استراتژی جدید پوتین یا بلوف نتانیاهو؟!
سارا معصومی در یادداشتی با عنوان “بلوف نتانیاهو یا استراتژی جدید پوتین” روزنامه‌ی اعتماد نوشت: پرونده سوریه اندک‌اندک وارد لایه‌های جدیدتری می‌شود. ابتکار آستانه با حضور ایران، روسیه و ترکیه آرامش نظامی را تا حد قابل توجهی به مناطق مختلف در سوریه بازگردانده و تلاش‌ها برای تعیین کمیته قانون اساسی و به تبع آن نگارش قانون اساسی جدید یا ایجاد اصلاحاتی در قانون اساسی موجود آغاز شده است. بشار اسد، رییس‌جمهور سوریه پس از ۷ سال از آغاز بحران در این کشور به ایران سفر کرده و تصاویر وی در دیدار با رهبری و رییس‌جمهور ایران نشان داده که پیوند میان تهران و دمشق قابل گسستن نیست. همزمان کشورهای عربی در حال سبک و سنگین کردن ورود به مرحله عادی‌سازی رابطه خود با سوریه هستند و به عنوان نمونه روز گذشته خبری منتشر شد مبنی بر اینکه عربستان دو دیپلمات خود را راهی سوریه کرده است. همزمان اتحادیه عرب نیز در حال بررسی بازگرداندن کرسی سوریه به دولت بشار اسد است و البته که دولت سوریه می‌گوید فعلا عجله‌ای برای بازگشت به اتحادیه ندارد. مقام‌های ترکیه نیز اخیرا پس از چند ماه تایید و تکذیب اعتراف کردند که رابطه آنکارا با دمشق در سطوح پایین در جریان است. در چنین شرایطی طبیعی است که بازیگران غیرفعال در پرونده سوریه نگران تثبیت وضعیت موجود باشند. وضعیتی که نفوذ ایران یکی از پایه‌های اصلی آن خواهد بود. در حالی که دونالد ترامپ، رییس‌جمهور امریکا فرمان خروج نیروهای امریکایی از سوریه را صادر کرده و به نظر می‌رسد که پنتاگون در حال تعیین جدول زمانی برای این خروج است، اسراییل به نگران‌ترین بازیگر میدان بدل شده است. دونالد ترامپ در حالی که بر اتحاد امریکا و اسراییل در منطقه تاکید دارد، اما بی‌توجه به هشدارهای بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر این رژیم فرمان خروج نیروهای امریکایی به بهانه پایان کار داعش در سوریه را صادر کرده و در چنین شرایطی چشم امید اسراییلی‌ها بیش از همه به کرملین است. روسیه در پرونده سوریه همراه ایران است و به نظر می‌رسد که گام‌های سیاسی و نظامی این دو کشور در سوریه کاملا در تطبیق با هم است. اسراییل روی همین تطبیق منافع ایران و روسیه سرمایه‌گذاری کرده و البته تلاش می‌کند، مسکو را از تهران دور کند. تلاشی که حداقل در ۷ سال گذشته ره به جایی نبرده اما بی‌بی همچنان امیدوار است. در چهار سال گذشته تعداد سفرهای نتانیاهو به روسیه و فاصله دیدارهای او با رییس‌جمهور این کشور افزایش پیدا کرده و گفته شده که محور اصلی تمام این سفرها، ایران و به شکل دقیق‌تر نقش ایران در سوریه بوده است. همزمان مقام‌های روس نیز اظهارات دوپهلویی درباره ایران و اسراییل در سوریه داشته‌اند که این موضع‌گیری‌ها با توجه به رابطه همزمان مسکو با تهران و تل‌آویو تا حدودی قابل درک است. چهره‌ای مانند سرگئی ریابکوف، معاون وزیر خارجه روسیه اخیرا در سخنانی تاکید کرده بود که ایران می‌داند امنیت اسراییل اولویت ماست. چندی پیش نیز اظهارنظری مشابه از ولادیمیر پوتین رییس‌جمهور روسیه مبنی بر اینکه با اتمام جنگ در سوریه تمام نیروهای خارجی باید از سوریه خارج شوند، منتشر شد که در برخی رسانه‌ها گفته شد که مخاطب این جملات رییس‌جمهور روسیه، ایران بوده است. در همان بازه زمانی محمدجواد ظریف، وزیر خارجه و بهرام قاسمی، سخنگوی وزارت خارجه در اظهاراتی تاکید کردند که ایران به دعوت دولت مرکزی سوریه به این کشور رفته و زمانی از این کشور خارج می‌شود که دمشق بخواهد و خواست و اراده سایر کشورها در تصمیم ایران تاثیری نخواهد گذاشت.
