میزان انتقال ویروس HIV از روش‌های مختلف چقدر است؟
وقتی صحبت از ویروس HIV و بیماری ایدز به میان می‌آید، یکی از مهم‌ترین دغدغه‌ها این است که این ویروس دقیقاً چطور منتقل می‌شود و احتمال انتقال آن از هر روش چقدر است؟ خیلی‌ها نمی‌دانند که همه‌ی تماس‌های فیزیکی یا حتی همه‌ی روابط جنسی، به یک اندازه پرخطر نیستند. روش‌هایی مثل استفاده از کاندوم در حین رابطه جنسی یا رعایت بهداشت در تزریقات پزشکی، می‌توانند به‌طور قابل‌توجهی خطر انتقال را کاهش دهند. اما هنوز هم بسیاری از مردم با تصوراتی نادرست یا اطلاعات ناقص زندگی می‌کنند؛ موضوعی که می‌تواند هم برای خودشان و هم برای دیگران خطرآفرین باشد. در این مقاله، بررسی می‌کنیم که ویروس HIV از چه راه‌هایی منتقل می‌شود و میزان خطر هر روش چقدر است.
تماس جنسی، عامل انتقال ۵۴ درصد موارد ابتلا به ایدز
بر اساس آمارهای رسمی، بیش از نیمی از موارد ابتلا به ویروس HIV از طریق تماس جنسی محافظت‌نشده رخ می‌دهد. این موضوع نشان می‌دهد که رابطه جنسی، به‌ویژه در نبود آگاهی کافی و عدم استفاده از وسایل پیشگیری مانند کاندوم، همچنان یکی از اصلی‌ترین مسیرهای انتقال این ویروس است. نکته نگران‌کننده اینجاست که بسیاری از افراد، به‌ویژه جوانان، تصور درستی از میزان ریسک این نوع انتقال ندارند و همین موضوع، زمینه‌ساز شیوع بیشتر بیماری شده است. به همین دلیل، آموزش‌های جنسی سالم، بالا بردن سطح آگاهی عمومی و تأکید بر استفاده از روش‌های پیشگیری، از مهم‌ترین اقدامات برای کنترل و کاهش انتقال HIV در جامعه محسوب می‌شود.
استفاده از سرنگ مشترک، دومین عامل انتقال HIV در کشور
پس از تماس جنسی، استفاده از سرنگ و سوزن آلوده در میان افرادی که مواد تزریقی مصرف می‌کنند، دومین عامل شایع انتقال ویروس HIV محسوب می‌شود. اشتراک‌گذاری سرنگ، به‌ویژه در شرایط غیربهداشتی و در جمع‌های پرخطر، می‌تواند به‌سرعت این ویروس را از فردی به فرد دیگر منتقل کند. هر بار استفاده از یک سرنگ مشترک، معادل یک دعوت مستقیم به انتقال بیماری است. این مسئله نه‌تنها سلامت فرد مصرف‌کننده را تهدید می‌کند، بلکه می‌تواند از طریق شرکای جنسی یا حتی مادران باردار به نسل بعدی نیز منتقل شود. در سال‌های اخیر، با توزیع سرنگ‌های استریل و آموزش‌های هدفمند در مراکز کاهش آسیب، تلاش‌هایی برای کنترل این مسیر انتقال صورت گرفته، اما همچنان آمارها نشان می‌دهند که آگاهی و دسترسی به وسایل پیشگیری در همه نقاط کشور کافی نیست.
انتقال از مادر به کودک
انتقال ویروس HIV از مادر آلوده به جنین یا نوزاد، یکی دیگر از مسیرهای شناخته‌شده‌ی این بیماری است. این انتقال ممکن است در دوران بارداری، هنگام زایمان یا از طریق شیردهی اتفاق بیفتد. خوشبختانه، اگر مادر از وضعیت خود آگاه باشد و تحت نظر پزشک قرار بگیرد، می‌توان با داروهای ضدویروسی و روش‌های زایمان ایمن، احتمال انتقال به نوزاد را به حداقل رساند؛ حتی در برخی موارد تا کمتر از ۱٪. به همین دلیل، انجام تست‌های پیش از بارداری و یا در ماه‌های اول حاملگی برای مادران بسیار ضروری است.
خون آلوده و فرآورده‌های خونی
در گذشته، یکی از اصلی‌ترین راه‌های انتقال ویروس HIV، تزریق خون یا فرآورده‌های خونی آلوده بود. اما امروزه، به لطف غربالگری دقیق خون‌های اهدایی در مراکز انتقال خون، این روش به یکی از کم‌احتمال‌ترین مسیرهای انتقال تبدیل شده است. با این حال، در برخی کشورها یا در تزریقات غیرایمن و غیراستاندارد (مثل برخی کلینیک‌های غیرمجاز یا تاتوکارهای بی‌تجربه)، هنوز هم این خطر وجود دارد. اهمیت استفاده از وسایل استریل و تست‌شده در مراکز درمانی قابل اعتماد را نباید نادیده گرفت.
میزان انتقال HIV از روش‌های مختلف
در جدول زیر، احتمال تقریبی انتقال ویروس HIV از روش‌های مختلف ارائه شده است (اعداد بر اساس میانگین جهانی و منابع معتبر سازمان جهانی بهداشت تخمین زده شده‌اند):
| روش انتقال | احتمال انتقال (در هر بار) |
| رابطه جنسی واژینال بدون کاندوم | ۰.۰۸٪ تا ۰.۱٪ |
| رابطه جنسی مقعدی بدون کاندوم | ۱.۴٪ تا ۱.۷٪ |
| استفاده مشترک از سرنگ | ۰.۶٪ تا ۱.۰٪ |
| انتقال از مادر به کودک (بدون درمان) | ۱۵٪ تا ۴۵٪ |
| انتقال از مادر به کودک (با درمان مناسب) | کمتر از ۱٪ |
| انتقال از طریق خون آلوده یا فرآورده‌های آن | کمتر از ۰.۰۱٪ |
جمع‌بندی
ویروس HIV از راه‌های مشخصی منتقل می‌شود و برخلاف تصور رایج، انتقال آن در زندگی روزمره به سادگی اتفاق نمی‌افتد. با رعایت چند اصل ساده، از جمله استفاده از کاندوم، پرهیز از سرنگ مشترک، انجام آزمایش‌های پیش از بارداری و مراجعه به مراکز درمانی معتبر، می‌توان تا حد زیادی از ابتلا به این ویروس جلوگیری کرد. آگاهی، آموزش و پیشگیری، سه کلید طلایی برای حفاظت از خود و دیگران در برابر اچ‌آی‌وی هستند.
انتهای پیام
