ساختار مناسب وزارت ورزش و جوانان چگونه باشد؟

رضا محمدکاظمی درباره ساختار وزارت ورزش و چوانان در «اعتدال» نوشت: عملکرد هر سازمانی را می­توان متاثر از ساختار سازمانی آن سازمان دانست که با بهبود مستمر نقاط ضعف ساختار سازمانی به این مهم دست یافت. در همین راستا این روزها همزمان با معرفی کابینه جدید دولت به مجلس، مصاحبه ای را از وزیر محترم پیشنهادی ورزش وجوانان، آقای دکتر مسعود سلطانی فر، شاهد بودیم که در آن نوعی سردرگمی در مورد جدایی و یا پیوند مجدد دو بخش ورزش و جوانان را شاهد هستیم. لذا راقم این سطور برآن شد تا به این بهانه نگاهی به انواع ساختارهای وزارت ورزش و کارکرد آنها در جهان داشته باشد تا شاید تصویری کامل از این حوزه برای رییس جمهور محترم و سایر مدیران عالی اجرایی ترسیم گردیده و انتظارات واقعی جامعه از پدیده ورزش بعنوان یک حوزه فرابخشی تبیین گردیده و سپس قضاوت را به خوانندگان محترم این گزارش بسپاریم. لازم بذکر است که هریک از کشورهای توسعه یافته بر مبنای اسناد بالادستی کشور خودشان، برای امر ورزش، وظیفه ای را تعریف نموده و برای رسیدن به آن هدف و بر اساس داشته هایشان نوع ساختار نهاد ورزش کشورشان را تبیین می نمایند که آیا این نهاد بصورت وزارت، سازمان و یا ترکیبی با نهاد دیگر باشد؟

همچنین مهمترین شاخص ارزیابی یک ساختار، قدرت هماهنگی آن میان مأموریت‌های معین شده در تقسیم کارها و مأموریت‌هاست. نیاز به هماهنگی بنا به دلایل عدیده‌ای لازم می‌باشد که از آن جمله است: تقسیم کار بین واحدهای مختلف یا موقعیت‌های سازمانی گوناگون، همبستگی و وابستگی واحدها و موقعیت‌های کاری به هم و تحقق اهداف سازمان. در نتیجه هماهنگی مجموعه‌ای از مکانیزم‌های ساختاری و انسانی است که برای مرتبط ساختن اجزای هر سازمان با یکدیگر برای تسهیل در رسیدن به اهداف و تضمین تحقق آنها طراحی و بکار گرفته می‌شود. سازمان‌های خوب طراحی شده و خوب سازماندهی شده باید به اندازه کافی قدرت هماهنگ در خود داشته باشند. بنابراین بروز ناهماهنگی بهترین و متقن‌ترین دلیل برای تجدید ساختار یک سازمان می‌باشد (۱). از بررسی این مفهوم معلوم می‌شود که سازماندهی در کلیه سازمان‌ها از جمله سازمان‌های ورزشی، مصداق دارد. لذا بحث مربوط به سازماندهی و ساختار نیز از مباحث بنیادی در سازمان‌های ورزشی می‌باشد. اصل سوم قانون اساسی جمهور اسلامی ایران نیز تاکید بر بهداشت، آموزش و پرورش و تربیت بدنی رایگان برای همه در تمام سطوح و تسهیل و تصمیم آموزش عالی دارد. به دلیل اهمیت تربیت بدنی و ورزش و زندگی روزمره اقشار مختلف جامعه، قانون اساسی بخش مهمی از اصل سوم را به این منظور اختصاص داده است. مور مربوط به تربیت بدنی و ورزش در کشور ما به عهده وزارت ورزش گذاشته شده است، اما این بدان معنا نیست که سایر سازمانها و دستگاههای دولتی در زمینه تربیت بدنی و ورزش فعالیت مستقل ندارند. وزارتخانه های آموزش و پرورش و علوم ، ورزش را در بخش دانش آموزی و دانشجو به عهده دارند. از بعدی دیگر، اهمیت ورزش برای حکومت­ها ارزشی دو­چندان یافته است. چرا که با استفاده از ورزش اهداف متنوع در راستای بهبود وضعیت اقتصادی، سیاسی، فرهنگی، رفاهی و سلامتی دنبال می­شود و در صورت وجود مدیریت و ساختاری صحیح می تواند به این اهداف، دست پیدا کرد.

