باور خیلی از آگاهان به امور عراق، قدرت‌گرفتن داعش ریشه در نارضایتی مردم عراق در نواحی شمالی و تحت‌کنترل کنونی داعش دارد و تا مشکل قدرت در بغداد حل نشود، دخالت آمریکا به‌صورت محدود و هدفمند توصیف‌شده، نمیتواند به حل نهایی مشکل قدرت در عراق منتهی شود. در عین حال اتفاق مهم دیگری که در این فاصله افتاده است تشدید اختلاف‌نظرها بین دولت نوری المالکی و اقلیم کردستان عراق است تا آنجا که مسعود بارزانی بحث رفراندوم برای استقلال اقلیم کردستان را مطرح کرده است جدا از اینکه شرایط داخلی و منطقه‌ای برای چنین استقلالی مساعد باشد یا نباشد، پیشروی داعش به مناطق تحت‌کنترل پیشمرگه‌های کرد باعث شده که نیروهای کرد در اتحادی کم‌سابقه قرار گیرند و برای دفع داعش نیروهای کرد ترکیه‌ای، عراقی و سوریه‌ای و… از کوه‌های قندیل سرازیر شوند و با داعش وارد جنگ شوند. اجتماع چنین نیرویی در غیاب ارتش ملی عراق حتی اگر با کمک و بدون کمک نیروی هوایی آمریکا بتواند نیروهای داعش را از کردستان عراق مجبور به عقب‌نشینی کند، بحث رفراندوم و استقلال کردستان عراق را برای کردها توجیه‌پذیرتر خواهد کرد. به ویژه اینکه در همین شرایط هم دولت مرکزی عراق حاضر به پرداخت مطالبات توافق‌شده اقلیم کردستان نشده است.
از طرف دیگر نفس بازگشت آمریکا به عراق در هر سطحی که باشد، به این معناست که عراقی‌ها خود قادر به حل‌وفصل مسایل داخلی خودشان نیستند و این هرچند که در سطح محدودی باشد می‌تواند عواقب ناگوار پایدارتری به جای بگذارد. به‌ویژه آنکه ظهور جریان رادیکال باادعا و ذهنیت خلافت‌گرا در خاورمیانه برخلاف تصوری که آن را موقتی و دست‌ساخته آمریکا و اسراییل می‌‌داند یک جریان ریشه‌‌دار و ایدئولوژیک با انگیزه‌های قوی است که نمی‌توان آن را با واژه‌هایی نظیر «کرایه‌ای» ساده کرد و آن را توضیح داد. اندیشه خلافت‌گرا که اکنون داعش در عراق و سوریه آن را سنگ‌بنای خلافت اسلامی قرار داده و با اعلام ابوبکر البغدادی به عنوان خلیفه، خواهان بیعت با آن شده است از شرق آسیا، شبه‌قاره هند در قالب جماعت‌های اسلامی تا شمال آفریقا و حوزه مدیترانه دنیای عرب، هوادارانی جدی دارد. دولت مرکزی عراق اگر این واقعیت را به‌درستی درک نکند دخالت آمریکا هم نمیتواند مشکل داعش را حل کند. علاج بحران جاری عراق در توزیع مناسب قدرت، دست کشیدن از انحصارطلبی در قدرت و تقویت وحدت ملی صرف نظر از عناصر قومیت و مذهب است.
انتهای پیام
