صداوسیما و مناظرههای هدفدار

علی شکوهی روزنامه نگار درباره ی مناظره های صداوسیما در آستانه ی انتخابات، در روزنامه ی اعتماد نوشت:
✅ این روزها مسوولان دولتی از صدا و سیما شکایت دارند و مدعی هستند که این رسانه، «ملی» نیست و نقش مثبتی نسبت به انعکاس دستاوردهای دولت ندارد. دلایل دولتیان در این زمینه هم کم نیست. دستکم عملکرد این رسانه را در قبال دولتهای قبل یادآوری میکنند و نشان میدهند که صدا و سیما مثلا در آستانه انتخابات ریاستجمهوری سال ۸۸ هر روز گزارشهای متعددی از عملکرد دولت قبل را با آب و تاب فراوان منعکس و کاملا با هدف حمایت از دولت به تنظیم اخبار و گزارشهای خود مبادرت میکرد. اکنون هم شاهدند که صدا و سیما به شکل باورنکردنی از انعکاس دستاوردهای دولت روحانی و مقایسه آن با گذشته سر باز میزند و سعی دارد در کنار هر خبر مثبت از دولت، حتما یک گزارش یا خبر منفی و نقادانه را منتشر کند تا ذهنیت مردم را از مثبت شدن نسبت به عملکرد دولت روحانی منحرف کند و فضای منفی را دامن بزند.
✅ این تنها دلیل دولتیان نیست. سابقه نداشت که صدا و سیما برنامههایی را کاملا به نقد دولت اختصاص دهد و در غالب موارد هم از مسوولان دولتی و حامیان دولت کسانی را برای حضور در برنامهها دعوت نکند. این رویه در اخبار و برنامههای متعددی قابل بررسی است. حتی در همین برنامههایی که به نام مناظره ترتیب داده شده، به شکلی سازمان داده میشود که در نهایت به نفع دولت تمام نشود. به هر حال ما همه رسانهای هستیم و میدانیم که اگر شما صاحب سفره باشید میتوانید سفره را به شکلی بچینید که ظاهرا خوب باشد و بیننده خوشش بیاید اما در نهایت خودتان هم به عنوان صاحب سفره، بهره خود را ببرید و هدف خودتان را تامین کنید.
✅ در هنگام برگزاری مناظرات تلویزیونی، از همان انتخاب موضوع مناظره میتوان هدف خود را پی گرفت. صدا و سیما میتواند دهها موضوع را برای مناظره انتخاب کند اما سعی دارد از میان آنها عمدتا مسائل اقتصادی را انتخاب کند. طبعا اگر حوزه سیاست داخلی و سیاست خارجی یا حوزه مسائل فرهنگی و اجتماعی یا موضوعات مرتبط با حقوق شهروندی و اجرای قانون اساسی و مواردی از این دست انتخاب شود، دوستان صدا و سیما میدانند که دولت حرفهای زیادی برای گفتن دارد و طرفداران دولت هم میتوانند مطالبات فراوانی را مطرح کنند که دیگر دولت پاسخگوی آن نیست بلکه خود رییسجمهوری و وزرا هم در این مسائل طلبکارند و نهادهای دیگری باید پاسخگو باشند. به همین دلیل صدا و سیما ترجیح میدهد که سراغ آن موضوعات نرود و نیروهای سیاسی مورد حمایت خودش را در موضع ضعف قرار ندهد.
✅ در این مقطع صدا و سیما مسائل اقتصادی را در اولویت قرار داده است تا از نظر خودش، به سبد رای مردمی دولت روحانی تهاجم کند و مردم را نسبت به عملکرد اقتصادی دولت بدبین سازد. انتخاب مسائل اقتصادی و معیشتی برای مناظرات تلویزیونی بد نیست و در جای خودش باید به آن پرداخته شود زیرا هر دولتی باید نشان دهد که در این زمینه چه کرده و کدامین موانع از تحقق اهداف اعلام شده دولت جلوگیری کردند اما صدا و سیما در این مقطع به فکر تحلیل علمی عملکرد دولت و دستاوردها و ناکامیهای آن نیست بلکه در یک رویکرد سیاسی روشن، در تلاش است تا مخالفان و منتقدان دولت را در موضع برتر بنشاند و این امر با دو اهرم شدنی میشود: اول در انتخاب مهمانان مناظره و دوم با پخش گزارشهای گزینش شده از سطح جامعه و مردم. کافی است مهمانان مناظره را به شکل برنامهریزی شده از میان مدیران و کارشناسانی انتخاب کنیم تا پیشاپیش صحنه مناظره را به زیان دولت هدایت کرده باشیم. مثلا میتوانیم از مدیران توانمند دولتی کسانی را دعوت نکنیم. میتوانیم کسانی را انتخاب کنیم که در سخن گفتن و انتقال مفاهیم موفق نیستند. میتوانیم از کارشناسانی دعوت کنیم که خودشان هم به دولت نقدهای جدی دارند ولی در مجموع حامی دولت محسوب میشوند. طبعا از طرف دیگر میتوانیم منتقدانی را دعوت کنیم که از قبل با آنان هماهنگیم و نوع سوالات را با آنان در میان گذاشتیم و روند هدایت بحث میان آنان با مجریان مناظرات هماهنگ شده است.
✅ گزارشهای به ظاهر مردمی هم قصه خودش را دارد. در این شرایط که مردم به خاطر عملکرد اقتصادی همه دولتهای بعد از انقلاب، منتقد و از وضعیت خودشان ناراضیاند، تهیه گزارش منفی از متن مردم اصلا کار دشواری نیست اما اینکه این انتقادها و اعتراضها را کاملا متوجه دولت روحانی بکنیم کاری است که مسوولان این برنامهها از گزارشگران خود انتظار دارند و به آنان در این زمینه ماموریت میدهند. مثلا گرانی و تورم هست و مردم هم این را حس میکنند اما گزارش مردمی در این زمینه میتواند به این شکل تهیه شود که دولت روحانی کاری نکرده است و مردم از دست گرانی به ستوه آمدهاند. تهیهکنندگان و مسوولان این برنامه کاری ندارند که نرخ رشد تورم در دولت قبل تا نزدیک به ۴۰ درصد هم رسیده بود و دولت روحانی توانست آن را به کمتر از ۱۰ درصد پایین بیاورد زیرا آنان تصمیم دارند دولت را ناکارآمد نشان دهند و بنابراین گزارشی را تهیه و منتشر میکنند که همچنان بر وجود تورم تاکید دارد و اینکه مردم این آمارها را باور ندارند.
✅ همه ما کار رسانهای کردهایم و از جمله با کار در همین صدا و سیما با ماهیت اینگونه فعالیتها کاملا آشناییم. با مراجعه به اسامی مسوولان همین برنامههای خاص از جمله مناظره معلوم میشود که با کدامین گرایش سیاسی و کدامین هدف مشخص انتخاباتی در حال تولید این گونه برنامهها هستند. حال این سوال را تکرار میکنیم که وقتی یک شبکه خاص در اختیار یک نهاد مخالف دولت قرار میگیرد، چرا دولت نباید یک شبکه تلویزیونی در اختیار داشته باشد تا عملکرد خود را برای مردم منعکس کند؟
انتهای پیام