با وجود این سابقه، نخست‌وزیر رژیم اسراییل همچنان اصرار دارد، حمایت کرملین از برنامه خود برای دور نگه داشتن ایران از سوریه را به دست آورد یا حداقل از تظاهر به این تصاحب حمایت کند. بر همین اساس روز یکشنبه بود که نخست‌وزیر رژیم اسراییل در ابتدای جلسه کابینه با اشاره به دیدار چند روز پیش با ولادیمیر پوتین ادعا کرد که رییس‌جمهور روسیه با خروج نیروهای خارجی که بعد از سال ۲۰۱۱ و با شروع جنگ داخلی وارد خاک سوریه شدند، موافق است. او گفت: در دیدار با پوتین با ایجاد کمیته مشترکی با روسیه و با مشارکت دیگر طرف‌های خارجی برای خارج کردن نیروهای خارجی از سوریه به توافق رسیدیم. نخست‌وزیر رژیم اسراییل در بخش‌های دیگری از سخنانش ادعا کرد که اسراییل همچنان مانع نفوذ نظامی ایران در سوریه خواهد شد و گفت که ارتش اسراییل برای مقابله با این مساله به فعالیت‌های نظامی خود در سوریه ادامه می‌دهد. پیش از نتانیاهو نیز دو رسانه روسیاالیوم و المصدر به موافقت روسیه برای تشکیل کمیته مشترک بین‌المللی به منظور خارج کردن نیروهای خارجی از سوریه اشاره کرده بودند. البته در متن خبر این دو رسانه اشاره‌ای به جمله‌ای که نتانیاهو بیان کرده یعنی خارج شدن نیروهایی که پس از ۲۰۱۱ وارد سوریه شدند، نشده بود. روس‌ها نیز تا لحظه تنظیم این گزارش موضع‌گیری رسمی در این زمینه نداشته‌اند.
واکنش مقام‌های ایرانی: از« اول اسراییل» تا انداختن توپ در زمین سوریه
نخستین واکنش نیمه رسمی به این خبر از جانب حمید دهقانی‌پوده مدیرکل خاورمیانه و شمال آفریقای وزارت امور خارجه بود. وی در صفحه توییتر خود به شکل غیرمستقیم پاسخی به این خبر داد و نوشت: ما هم موافقیم که در نهایت همه نیروهای خارجی باید از سوریه بروند و سرانجام به همت ملت و دولت سوریه و هم‌پیمانان آنها همه نیروهای خارجی از سوریه خارج می‌شوند و البته نیروهای امریکایی و اشغالگران اسراییلی جولان در راس آنها هستند. البته علی شمخانی دبیر شورای عالی امنیت ملی ایران نیز روز یکشنبه در جمع خبرنگاران درباره حضور ایران در سوریه و تلاش‌های اسراییل برای مخالفت کردن با این مساله به خبرنگاران گفته بود: ایران در محور ثبات‌سازی و ثبات‌خواهی به دعوت دولت سوریه و در جهت کمک به مردم سوریه به سوریه رفته و در آنجا مستقر است و تا زمانی که دولت سوریه خواهان این وضعیت باشد، بقا پیدا خواهد کرد و این جلز و ولز و این سفرهای بی‌فایده و حرف‌های بی‌عمل نتانیاهو تاثیری در این بقا نخواهد داشت. روز گذشته نیز بهرام قاسمی، سخنگوی وزارت خارجه در پاسخ به سوال ایرنا درباره سفر نخست‌وزیر رژیم صهیونیستی به روسیه و تشکیل کارگروهی برای خروج نیروهای نظامی از سوریه گفت: مقامات رژیم اشغالگر قدس عادتی دارند که نمی‌توانند آن را ترک کنند و برای تحت تاثیر قرار دادن روابط ایران و روسیه، ایجاد جنگ روانی دروغگویی و دروغ‌پراکنی می‌کنند. مقامات این رژیم برای تحت تاثیر قرار دادن روابط مستحکم ایران و روسیه که در سال‌های اخیر موفقیت‌هایی را در سوریه کسب کرده‌اند، این نوع سخنان را بیان می‌کنند که تاکنون هم از این سخن پراکنی‌های بی‌ربط داشته‌اند. روابط ایران و مسکو مستحکم‌تر از هر زمان دیگری است و ما در تماس و مشورت با یکدیگر هستیم. البته ما نه یگان و نه پادگانی در سوریه نداریم و حضور ما در این کشور مستشاری است و تا زمانی هم که دولت سوریه به حضور ما نیاز داشته باشد، در کنار دولت، ملت و نیروهای نظامی این کشور با تروریست‌ها مبارزه خواهیم کرد.
