مراجع تقلید و دو موضوع خاص
محمد توکلی، انصاف نیوز: «حضور زنان در ورزشگاه» و «تولید سلاح هسته‌ای و استفاده از آن» از جمله موضوعاتی است که در دو حوزه‌ی اجتماعی و سیاسی در سال‌های اخیر مورد توجه قرار گرفته است.
بنا بر آنچه در تبلیغات رسمی دیده می‌شود اکثریت مراجع تقلید درباره‌ی این هر دو موضوع، موضعی منفی داشته و حضور زنان در ورزشگاه و تماشای مسابقات ورزشی مردان از سوی آنان را حرام دانسته و همینطور حکم به حرام بودن تولید، ذخیره و استفاده از سلاح هسته‌ای داده‌اند.
خبرنگار انصاف نیوز در استفتایی از مراجع تقلید، دیدگاه آنان را درباره‌ی این دو موضوع که یکی ذیل مسائل اجتماعی تعریف می‌شود و دیگری موضوعی سیاسی است را جویا شده است تا تازه‌ترین موضع آنان در مورد این دو مسئله مشخص شود.
اما با گذشت هفته‌ها از ارسال این استفتاها بیشتر مراجع تقلید ترجیح داده‌اند در مورد این دو موضوع سکوت کرده و موضع خود را اعلام نکنند.
در ادامه نگاهی خواهیم داشت به دیدگاه برخی از مراجع که نظر خود را درباره‌ی این دو موضوع اعلام کرده‌اند و همینطور مروری بر دیدگاه‌هایی که از سوی مراجع تقلید در مورد «حضور زنان در ورزشگاه» و «استفاده از سلاح هسته‌ای» در سال‌های گذشته بیان شده است.
دیدگاه مراجع تقلید درباره‌ی حضور زنان در ورزشگاه‌ها
آیت‌الله ناصر مکارم شیرازی در پاسخ به استفتا خبرنگار انصاف نیوز بر «خودداری» زنان از حضور در ورزشگاه‌ها تاکید دارد و معتقد است که «حضور زنان در ورزشگاه ضرورتی ندارد».
این مرجع تقلید اعلام داشته است: «جو حاکم در ورزشگاه‌ها برای حضور زنان مناسب نیست و شکی نیست که اختلاط جوانان و آزاد بودن آنها سرچشمه مشکلات زیادی از نظر اخلاقی و اجتماعی می‌شود اضافه بر این در بعضی انواع ورزش، مردان پوشش مناسبی در برابر زنان ندارند بنابراین لازم است از حضور در این برنامه‌ها خودداری کنند به‌خصوص اینکه این برنامه‌ها را از رسانه‌ها می‌توانند ببیند و حضور آنها ضرروتی ندارد».
آیت‌الله مکارم در سال ۱۳۹۸ و پس از ماجرای خودسوزی «دختر آبی» که منجر به مرگ او شد نیز در پاسخ به استفتایی در ارتباط ممنوعیت حضور زنان در ورزشگاه و تاثیر احتمالی این ممنوعیت بر حادثه‌ی رخ‌داده گفته بود: ««از قضیه اطلاعی نداریم و جهت هرگونه پیگیری و اطلاع از جزئیات، لازم است از طرق مراجع قانونی و قوه قضائیه اقدام شود و در این گونه مسائل، عمل مطابق قوانین و مقررات و احکام شرعی، موجب مسئولیت برای مجریان قانون و شرع نمی‌باشد مگر در مواردی که خلاف آن، با ادله معتبر توسط مراجع مربوطه ثابت شود. ضمنا توصیه می‌شود به تبلیغات مسموم و منحرف رسانه‌های بیگانه و مخالفین، اعتنا نکنید و اخبار و اطلاعات خود را از منابع معتبر دریافت نمایید».
آیت‌الله حسین نوری همدانی، از مراجع تقلید که دیدگاه‌های سیاسی نزدیک به جریانات «انقلابی» دارد در پاسخ به استفتا پیرامون حضور زنان در ورزشگاه تاکید دارد که این اقدام باید ترک شود.
این مرجع تقلید می‌گوید: حضور زنان در ورزشگاه‌ها خالی از مفسده نیست و باید ترک شود.