سوابق موجود:

تحقیقات نشان می دهد تقریباً در هیچ کشور توسعه‌یافته‌ای سازمانی در سطح وزارت ورزش وجود ندارد. در این کشورها معمولاً ورزش به یک حوزه‌ دیگر متصل است که گاهی مرتبط است با ورزش و گاهی نامرتبط. در کابینه‌ی دولت بسیاری از کشورها ورزش با آموزش پیوند دارد. در خیلی از کشورها نیز به بهداشت، یا فرهنگ، رفاه، گردشگری یا ارتباطات. (۲).

با توجه به رویکرد حاضر در زمینه ارائه ساختار مناسب برای وزارت ورزش جمهوری اسلامی ایران، در ادبیات تحقیق به بررسی ساختار سازمانی کشورهای خارجی مورد بررسی پرداخته شده است:

۱- وزارت ورزش: دولت انگلستان برای توسعه‌ی ورزش در کشور خود، برنامه‌ای استراتژیک با عنوان ‹‹ چشم‌انداز ۲۰۲۰›› از دو دهه قبل تدوین نموده است. افق زمانی نسبتاً طولانی این برنامه، بیانگر درازمدت بودن برنامه‌ی استراتژیک مذکور است. چشم‌انداز آینده‌ی ورزش انگلستان در قالب یک چشم‌انداز کمی بیان گردیده است.

۲- وزارت ورزش و جوانان

در کویت و برخی دیگر از کشورهای حوزه خلیج همیشه فارس، از بعد ورزش حرفه ای بیشتر ورزش کاران را افراد خارجی تشکیل می دهند. همچنین استفاده از ورزش ابزاری برای سرگرم کردن جوانان آن کشورهاست!!!

۳- وزارت ورزش و گردشگری

کشور بلاروس دیدگاهی اقتصادی نسبت به ورزش داشته و بیشتر به اهمیت جذب توریست بر مبنای جاذبه های ورزشی و گردشگری در این کشور تاکید داشته است.(۸)

۴- وزارت فرهنگ، ورزش و گردشگری

یکی از دلایل موفقیت کره­جنوبی در بازی های المپیک در طول دو دهه گذشته، ارتباطات بین دولت و شرکت­های بزرگ مثل سامسونگ، ال­جی و نیروهای مسلح بود که به عنوان نیروی­های انگیزشی اصلی باعث موفقیت کشور کره در بازهای المپیک شده بودند. کشور کره­جنوبی دارای وزارت وزارت فرهنگ، ورزش و گردشگری می­باشد و از نگاهی دیگر می­توان چنین بیان کرد که این کشور دارای رویکردی فرهنگی-گردشگری نسبت به ورزش دارد(۹).

۵- کمیته المپیک

در کشورهای استرالیا و آمریکا به جای وزارت ورزش، کمیته المپیک به امور ورزشی رسیدگی می نماید. در این کشور نه در حد وزارتخانه بلکه به صورت کمیته ملی المپیک به امور ورزشی نگاه کرده، البته می­توان پدیده خصوصی­سازی و کوچک کردن دولت را در این امر بی­تاثیر ندانست. دولت استرالیا معتقد است که جهت­گیری جدید در دو حوزه نیاز است: روشی که از ورزش نخبگان حمایت کرده و روشی که از ورزش برای گسترش شرکت در فعالیت­های ورزشی و جسمانی برای بنیان نهادن ملتی سالم­تر استفاده گردد. بنابر آنچه که بیان شد می­توان رویکرد کشور استرالیا را نسبت به ورزش رویکردی حرفه­ای- همگانی دانست.(۱۰).

