تعجب در برابر دخترانی که با آرامش به سراغ مرگ رفتند
گیسو فغفوری در مقدمه‌ی گفتگوی شرق با عباس عبدی در باره‌ی دخترانی که اخیرا در اصفهان خودکشی کردند، نوشت: به‌تازگی فیلمی از دو دختری که چندی پیش در اصفهان خودکشی کردهاند، منتشر شده است. آنان در سرخوشی و مانند یک روز عادی از خودکشی سخن می‌گویند. درباره این فیلم که سؤالات متعددی را در ذهن به وجود می‌آورد، با «عباس عبدی»، جامعه‌شناس و تحلیلگر، صحبت کوتاهی کرده‌ایم.
🔷وقتی این فیلم را می‌دیدید، چه واکنشی در برابرش داشتید؟
🔲واکنش اولیه‌ام تعجب شدید بود. باورم نمی‌شد دو دختر نوجوان بخواهند برای خودکشی بروند و طوری به مرگ نگاه کنند که انگار برای رفتن به تفریح و شادی می‌روند. کاملا راحت و آرام با آن برخورد می‌کردند. هنوز هم نمی‌دانم این واقعا فیلمی است که آنان قبل از رفتن به خودکشی از خودشان برجا گذاشته‌‌اند یا خیر؟ شاید مربوط به روز دیگری بوده و نه روز خودکشی، چراکه اگر این‌طور باشد، واقعا موضوع شگفت‌انگیزی است.
🔷 به نظرتان این فیلم با شکل‌های مرسوم خودکشی فرق دارد؟
🔲همان‌طور که می‌دانید، خودکشی دلایل و انواع متنوع و مختلفی برحسب علت دارد. امیل دورکیم اولین کسی است که در این زمینه تحقیقات زیادی انجام داده و دسته‌بندی‌های مختلفی درباره خودکشی داشته است، اما واقعا نمی‌دانم این نوع خودکشی در کدام‌یک از این دسته‌ها جا می‌گیرد، چراکه ذره‌ای استرس مورد انتظار را در فرد نمی‌بینیم، کاملا با آرامش با مرگ برخورد می‌کنند. قطعا نمی‌توان این نوع خودکشی را با شکل‌های مرسوم مقایسه کرد که فرد نمی‌تواند با فشارهای اطرافش خودش را هماهنگ کند و دست به خودکشی می‌زند. خودکشی سرخوشانه‌ای بود اگر فیلم واقعیت را بازتاب دهد.
🔷 آیا واقعا با نسلی روبه‌رو هستیم که اطلاعی از ویژگی‌ها و خصوصیاتشان نداریم؟
🔲در ابتدا باید بگویم پاسختان مثبت است، چون وقتی با چنین اتفاقی روبه‌رو می‌شویم و نمی‌توانیم آن را بفهمیم، پس نتوانسته‌ایم این نسل را بشناسیم، اما چیز دیگری در این میان وجود دارد که ما را به تردید می‌اندازد تا به‌سرعت قضاوت نکنیم. نکته این است که آیا این رفتار خاص تبدیل به یک روند شده است؟ یا یک پدیده خاصی است که در یک جا و در یک مورد اتفاق افتاده که حالا باید علل آن مورد خاص را شناسایی کرد؟ در حوزه اجتماعی نمی‌توانیم یک پدیده را مصداق یک وضعیت و روند در نظر بگیریم، بلکه تکرارش باید ما را نسبت به آن حساس و نگران کند. نکته دیگر این است که یکی از این دو نفر زنده مانده است. امیدوارم حالش بهبود یابد و با او صحبت کاملی انجام شود و این اتفاق تجزیه و تحلیل شود تا بتوان ریشه این اتفاق و عملکرد عجیب را شناسایی کرد.
🔷 به نظرتان چه نکته‌ای سبب می‌شود این نیاز را حس می‌کنند که عملکرد غیراخلاقی خود را از منظر جامعه ضبط کنند؛ چه این اتفاق قتل باشد – قتلی که چهار دوست در یکی از شهرستان‌ها انجام دادند و از لحظات جان‌سپردن مقتول فیلم‌برداری کردند- چه خودکشی این دو دختر در اصفهان؟
🔲واقعا نمیشود تحلیل کرد چرا این فیلم را ضبط کردهاند؟ حتی نمی‌دانم این فیلم چگونه منتشر شده است؟ این فیلم یا باید در اختیار خانواده باشد یا نیروی پلیس. بالطبع خانواده نباید درباره انتشار این فیلم انگیزه‌ای داشته باشد. نیروی انتظامی هم طبق قانون حق ندارد این کار را انجام دهد. همین انتشار فیلم هم برای من مسئله است. فارغ از این نکته به نظرم شهرت و تنوع‌خواهی می‌تواند از عواملی باشد که آنها این فیلم‌ها را ضبط کردهاند، اما همه اینها تحلیل‌هایی فرضی هستند. از طرفی اصلا نمی‌توان آن قتلی را که در کردستان رخ داده است، با این فیلم خودکشی دختران مقایسه کرد، اینها کاملا متفاوت هستند. آن‌جور قتل‌ها معمولا مرتبط با مسائل ناموسی است که کاملا با این اتفاق فرق دارد.
🔷 منظورم همین ماجرای ضبط‌کردن بود. اول بحث ماجرای بازی نهنگ آبی مطرح شد که بعدا هم تکذیب شد. آیا به نظر نمی‌رسد که کلا جامعه‌شناسان، مسئولان، خانواده‌ها و… در برابر اتفاق‌های جدید بی‌اطلاع و مبهوت هستند؟
🔲این دو ضبط فیلم هم متفاوت است، حداقل در اهداف با هم فرق دارند، ولی ما با یک پدیده بسیار مهم مواجه شده‌ایم که ۴۰ سال پیش به مخیله هیچ‌کس خطور نمی‌کرد و آن توانایی فرد برای تولید و توزیع متن و عکس و فیلم به‌صورت هم‌زمان برای همه جهان است. این قدرت وسوسه‌انگیز است، البته قرار نیست همه مردم وسوسه شوند، کافی است یک در هزار چنین شوند، در این صورت با موجی از اتفاقات عجیب‌وغریب مواجه خواهیم شد. الان ظرفیت آن هست که همه آقای دوربینی شوند بدون اینکه نیازی به حضور در جلسه آقای قرائتی داشته باشند. بنابراین وضع جدید نوعی جلوزدن فناوری از قدرت انطباق‌پذیری انسان است و شاید ما دچار تأخر فرهنگی نسبت به فضای مجازی شده‌ایم. اگر مردم جوامع پیشرفته دچار این تأخر نباشند، ما به دلیل وضعیت رسانه‌های رسمی خودمان دچار آن شده‌ایم.
انتهای پیام
درجامعه ای گه بجز سرود مرگ چیز دیگری سراییده نمیشود چه انتظاری دارید؟ حالا شما دائم تکرار کنید نهنگ ابی نهنگ ابی ……خودتان را گول نزنید.