آیت‌الله نوری همدانی پیش از این نیز در این باره مطالبی را را مطرح کرده بود؛ برای نمونه او در اردیبهشت سال ۱۳۸۵ و پس از تصمیم دولت وقت مبنی بر صدور مجوز حضور تماشاگران زن خطاب به دولتمردان گفت: «با قدردانی از خدمات و فعالیت‌های رییس جمهوری محترم، این تذکر لازم است که پیشنهاد مذکور از دو جهت مخالف موازین اسلامی است: ۱- از جهت نگاه کردن زن به بدن مرد نامحرم و ۲- به این شکل شرکت هزاران زن و مرد در یک مجمع و رفت و آمد آنها هر چند جای نشستن آنها از هم جدا باشد، بالاخره موجب اختلاط و فساد خواهد شد. انتظار می‌رود در این قبیل جریان‌ها رییس جمهوری محترم با حوزه‌های علمیه و علمای اسلام مشورت به عمل آورد».
اما دیگر مراجعی که از سوی جامعه مدرسین معرفی شده‌اند ترجیح داده‌اند که به استفتا ارسال شده درباره‌ی حضور زنان در ورزشگاه پاسخی ندهند.
مروری بر دیدگاه‌های مراجع تقلید درباره حضور تماشاگران زن در ورزشگاه در سال‌های گذشته:
روزنامه‌ی جمهوری اسلامی در سال ۱۳۸۲ نوشته‌ای از آیت‌الله خامنه‌ای، رهبری انقلاب، را منتشر کرد که بر اساس آن ایشان در پاسخ به سوالی درباره‌ی حضور زنان در ورزشگاه نوشته بودند: «این کار ممنوع و خلاف است و سرپیچی از آن تخلف محسوب می‌شود»؛ اما از آن تاریخ دیدگاه دیگری از ایشان که به طور مشخص و به شکل رسمی درباره‌ی حضور زنان در ورزشگاه باشد رسانه‌ای نشده است.
دیدگاهی از آیت‌الله سیستانی درباره‌ی حضور زنان در ورزشگاه رسانه‌ای نشده است.
مرحوم آیت‌الله صافی گلپایگانی با اشاره به مجوز حضور زنان در ورزشگاه در سال ۱۳۹۷ گفته بود: این افتخار نیست که زنان هم برای تماشای فوتبال به ورزشگاه بیایند، حدود زن و مرد باید حفظ شود.
آیت‌الله شبیری زنجانی در پاسخ به استفتا خبرنگار اعتمادآنلاین در سال ۱۳۹۸ درباره‌ی ورود تماشاگران زن به ورزشگاه‌ها گفت: «فارغ از ترتب عناوین ثانویه، بنا بر احتیاط نباید در نقطه خاصی از سکوها بنشینند که مواضعی از بدن مرد که معمولاً پوشیده است را ببینند».
مرحوم آیت‌الله علوی گرگانی در سال ۱۴۰۰ و در پاسخ به پرسش وزیر ورزش دولت سیزدهم درباره‌ی تلاش‌ها برای ایجاد زیرساخت‌هایی جهت حضور زنان در ورزشگاه گفت: «اگر بتوانید مسئله را به گونه‌ای حل کنید که واقعا حفظ آداب اجتماعی و ناموسی مردم بشود و به فکر این باشید که خدای ناخواسته وسیله‌ای نشود که دشمن سوءاستفاده کند و آبروی اسلام حفظ شود خیلی خوب است؛ ان‌شاءالله بتوانید و آنچه که خیر است بشود».
دیدگاهی از آیت‌الله وحید خراسانی درباره‌ی این موضوع رسانه‌ای نشده است.
آیت‌الله سبحانی در سال ۱۳۹۶ با اشاره به برخی شنیده‌ها پیرامون مجوز دولت وقت برای حضور زنان در ورزشگاه گفت: «این مسئله با عفت زنان سازگار نیست؛ آوردن هزاران دختر به ورزشگاه که یک طرف جوانان مرد و طرف دیگر، دختران باشند، اصلا مناسب نیست».
دیدگاهی از آیت‌الله جوادی آملی که به طور مشخص درباره‌ی حضور زنان در ورزشگاه باشد رسانه‌ای نشده است.
اما علاوه بر مراجعی که در فهرست جامعه مدرسین حوزه علمیه قم قرار دارند برخی دیگر از مراجع و مجتهدین شناخته‌شده نیز در این باره دیدگاه‌های خود را مطرح کرده‌اند.