۶- امنیت و دفاع ملی:

در سوییس، سازمان فدرال ورزش سوئیس نقش ارتقا ورزش و تمرینات فیزیکی را بازی می­کند و همچنین تامین­کننده تاثیرات مثبت، مفید و ضروری آن را در جامعه می­باشد(۱۱). وزارتخانه فدرال دفاع، حفاظت شهروندی و ورزش در ۵ حوزه ساختار یافته است: دفاع، حفاظت شهروندی، ورزش، بخش تکنولوژی و خدمات هوشمند فدرالی. بخش­های وزارتخانه به صورت مستقیم به مدیر ارشد وزارتخانه پاسخگو هستند(۱۲).

۷- وزارت بهداشت، ورزش و جوانان

در فرانسه دو موضوع جوانان و ورزش را با هم ترکیب شده و «وزارت جوانان و ورزش» را در کابینه‌ تشکیل داده‌اند. مسئولیت فدراسیون‌های ورزشی ملی و همگانی، امور جوانان، مراکز ورزش عمومی و استادیوم‌های ملی مانند استاددوفرانس پاریس، بر عهده‌ی وزیر جوانان و ورزش است (۱۳).

نتیجه ­گیری

با توجه به آنچه گفته شد می توان چنین بیان کرد که افزایش قوانین و مقررات، دستورالعمل­ها و آیین­نامه­های موجود در سازمانرسمیت را افزایش خواهد داد، سطوح بالای تمرکز موجب بروز دیدگاه­های معترضانه و اخلالگر شده و مانع توسعه و ساخت ایده­هایجدید می شود. با توجه به تحقیقات قبلی به علت وجود قوانین، مقررات و دستورالعمل های بیش از حد در وزارت ورزش و جوانان وهمچنین توجه مدیران به استاندارد سازی بیشتر امور اداری و سازمانی و در نهایت اتخاذ تصمیمات به صورت فردی و برمبنای همانیافته های شخصی به عنوان یک امر پذیرفته شده از سوی رؤسای مافوق و همچنین کارکنان زیردست موجبات افزایش بوروکراسی اداری و کندکاری می­شود. با توجه به تحقیقات انجام شده در مورد پیچیدگی وزارت ورزش، معدل پیچیدگی ساختار سازمانی در این نهاد در سطح متوسط قرار دارد، لازم به ذکر است که پیچیدگی نسبت به دیگر ابعاد رسمیت و تمرکز دارای وضعیت بهتری بوده است. بنابراین اصلاح دستورالعمل های اجرایی و مقررات موجود و حذف قوانین و مقررات اضافی و زاید و جلوگیری از ایجاد تمرکز در سطوحبالای مدیریت با واگذاری مسئولیت و اختیارات از طریق معاونت ها به بخش­های کوچکتر با توان انعطاف پذیری بیشتر و در اختیارگذاشتن منابع لازم برای آنها موجب می شود، توصیه می گردد.

همچنین با توجه به اینکه میزان کنترل مستقیم کارکنان بر امور خود در وزارت ورزش و جوانان به مراتب از سازمانهای مشابه درکشورهای دیگر بیشتر است و همچنین میزان مداخله مستقیم مدیران ارشد در امور مربوط به زیردستان بیشتر است، می­توان استنباطکرد که هنوز عامل تمرکز در وزارت ورزش و جوانان، به عنوان عامل بازدارنده، می تواند جلوی پیشرفت و نوآوری سازمان را بگیرد. بدینشکل که هرچه دستورات و آئین نامه­ها از بالا به پایین باشد و سلایق شخصی اعمال شود، قوه ابتکار و نوآوری کارشناسان سازمان وافراد زیردست آنها تضعیف می­شود. در این صورت، فقدان اتاق فکر در وزارت ورزش برای برخورداری از نظرات آزادانه عموم افراد و اعمالنظرات فردی، سازمان را از هدف خود دور می­سازد. از دید خبرگان برای افزایش و بهبود کیفیت ارتباطات بین ورزش های پرورشی، همگانی، قهرمانی و حرفه ایرای به ایجاد شورای عالی ورزش توصیه فراوان شد. بدین صورت که برای ورزش پرورشی وزارت آموزش و پرورش و آموزش عالی با معاون وزیر و رئیس سازمان ورزش پرورشی، برای سازمان ورزش همگانی بین وزارت کشور، وزارت کار و رفاه و ستاد کل نیروهای مسلح (ارتش، سپاه و ناجا) با معاون وزیر و سازمان ورزش همگانی، برای ورزش قهرمانی بین کمیته ملی­المپیک و کمیته ملی­پارا­المپیک با معاون وزیر و رئیس سازمان ورزش قهرمانی و در نهایت برای ورزش حرفه­ای بین وزارت صنعت، معدن و تجارت، وزارت اقتصاد و دارایی و مجمع اتحادیه­های ورزشی با معاون وزیر و رئیس سازمان ورزش حرفه­ای دارای ارتباط باشند.