کدام نیروی خارجی؟
اظهارات نتانیاهو درباره موافقت پوتین با تشکیل کمیته بین‌المللی برای خارج کردن نیروهای غیرسوری از این کشور تاکنون بیشتر در رسانه‌های اسراییلی بازتاب داشته و رسانه‌های مطرح منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای چندان به آن نپرداخته‌اند و شاید یکی از دلایل این مساله سکوت کرملین و عدم تایید این خبر باشد. رویترز در گزارشی در این باره نوشته است: با پیروزی نسبی بشار اسد در جنگ ۸ ساله داخلی در سوریه، اکنون اسراییل نگران است که حضور ایران و حزب‌الله لبنان بیخ گوش تل‌آویو به تهدیدی جدی برای امنیت این رژیم بدل شود. اسراییل صدها حمله علیه مواضع ایران و حزب‌الله لبنان در سوریه در چند سال اخیر انجام داده و به نظر می‌رسد که روسیه نیز چشمان خود را بر این حرکت اسراییلی‌ها بسته است. برخی منابع می‌گویند که این حملات طبیعتا باید پیش از انجام به منظور جلوگیری از تداخل با پرواز جنگنده‌های روسی به اطلاع کرملین رسانده شده باشد. بی‌بی ادعا می‌کند که در دیدار اخیر با پوتین تداوم این حملات را به اطلاع وی رسانده اما تاکنون هیچ منبعی در کرملین پاسخ روسیه به این اظهارنظر بی‌بی را منتشر نکرده است. یکی از نکاتی که در اظهارات نتانیاهو به چشم می‌خورد، اشاره به خارج شدن نیروهایی است که پس از سال ۲۰۱۱ وارد سوریه شده‌اند. در حقیقت نخست‌وزیر رژیم اسراییل با این جمله تلاش کرده، تاکید کند که خارج شدن نیروهای اسراییلی‌ها از بلندی‌های جولان در دستور کار نخواهد بود. همچنین این جمله می‌تواند توجیهی برای باقی ماندن تعدادی از نیروهای روس در سوریه هم باشد، چرا که سابقه فعالیت یکی از پایگاه‌های نظامی روسیه در سوریه به پیش از این تاریخ بازمی‌گردد. رویترز در بخش‌های دیگری از گزارش خود نوشته که روسیه پیش از این نیز به خروج نیروهای غیرسوری از سوریه چراخ سبز نشان داده اما به نظر می‌رسد که خود روس‌ها مایل به تمدید حضور نظامی خود در سوریه باشند. سرگئی لاوروف، وزیر خارجه روسیه روز یکشنبه در مصاحبه‌ای با یک رسانه کویتی تاکید کرده بود که وضعیت در سوریه به دلیل عملیات نیروهای زمینی سوریه و حمایت‌های هوایی روس‌ها به شرایط تثبیت نزدیک شده اما نمی‌توان گفت که تهدید گروه‌های تروریستی در سوریه کاملا از میان رفته است. برخی تحلیلگران می‌گویند که روسیه به دنبال بیشترین بهره‌برداری از خروج نیروهای امریکایی از سوریه است، لذا پوتین برنامه‌ای برای کاستن از تعداد نیروهای نظامی خود در سوریه نخواهد داشت. برخی رسانه‌های اسراییلی در پوشش غلوآمیز این اظهارات نتانیاهو ادعا کردند که سفر از پیش اعلام نشده بشار اسد به