بر اساس آنچه طیبه سیاووشی، نماینده‌ی مردم در مجلس دهم در سال ۱۳۹۶ گفته است، مرحوم آیت‌الله صانعی در مورد حضور زنان در ورزشگاه گفت: «مشکلی بر این مسئله مترتب نیست»
آیت‌الله بیات زنجانی در پاسخ به استفتا خبرنگار انصاف نیوز پیرامون حکم شرعی حضور زنان در ورزشگاه‌ها گفت: «با حفظ ضوابط شرعی بلامانع است»؛ و آیت‌الله کمال حیدری نیز در همین باره پاسخ داده است که: «اگر آغاز گناه نباشد مشکلی ندارد».
دیدگاه مراجع تقلید درباره‌ی «تولید و استفاده از سلاح هسته‌ای»
آیت‌الله مکارم شیرازی در پاسخ به استفتا خبرنگار انصاف نیوز درباره‌ی «حکم شرعی تولید، نگهداری و استفاده از بمب هسته‌ای» و همینطور «به دست آوردن ظرفیت عملی ساخت بمب اتم» با تاکید بر اینکه مسلمانان نباید به سراغ اینگونه سلاح‌ها بروند، گفت: استفاده‌هاى سالم و مفید مانعى ندارد.
پاسخ این مرجع تقلید به این شرح است: «با توجّه به اینکه سلاح‌هاى کشتار جمعى مانند سلاح‌هاى اتمى بر صغیر و کبیر رحم نمى‌کند، و این بر خلاف موازین اسلامى است، و در روایات اسلامى از آن نهى شده، مسلمانان نباید به سراغ این گونه سلاح‌ها بروند؛ ولى استفاده‌هاى سالم و مفید مانعى ندارد».
مرحوم آیت‌الله علوی گرگانی در پاسخ به این استفتا کسب دانش استفاده از سلاح اتمی را بدون صلاحدید «حاکم شرع» جایز ندانست.
پاسخ این مرجع تقلید از این قرار است: «تولید و استفاده از وسایل کشتار جمعی از جمله بمب هسته‌ای حرام است و کسب دانش آن باید تحت نظارت و صلاحدید حاکم شرع باشد و بدون صلاحدید «حاکم شرع» جایز نمی باشد»
آیت‌الله نوری همدانی نیز در پاسخ به این سوال بر ضرورت مراجعه به دفتر «ولی امر مسلمین» تاکید دارند: «لازم است در این مسائل به دفتر ولی امر مسلمین مراجعه شود»
مقصود از «حاکم شرع» و «ولی امر مسلمین» در پاسخ‌های حضرات آیات علوی گرگانی و نوری همدانی، آیت‌الله خامنه‌ای، رهبری جمهوری اسلامی است. بر همین اساس استفتایی به دفتر رهبری انقلاب ارسال و از دیدگاه فقهی ایشان پیرامون «حکم شرعی تولید، نگهداری و استفاده از بمب هسته‌ای» و همینطور «به دست آوردن ظرفیت عملی ساخت بمب اتم» پرسشی مطرح شد.
دفتر آیت‌الله خامنه‌ای در پاسخ به این استفتا نوشت: «این پایگاه فقط پاسخگوی سوالات عام فقهی می‌باشد».
