با امضای قرارداد با آمریکا اصلاحات خیره‌کننده در کشور ونزوئلا کلید خورد
روزنامه شرق نوشت: دولت ونزوئلا و آمریکا اخیرا یک توافق‌نامه ۱۲بندی را امضا کرده‌اند که یکی از مهم‌ترین بندهای آن برگزاری انتخابات آزاد با حضور ناظران بین‌المللی در این کشور است. انعطاف دولت ونزوئلا در مقابل این اصلاحات شگفتی جهان را برانگیخته است. همچنین بر اساس این توافق دولت متعهد شده است که همه نامزدهای انتخاباتی عبور و مرور آزاد و امن در سراسر کشور داشته و همه آنها به رسانه‌های عمومی و خصوصی دسترسی داشته باشند. به‌جز این، در توافق شرط شده است که میلیون‌ها ونزوئلایی مهاجر در انتخابات شرکت کنند.
همچنین دولت ونزوئلا باید همه شهروندان آمریکایی و زندانیان سیاسی ونزوئلا را آزاد کند. در مقابل آمریکا تضمین داده است که تحریم‌های نفت، گاز و طلای ونزوئلا را لغو کند و غول نفتی آمریکایی یعنی شورون به ونزوئلا در توسعه میادین نفت و گاز این کشور کمک کند. با این حال تحریم‌های مرتبط با نقض حقوق بشر علیه ونزوئلا همچنان ادامه خواهد داشت. هم‌زمان آمریکا هشدار داده اگر این توافق زیر پا گذاشته شود، مجددا ونزوئلا را در فهرست تحریمهایش قرار خواهد داد. حالا بلومبرگ گزارش داده است که وزارت خزانه‌داری آمریکا با تعلیق تحریم‌های سال ۲۰۱۹ علیه ونزوئلا به این کشور اجازه داده که تا شش ماه آینده نفت خود را به بازارهای جهانی عرضه کند و تحریم طلا بدون محدودیت زمانی لغو می‌شود. آنتونی بلینکن، وزیر امور خارجه آمریکا با صدور بیانیه‌ای به ونزوئلا هشدار داده که دولت این کشور موظف است «تاریخ و پروسه مشخص بازگرداندن فوری کاندیداها را تا پایان نوامبراعلام کند» و البته قید کرده است که اگر ونزوئلا به این تعهدات پایبند نباشد به سرعت تمامی تحریم‌ها برگردانده می‌شود.
ونزوئلا؛ از یک کشور ثروتمند تا سرزمینی بحران‌زده
شاید بد نباشد که بدانید ونزوئلا صاحب بزرگ‌ترین ذخایر نفت جهان است. بر اساس گزارش اوپک، ذخایر نفت این کشور حدود ۳۰۰ میلیارد بشکه برآورد شده است. پس از ونزوئلا، عربستان با حدود ۲۶۷ میلیارد بشکه و ایران با حدود ۲۰۸ میلیارد بشکه دومین و سومین مالکان بزرگ ذخایر نفت جهان هستند و البته ونزوئلا جزء ۱۰ کشور جهان با بیشترین ذخایر گاز است. این کشور همچنین صاحب ذخایر معدنی ارزشمندی است و یکی از بزرگ‌ترین صادرکنندگان طلا، سنگ‌آهن، بوکسیت و زغال‌سنگ و… به شمار می‌آید. ونزوئلا از اواخر دهه ۱۹۴۰ تا ۱۹۷۰ بزرگ‌ترین صادرکننده نفت جهان بود. با این حال تنش‌های داخلی و اقتصاد دولتی این کشور را گرفتار چنان وضعیتی کرد که به‌عنوان مصداقی از شرایط ناگوار برای اقتصاد جهان به شمار می‌آید.
اواخر دهه ۱۹۹۰ میلادی بود که هوگو چاوز، رئیس‌جمهور سابق ونزوئلا به قدرت رسید. او در سال ۱۹۹۲ زمانی که ضد دولت وقت تلاش می‌کرد، شکست خورد و در نهایت با گذراندن دو سال زندان مورد عفو قرار گرفت و محبوبیت فزاینده‌ای پیدا کرد. با کمک همین محبوبیت در انتخابات ۱۹۹۹ شرکت کرد و توانست اکثریت آرا را به خود اختصاص دهد. از همان زمان بود که این کشور به صحنه مجادله چاویستاها (طرفداران چاوز) و ضدچاویستاها تبدیل شد. دگرگونی‌های اجتماعی مترقی و رادیکال، افزایش حمایت‌های یارانه‌ای و تأمین اجتماعی جزء سیاست‌های مورد پیشنهاد چاویستاها بود که اتفاقا مورد علاقه مردم بود، اما در مقابل با وجود نخبگان و طبقات بالا که شدیدا ضدچاویستا بودند، دوقطبی عجیبی شکل گرفته بود. درواقع این شکاف بین چپ و راست در ونزوئلا بود. کودتای ناموفق ۲۰۰۲ ضد چاوز نیز فضای سیاسی را ملتهب و شکاف بین نیروهای سیاسی فعال کشور را عمیق‌تر کرد که به نوبه خود یکی از دلایل فروپاشی سیاسی و ساختاری این کشور در بازه زمانی ۲۰۱۴ تا ۲۰۱۹ بود. در این زمان بود که تنش‌های اجتماعی در ونزوئلا بالا گرفت و ونزوئلا به سمت فروپاشی اقتصادی رفت. رشد اقتصادی ونزوئلا در سال ۲۰۱۴ منفی ۳.۸، در سال ۲۰۱۵ حدود منفی ۶.۲ و در سال ۲۰۱۶ نیز منفی ۱۰ درصد شد. متوسط نرخ تورم در ونزوئلا در سال ۲۰۱۷ برابر ۴۳۸.۱۲ درصد و در سال ۲۰۱۹ به عدد باورنکردنی ۶۵ هزار و ۳۷۴.۰۸ درصد رسید. در واقع در حدفاصل سال‌های ۲۰۱۲ تا پایان ۲۰۱۹ تقریبا اقتصاد ونزوئلا ۸۰ درصد کوچک‌تر شد و بیش از ۹۰ درصد مردم آن به ورطه فقر مطلق سقوط کردند. بدهی خارجی ظرف چند سال به ۱۵۰ میلیارد دلار رسید.
