تکوین گفتمان پزشکیان

متن سخنرانی مجتبی بیات، فعال سیاسی، در برنامه‌ی بررسی گفتمان‌های نامزدهای انتخابات ریاست جمهوری را می‌توانید در ادامه بخوانید:

مسعود پزشکیان پدیده انتخابات ریاست جمهوری چهاردهم است. برد و باخت او در هر دو صورت دستاوردهای سترگی برای توسعه و دموکراسی ایران به دنبال خواهد داشت. باز زنده سازی امکان سیاست ورزی در محیطی که پیش از این به دلیل بالا رفتن سطح منازعات و خطاهای راهبردی هر دو جناح اصلی سیاسی جمهوری اسلامی ایران کمتر ناظری به احیاء آن امیدوار بود؛ یکی از مهمترین این دستاورها است. اینکه یکبار دیگر دو جناح اصلی اصولگرا و اصلاح‌طلب می‌توانند با هم‌آورد طلبی پزشکیان از ۵ نامزد دیگر بر سر راه‌حل‌های فائق آمدن بر وضعیت شکست سیاستگذاری و حکمرانی رقابت کنند؛ پزشکیان را به پدیده انتخابات تبدیل کرده است. اما پرسش اصلی این است که پزشکیان حامل چه ویژگی‌ها و گفتمانی است که به او امکان ایفای نقش اول در این میدان را داده است. در این نوشتار کوتاه برای یافتن سرخط‌های پاسخ به این پرسش، دال‌های آشکار شده در فرایند تکوین شخصیت سیاسی پزشکیان با بهرمندی از مفهوم «رابطه‌گرایی» مورد بررسی قرار می‌گیرد. 

رابطه گرایی مفهوم اصلی رویکرد روش‌شناختی «ساختارگرایی تکوینی» در جامعه شناسی است. بنا بر اصل رابطه گرایی واقعیت اجتماعی از ذات سیال و دیالکتیکی برخوردار است که این در جای خود به ناهمسانی و به در نسبت قرار داشتن عین و ذهن باز می‌گردد. در دیدگاه رابطه گرایی، مسئله (در اینجا پدیده شدن پزشکیان) سر منشاء دیالکتیکی دارد و ناگزیر باید سهم ذهنیت و عینیت در شکل‌گیری آن را مشخص کرد. به عبارت بهتری در مسئله شناسی و پژوهش مبتنی بر رابطه گرایی به جای پرداختن تک وجهی به دو گانه‌هایی نظیر ساختار و عامل و نظام و کنشگر، روابط بین این‌ها مورد بررسی و تحلیل قرار می‌گیرد.

شخصیت مذهبی پزشکیان و تعلق خاطر او به قرآن کریم و نهج‌البلاغه برسازنده ذهنیت‌اش و شرایط اجتماعی، اقتصادی و سیاسی پر فراز و فرود جمهوری اسلامی در تمام دوران‌ها نیز وجه عینی گفتمان ساز او است. در جدول شماره ۱ با مفروض گرفتن گزاره‌های دینی و مذهبی شکل دهنده ذهنیت پزشکیان، دال‌های گفتمانی برآمده از شرایط عینی و تجربه زیسته وی مورد بررسی قرار گرفته است:

جدول ۱. دال‌های گفتمان عدالت و انصاف (مسعود پزشکیان)

مولفه‌های رویکرد روشی پزشکیان برای تحقق بخشی به این دال‌ها که گفتمان توسعه خواهانه و دمکراسی طلبانه «عدالت و انصاف» را ساخته‌اند عبارتنداز:

• اخلاق مداری و پاکدستی
• میانه‌روی و اصلاحگری
• شکل دادن دوباره به میدان سیاست ورزی
• تفاهم سازی و رقم زدن بازی برد برد برای حل مسائل انباشته (- در حوزه فرهنگی: عفاف و حجاب، تنوع سبک زندگی و … – در حوزه اجتماعی: مسکن، اشتغال، تحصیل، سلامت و … – در حوزه اقتصادی: تورم – در سیاست خارجی: برجام – در حوزه امنیتی و دفاعی: حوادث تروریستی، مسئله اسرائیل، برخورد با معترضان و … – در حوزه محیط زیست: کم آبی، کیفیت هوا و … – در حوزه سیاست داخلی: همبستگی، آزادی بیان، آزادی احزاب سیاسی و مطبوعات و … – در حوزه دانشگاه: اخراج اساتید، برخورد با دانشجویان منتقد و …)
• به دنبال نهادسازی در پایین و توافق‌سازی در بالا
• پایبند به عقلانیت سیاستگذاری و تخصص گرایی

انتهای پیام