ایران و دیدار با مقام‌های ایرانی زنگ‌های خطر را در مسکو به صدا در آورده و روسیه احساس می‌کند که با توجه به تعمیق رابطه تهران و دمشق که سفر بشار اسد یکی از بهترین نشانه‌های آن است باید در مسیر کم‌رنگ کردن حضور نظامی ایران در سوریه گام بردارد. این ادعا در حالی مطرح شده که حضور مستشاران نظامی ایران در سوریه برای کمک به دولت بشار اسد پیش از فعالیت نظامی روس‌ها در پرونده سوریه انجام شده بود و همین مساله گویای استقلال ایران و سوریه در تصمیم‌گیری درباره سطح همکاری‌های سیاسی و نظامی است.
دیدار روسی و امریکایی با طعم انتقاد
طبق برنامه‌ریزی‌های اعلام شده روسای ستاد مشترک ارتش‌های امریکا و روسیه باید روز گذشته در وین با هم دیدار می‌کردند. به گزارش رسانه‌های امریکایی اصلی‌ترین محور این گفت‌وگو سوریه بود و البته دیگر چالش‌های موجود در رابطه با مسکو و واشنگتن نیز در این دیدار مورد بحث و بررسی قرار گرفت. سخنگوی ستاد مشترک ارتش امریکا در این باره به خبرنگاران گفت: «ژنرال جوزف دانفورد، رییس ستاد مشترک ارتش امریکا و ژنرال والری گراسیمف، همتای روس او چهارم مارس، ۱۳ اسفند در پایتخت اتریش دیدار کردند.» سرهنگ پاتریک رایدر، سخنگوی ستاد مشترک ارتش امریکا افزوده است که «دو فرمانده نظامی در مورد کاهش تنش‌ها در جریان عملیات ائتلاف (به رهبری واشنگتن) و روسیه در سوریه گفت‌وگو و در مورد وضعیت و روابط نظامی روسیه و امریکا، همچنین وضعیت امنیت بین‌الملل در اروپا و مسائل کلیدی دیگر تبادل نظر می‌کنند.»
همزمان با انتشار خبر این دیدار، رییس ستاد کل نیروهای مسلح نسبت به راهبرد جدید نظامی امریکا و استفاده از «نیروهای ستون پنجم» هشدار داد. به نوشته خبرگزاری «تاس» ژنرال «والری گراسیموف» گفت که پنتاگون توسعه راهبرد جدید در قالب انجام عملیات نظامی به شیوه «اسب تراوا» را آغاز کرده است. ژنرال گراسیموف توضیح داد که پنتاگون توسعه یک راهبرد جنگی جدید را آغاز کرده که اسب تروا نام دارد. این امر به‌طور فعال با استفاده از توان بالقوه اعتراض با کمک نیروهای «ستون پنجم» و به نفع بی‌ثبات کردن اوضاع و در عین حال استفاده از جنگ‌افزارهای با دقت بالا در مهم‌ترین مکان‌هاست. ژنرال گراسیموف در ادامه توضیح داد که روسیه آماده نبرد با هر نوع راهبرد هجومی امریکاست و این کشور با «راهبرد محافظتی فعال» مانع هرگونه تهدیدی علیه امنیت روسیه خواهد شد. وی در خاتمه سخنان خود اظهار داشت که امریکا و متحدانش در حال فعالیت در انجام اقدام‌های هجومی به هدف از بین بردن استقلال کشورهای ناخواسته، تضعیف حاکمیت، تغییر نهادهای قانونمند حکومت منتخب است.
انتهای پیام