بنابر آنچه بیان شد، وزیر ورزش باید دارای رابطه مستقیم با شورای عالی ورزش باشد. شورای عالی ورزش با وزارت آموزش و پرورش و علوم(دانشگاه های دولتی، دانشگاه آزاد اسلامی، داشنگاه پیام نور، دانشگاه های نظامی و انتظامی، وزارت کشور(شهرداری های سراسر کشور و NGO ها)، وزارت کار و رفاه و ستاد کل نیروهای مسلح(ارتش، سپاه و ناجا)، کمیته ملی­المپیک و کمیته ملی­پارا­المپیک و در نهایت وزارت صنعت، معدن و تجارت، وزارت اقتصاد و دارایی و مجمع اتحادیه­های ورزشی دارای ارتباط بوده و در جهت ایجاد تغییرات لازم، انجام وظایف مشترک بین ورزش های چهارگانه، به اشتراک گذاری تجربیات و دانش های غنی شده بین سازمانی به تبادل اطلاعات بپردازند. همچنین به پیشنهاد خبرگان برای احیای ورزش­های بومی و باستانی ایران، وجود بخشی به نام دفتر ساماندهی و توسعه ورزش های بومی و آیینی ایران لازم و ضروری می باشد، هدف از این بخش، شناسایی ورزش­های بومی در سطح استان ها و روستا و ارائه راهکارهایی جهت توسعه و ایجاد لیگ­های باشگاهی در جهت قوام و پایداری این ورزش های می­باشد. متاسفانه بسیاری از ورزش­های بومی که دارای پتانسیل بالا برای قرار گرفتن در سطح ورزش­های بین­المللی را دارا می باشند، با بی­توجهی مسئولین در حال از بین رفتن هستند، لذا وجود معاونتی برای سازماندهی و احیای ورزش های بومی و باستانی امری حیاتی است که به پیشنهاد خبرگان در آینده تمهیدات لازم برای اجراسازی و قراردهی آن در ساختار سازمانی نهادینه خواهد شد.

همچنین از دید خبرگان، تلفیق معاونت امور بانوان و توسعه ورزش همگانی امری اشتباه بوده است، چرا که بانوان در تمامی ورزش های پرورشی، همگانی، قهرمانی و حرفه ای مشغول بوده و محدود کردن معاونت بانوان صرفا با ورزش همگانی در عمل باعث افزایش بوروکراسی اداری و کاغذ بازی خواهد شد، لذا لزومی برای جداسازی این قسمت از دیگر بخش ها نبوده و می تواند به صورت زیر مجموعه برای تمامی ورزش ها در نظر گرفته شود.

به نظر میرسد شورای عالی ورزش به بهترین نحو می تواند بین سازمان های سازمان­های آموزش و پرورش و علوم، وزارت کشور(امور شهرداری­ها)، کمیته المپیک و فدراسیون های ورزشی، وزارت فرهنگ و ارشاد و در نهایت رئیس شورای اتحادیه­های ورزش­های حرفه­ای و باشگاه­های ورزشی با وزارت ورزش برای توسعه و بهبود ورزش های چهارگانه و تعاملات فرهنگی (به دلیل وجود فرهنگ ها و قومیت های متنوع) ایجاد همکاری نماید.