اما با نگاهی به آرشیو سخنرانی‌های رهبری در سایت «خامنه‌ای دات‌آی‌آر» می‌توان برخی دیدگاه‌های مطرح‌شده پیرامون این موضوع در سال‌های مختلف را مشاهده کرد که بخش‌هایی از آن در پی می‌آید:
- با وجود اینکه می‌توانستیم در این راه قدم برداریم، براساس حکم اسلام عزیز کاربرد این سلاح را حرام قطعی شرعی اعلام کردیم
- هیچ دلیلی ندارد که برای تولید و نگه‌داشت سلاحی که استفاده از آن مطلقاً حرام است، هزینه کنیم
- هم ساختن بمب اتم و هم نگه داشتن آن غلط است، چون به کار بردن آن حرام است
- ما کاربرد این سلاح‌ها را حرام، و تلاش برای مصونیت بخشیدن ابناء بشر از این بلای بزرگ را وظیفه‌ی همگان می‌دانیم
- فنآوری اتمی و هسته‌ای غیر از ساختن بمب اتم است. فنآوری هسته‌ای رشد علمی در رشته‌ای محسوب می‌شود که دارای خواص بسیار است. کسانی که خواستار ساختن بمب اتم باشند می‌توانند شاخه مربوط به آن را دنبال کنند و به آن برسند. ما خواستار بمب اتم نیستیم و حتّی با داشتن سلاحهای شیمیایی هم مخالفیم
- ما اصلاً، منطقاً و مبنائاً با سلاحهای کشتار جمعیِ به این شکل موافق نیستیم. در زمان جنگ هم ما سلاحهای میکربی و شیمیایی را ممنوع دانستیم؛ همان وقت هم دولت ما این را اعلام کرد
- سلاح هسته‌ای بر غنای بالای نود درصد اورانیوم و با تکنولوژی پیچیده متوقف است و کسی دنبالش خواهد رفت که انگیزه‌اش را داشته باشد. ما انگیزه‌اش را نداریم، دنبالش هم نرفته‌ایم و نمی‌خواهیم برویم؛ ما احتیاجی به بمب هسته‌ای نداریم
مرحوم آیت‌الله منتظری نیز در سال ۱۳۸۸ و در پاسخ به استفتا محسن کدیور، اسلام‌پژوه و از شاگردان خود پیرامون حکم شرعی ساخت، نگهداری و استفاده از سلاحهای کشتار جمعی نوشت:
باسمه تعالی
جناب مستطاب حجه الاسلام والمسلمین آقاى دکتر محسن کدیور دامت برکاته
پس از سلام و تحیت؛
ایمیل جنابعالى در مورد سوال از حکم شرعى ساخت و نگهدارى و به کارگیرى سلاح‌هاى کشتار جمعى واصل و ملاحظه شد. لازم است سرمایه‌گذارى، تولید، نگهدارى و به کارگیرى انرژى هسته‌اى در فناورى تسلیحاتى و ساخت سلاح هاى کشتار جمعى از ناحیه همه کشورها ممنوع باشد و بشریت رفته رفته به این سمت و سو رود که نه تنها این گونه سلاح‌ها، بلکه حتى دیگر سلاح‌هایى را که براى کشتن افراد به کار مىرود، در همه جهان ممنوع نماید.
و در فرضى که عملا هیچ کشورى از چنان سلاح‌هایى بهره‌مند نباشد، اگر کشورى خاص در جهت سرمایه گذارى، تولید، نگهدارى و به کارگیرى انرژى هسته‌اى در فناورى تسلیحاتى و ساخت سلاح‌هاى کشتار جمعى گام بردارد، نه تنها مرتکب اسراف در ذخائر ملى خود شده بلکه موجب تهدید براى کشورهاى دیگر و در نتیجه بى اعتمادى آنها گردیده و بسا موجب تیرگى روابط شود؛ و از این جهت نیز آسیب‌هاى دیگرى را به کشور خود و نسل‌هاى آینده وارد نماید. و در این فرض عقلا و شرعا باید خود سردمداران آن کشور از هرگونه اقدام در جهت آن سلاح‌ها پرهیز کنند؛ و اگر نکردند، مردم از حاکمان خود بخواهند که از آن پرهیز کنند، و در صورت تخلف، دیگر کشورها از آنان به هر شکل ممکن ممانعت نمایند.
به کارگیرى این گونه سلاح‌ها اگر تنها در برابر نظامیان متجاوز نباشد و مردم بى گناه – هرچند از نسل‌هاى آتى – را قربانى نماید، عقلا و شرعا جایز نیست. و با توجه به وسعت دامنه کشتار و تخریب سلاح‌هاى هسته اى ، مصداق اهم و مهم بودن در مورد سوال روشن نیست.
و در هر حال باید بشریت به ویژه مسلمانان که پیرو شریعت خاتم و پیامبر رحمه للعالمین هستند، در راه ممنوعیت قانونى و اجرایى چنین سلاح‌هایى براى هر کشورى با تضمین سازمان‌هاى معتبر و معتمد بین‌المللى پیشگام گردند.
ان شاء الله موفق باشید.