فقر گسترده در ونزوئلا تا جایی رسید که رویترز می‌نویسد مردم این کشور ساعت‌ها جلوی عابربانک‌ها منتظر می‌ایستادند تا ۴۰۰ هزار بولیوار پول نقد بگیرند که تقریبا رقمی معادل ۲۰ سنت است و با این پول تنها می‌شود یک کارامل خرید. یا همین صف‌ها برای گرفتن اندکی پول نقد تشکیل می‌شد تا کرایه تاکسی افراد تأمین شود.
این مسئله سبب مهاجرت گسترده ونزوئلایی‌ها از سرزمین مادری‌شان شد؛ آن‌هم در حالی که بلومبرگ می‌نویسد در طول نیم‌قرن گذشته هیچ کشوری در آمریکای لاتین به اندازه ونزوئلا در دوران رونق نفتی که در دهه ۱۹۷۰ میلادی، فارغ‌التحصیل دانشگاهی نداشت. با این حال همین منبع می‌نویسد که از حدود ۳۰ میلیون نفر جمعیت ونزوئلا، دست‌کم حدود یک‌چهارم تا یک‌پنجم این جمعیت به خارج از کشور مهاجرت کرده است. بر این اساس حدود هفت میلیون ونزوئلایی در خارج از کشور خود زندگی می‌کنند که اکثر آنان در کلمبیا کشور همسایه به سر می‌برند. اکثر مهاجران ونزوئلایی کشورشان را پس از سال ۲۰۱۶ میلادی ترک کردند. کارشناسان مهاجرت پیش‌بینی می‌کنند که تعداد مهاجران ونزوئلا تا سال ۲۰۲۵ به هشت میلیون نفر برسد.
مهاجرت گسترده از ونزوئلا افراد را برای تأمین ساده‌ترین نیازهای خدماتی خود مانند ساختمان‌سازی، آرایشگری و… دچار مشکل کرد.
اقتصاد ونزوئلا رو به بهبود
با این حال در سال‌های اخیر به نظر می‌رسد دولت ونزوئلا به اصلاحات در این کشور روی خوش نشان داده است؛ آن‌هم پس از آنکه در ماه‌های گذشته جمعیت قابل توجهی از مردم این کشور به خیابان‌ها آمده و علیه فشارهای اقتصادی و تحریم اعتراض کردند. رویکرد اصلاحی دولت نسبت به سیاست‌گذاری‌های این کشور سبب شده است که نرخ تورم ونزوئلا از سطح حدود سه هزار درصد در پایان ۲۰۲۰ به
۱۵۵ درصد در ماه اکتبر سال ۲۰۲۲ برسد و حالا نرخ تورم این کشور در همین محدوده نوسان می‌کند. کاهش تحریم‌های نفتی ونزوئلا و افزایش درآمد نفتی این کشور پس از جنگ روسیه و اوکراین و رشد قیمت نفت کمک کرده است تا اقتصاد این کشور بتواند اندکی جان بگیرد.
همچنین برخی از تغییر رویکردها در سیاست‌گذاری و بهبود روابط
کاراکاس-واشنگتن نیز در ماه‌های اخیر، کاهش کنترل جریان ارز، استفاده از دلار در برخی معاملات تجاری و کاهش محدودیت در زمینه واردات به بهبود شرایط اقتصادی ونزوئلا کمک کرده است. بلومبرگ می‌نویسد که آشکارشدن نشانه‌های بهبود در وضعیت سیاسی و اقتصادی ونزوئلا سبب شده که سرعت مهاجرت از این کشور به طور قابل توجهی کاهش پیدا کند و حالا توافق حیرت‌انگیز دولت این کشور با آمریکا سبب شده است که امیدها برای بهبود وضعیت اقتصادی این کشور بالا بگیرد.
بر اساس گزارش بلومبرگ لغو بخشی از تحریم‌های وزارت خزانه‌داری آمریکا علیه بخش نفت و گاز ونزوئلا به این کشور آمریکای لاتین اجازه می‌دهد تا حجم تولید خود را در سال ۲۰۲۵ میلادی به میزان ۲۵ درصد در مقایسه با سطح فعلی یا ۱۷۰ تا ۲۰۰ هزار بشکه در روز افزایش دهد. به گفته فرانسیسکو مونالدی، محقق سیاست انرژی آمریکای لاتین در مؤسسه سیاست دولتی بیکر، اگر تحریم‌های نفتی آمریکا علیه ونزوئلا به طور کامل لغو شود، حجم تولید مواد خام در این کشور ۲۵۰ تا ۳۰۰ هزار بشکه در روز افزایش می‌یابد. برای مقایسه، سطح فعلی تولید در کشور تقریبا ۷۵۰ تا ۸۰۰ هزار بشکه در روز برآورد شده است.
در هر دو سناریو (برداشتن جزئی یا کامل محدودیت‌ها)، بازار جهانی می‌تواند روی عرضه نفت بیشتر حساب کند. این تا حدی به کاهش خطر کمبود نفت در سطح جهانی کمک می‌کند.
انتهای پیام