در پایان یادآوری می گردد که آیا بنظر شما خوانندگان نیز این نوع ساختار وزارت برای ورزش کشور مناسب است و یا یکی از مدل های مطالعه شده جهانی در جدول بالا می تواند در راستای اقتصاد مقاومتی برای کشور مناسب تر باشد؟

منابع:

۱- آجورلو ، مصطفی ، محمدکاظمی، رضا ، (۱۳۹۶) طراحی ساختار تشکیلاتی کلان ورزش جمهوری اسلامی ایران ، مطالعات مدیریت ورزشی، دوره ۸، شماره ۳۸.

۲- مینتزبرگ، هنری (۱۳۷۱). سازماندهی:پنج الگوی کارساز. (ترجمه فقیهی، ابوالحسن ؛ وزیری سابقی، حسین) انتشارات مرکز آموزش مدیریت دولتی

۳- مانزینی، اندرو، (۱۳۸۵)آسیب شناسی سازمانی (با رویکرد کاربردی به حل مشکلات و بالندگی سازمانی )، ترجمه عطافر، علی و قبادی پور، مرضیه و آنالویی، سعید ، انتشارات موسسه علمی دانش پژوهان برین ، چاپ اول

۴- رابینز، استیفن،(۱۳۸۷) تئوری سازمان (ساختار،طراحی و کاربردها) ، ترجمه الوانی، سید مهدی ، دانایی فرد، حسن ، تهران، نشر اشراقی

۵- Kim,S (2003) “Research paradigms in organization learning and performance : competing modes of inquiry”, journal of information technology , Learning and performance” , vol 21,No,1,pp240-255.

۶- Kim,Yu Kyoum,Ko,Yong jae,jaffery James(2011) “the impact of relationship quality on attitude toward a sponsor” , journal of business & industrial marketing,pp1-12.

۷- Kubicek, Herbert, Cimander, Ralf (2009)” three dimentions of organizational interoperability cinsights from recent studies for improving interoperability frame-works”,European journal of epractice,pp1-12.

۸- محمدکاظمی، رضا (۱۳۹۰)، مقایسه تطبیقی عنصر ترویج در لیگ های حرفه ای فوتبال ایران، ژاپن و کره جنوبی، نشریه چشم انداز مدیریت بازرگانی، سال دهم، شماره ۷، پیاپی ۴۰

۹- خبیری، محمد؛ غفاری، حسن؛ الهی، علیرضا (۱۳۸۳). مقایسه وضعیت باشگاه‌های لیگ حرفه‌ای جمهوری اسلامی ایران با معیارهای یوفا و باشگاه‌های منتخب از کشورهای ژاپن، ترکیه، امارات و کره جنوبی، گزارش پژوهشی، پژوهشکده تربیت‌بدنی و علوم ورزشیاهرنجانی و همکارن،۱۳۸۱

۱۰- رضائیان، علی.(۱۳۸۵). مبانی سازمان و مدیریت. سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه ها (سمت).

۱۱- سپهری، مهران،(۱۳۸۶) ‌‌مهندسی‌ مجدد فرآیندهای‌ سازمان،‌ ماهنامه علمی آموزشی تدبیر، سال سیزدهم ، شماره ۱۲۲

۱۲- Hong,Una(2009)”The relationship between government, business and armed forces south korea’s elite sport policy” ,loughborough university,pp1-2.

۱۳- Kubicek, Herbert, Cimander, Ralf (2009)” three dimentions of organizational interoperability cinsights from recent studies for improving interoperability frame-works”,European journal of epractice,pp1-12.

۱۴-Annick, Willem and Marc, Buelens and Ives, DeJonghe,(2002) Impact Of Organizational Structure On Nurses’ Job Satisfaction,A Questionnaire Survey Vol 8, No3

۱۵- Bernard, Burnes and Cary, Cooper and Penny, West,(2003) Organizational Learning: The New Management Paradigm?,Journal Of Management Decision Issue,Vol 10, No7

۱۶- Burder,Richard and Dias, Stephen and Leukert, peter ,(2001) on e-insurance strategy, golman sachs,p.112

انتهای پیام