مرحوم آیت‌الله صانعی هم در سال ۱۳۸۵ در پاسخ به سوال خبرنگار الشرق الاوسط در این ارتباط گفته بود: «آنچه که ما به دنبال آن هستیم استفاده صلح آمیز از انرژی هسته ای است و بر اساس اعتقاد ما استفاده از بمب اتم به هر شکل آن حتی به منظور دفاع حرام است چرا که ما پیرو آیینی هستیم که مثلاً شراب را به دلیل مضراتش حرام کرده است و به همین دلیل حتی اگر درخت انگور به این نیت کاشته شود این یک فعل حرام است چه رسد به شراب درست کردن و فروختن و خوردنش و لذا بر همین اساس و از آنجا که بمب اتم به زمین و زمان و محیط زیست و بشریت ضرر وارد میکند معتقدیم ساخت و نگه داری و استفاده از این وسیله حرام است و مسئولین ما هم بارها اعلام کرده‌اند که دنبال استفاده صلح آمیز از انرژی اتمی هستند اما در عین حال معتقدم در سیاستها و تصمیمگیریها باید به شکلی عمل شود که به ملتها آسیبی نرسد و خدای ناخواسته مردم به خاک و خون کشیده نشوند و مناقشه را از طریق مذاکره حل و فصل نمایند».
این مرجع تقلید در بیان دیگری نیز در این ارتباط گفت: امروزه بحث استفاده از فناوری هسته‌ای در جهت مقاصد صلح‌آمیز از سوی جامعه بشری و دولتها امری واضح و پذیرفته شده است؛ ولی همچنان که مکرراً گفته‌ام از آنجا که تولید و نگهداری سلاحهای هسته‌ای به نابودی انسانها می‌انجامد حرام است و حتی معتقدم اگر دشمنان از بمب اتم علیه ما استفاده کردند، ما حق چنین مقابله به مثلی را نداریم چرا که این کار سبب ظلم به انسانها و ضرر به آیندگان و موجودات زمین خواهد شد. اگر فرضاً روزی هم بمب اتم در اختیار داشته باشیم مذهب ما اجازه استفاده از آن را به ما نمی‌دهد.
دیگر مراجع تقلید ترجیح داده‌اند که پاسخی به پرسش مطرح شده پیرامون «حکم شرعی تولید، نگهداری و استفاده از بمب اتمی» ندهند و تنها آیت‌الله علوی بروجردی از مجتهدین شناخته‌شده‌ی حوزه‌ی علمیه قم در پاسخ به استفتایی پیرامون «حکم شرعی به دست آوردن ظرفیت علمی ساخت بمب اتمی» گفت: «به دست آوردن دانش و ظرفیت عملی اشکال ندارد».
انتهای پیام
زندگی دوبار بباید یکبار تجربه کردن یکبار بکاربستن تجربه ها من بعنوان کسی که از۱۵خرداد ۴۲ درمتن انقلاب بودم ومنزل پدری ام میقات انقلابیون اعتراف میکنم ۱ نبایستی به سفارت آمریکا حمله میشد ونبایستی روحانیون بی تجربه تمام امور کشور را به دست میگرفتند ۲ اکنون که حتی المخدرات فی الحجال میفهمند کدخدای جهان آمریکاست مابایستی شهامت این را داشته باشیم که بدون واسطه با آمریکا مشکلاتمان را حل کنیم ۳ این برای ما مذهبی ها ننگ است که به اعتقاداتمان حمله وبعضا اهانت بشود اخیرا کثیری از جوانان میگویند مابه هیچی غیراز خدا اعتقاد نداریم وبه کرات جواب سلام مرا ندادند ویا درود فرستادند یعنی ما با سلام بیگانه ایم توروخدا به دین خدا به جوانان کشور به فرهنگ مارحم کنید ۴این درست است که انقلاب ایران را به بعضی از کشورها صادرکرده ایم ولی به مرور ازدرون سکولار شده ایم حتی عراقیها سیاستهای مارا برنمیتابند ودرلبنان هم همینطور اگر روحانیون حاکم دیر بجنبند بلائی که درپایان قرون وسطی برسرمسیحیت وکلیسا آمد درانتظار ماست رسانه های دلسوز این پیام را حذف نکنید بخدا من همان عمار زمانم که پیامبر بعنوان شاخص حق از باطل معرفی اش فرموده بودند