میزگرد انصاف نیوز | روایت ۳ شاهد عینی از فساد در فوتبال ایران [+فیلم]

کارشناسان در میزگرد انصاف نیوز با موضوع فساد در فوتبال معتقدند نبود شفافیت، حسابرسی و نظارت مؤثر، فوتبال ایران را به نمادی از قانون‌گریزی نهادی بدل کرده است.

فساد در فوتبال ایران نه صرفاً به‌عنوان یک رفتار غیراخلاقی، بلکه به‌مثابه مسئله‌ای ساختاری، شبکه‌ای و ریشه‌دار بررسی می‌شود؛ از دلالی بازیکنان نوجوان و قراردادهای پنهان تا نفوذ سیاسی در فدراسیون و سکوت رسانه‌ها.

میزگرد انصاف نیوز با حضور مجید تفرشی، نویسنده و پژوهشگر، داود حاجبیان، سردبیر ورزشی و علی زحمتکش، مستندساز با موضوع فساد در فوتبال برگزار شد.

فیلم میزگرد انصاف نیوز با موضوع فساد در فوتبال

فساد؛ پدیده‌ای جهانی اما کنترل‌پذیر

مجید  تفرشی با تأکید بر اینکه «فساد در همه نظام‌های دیوان‌سالار دنیا وجود دارد»، گفت: «کاری که سازوکارها باید انجام دهند، به حداقل رساندن فساد است؛ نه حذف کامل آن. فساد زمانی شدت می‌گیرد که چهار عنصرِ حسابرسی، شفافیت، نظارت و فرصت برابر از بین برود. اگر این چهار مولفه در فوتبال ایران ضعیف یا غایب‌اند، پس طبیعی است که فساد هم در سطح بالایی وجود داشته باشد.»

به باور او، مسئله‌ی اصلی نه وجود فساد، بلکه فقدان سازوکارهایی است که بتوانند مانع از گسترش آن شوند.

فوتبال، صنعتی آلوده به پول و شهرت

داوود حاجبیان، سردبیر ورزشی، نیز تأکید کرد که با صنعتی‌شدن فوتبال و ورود پول‌های کلان، فساد هم اجتناب‌ناپذیر شده است: «وقتی فوتبال از یک ورزش مردمی به یک بنگاه اقتصادی تبدیل شد، فساد واردش شد. حجم پولی که در فوتبال جابجا می‌شود زیاد است و به همین دلیل حساسیت مردم نسبت به آن بسیار بالاتر از سایر حوزه‌هاست.»

او گفت: مردم فوتبال را عرصه‌ای «پاک و صادقانه» می‌دانند و به همین دلیل هر نشانه‌ای از تباهی در آن، واکنش اجتماعی شدیدی برمی‌انگیزد.

فدراسیون؛ عامل و معلول فساد

در پاسخ به پرسش خبرنگار انصاف نیوز درباره نقش فدراسیون در این چرخه، تفرشی گفت فدراسیون فوتبال هم «عامل فساد» است و هم «قربانی آن»: «فدراسیون بخشی از ساختار فرهنگی و هنجاری جامعه است. تا زمانی که فرهنگ و قانون‌گرایی در کشور اصلاح نشود، فدراسیون نیز از فساد مصون نخواهد بود.»

علی زحمت‌کش نیز با تأیید سخنان او افزود: «فدراسیون فوتبال ایران استقلال لازم برای مبارزه با فساد را ندارد. رئیس فدراسیون بر اساس معیارهایی انتخاب می‌شود که مبارزه با فساد معمولاً در اولویت آنها نیست.»

به گفته او، سازوکارهای گزارش فساد در فوتبال ایران ناکارآمد است و در حالی که فیفا سامانه‌های سوت‌زنی و بررسی محرمانه دارد، در ایران هر افشاگری بدون ارائه مدرک رسمی با خطر پیگرد مواجه می‌شود.

قانون هست، اجرا نیست

حاجبیان در ادامه گفت: هرچند قوانین محکمی برای مبارزه با فساد در فدراسیون فوتبال ایران تدوین شده، اما مشکل در اجراست.

او ادامه داد: «فساد سیستماتیک به معنای سازمانی نیست، بلکه شبکه‌ای است. بازیکن، مربی، دلال، مدیرعامل و حتی رسانه و هوادار، هر یک در این شبکه سهمی دارند.»

حاجبیان نمونه‌ای از ترس در میان اهالی فوتبال آورد: «یکی از مربیان پیشکسوت حاضر نشد درباره فساد حرف بزند، چون می‌دانست در نهایت مجبور می‌شویم نامش را به نهادهای نظارتی بدهیم. این ترس خودش نشانه عمق شبکه‌های فساد است.»

ریشه‌ی فساد در ساختار و قانون‌نویسی

تفرشی با نگاهی کلان‌تر گفت: ریشه فساد در ایران، از جمله در فوتبال، در خود قوانین و نحوه تدوین آنها نهفته است: «من زمانی فکر می‌کردم عده‌ای از خلاهای قانونی سوءاستفاده می‌کنند، اما بعد فهمیدم خود قانون‌نویس‌ها عمداً این خلاها را می‌گذارند. وقتی شفافیت و حسابرسی نباشد، هر فردی مستعد فساد است.»

او تأکید کرد تا زمانی که قراردادهای فوتبالی شفاف نباشند، سقف دستمزدها رعایت نشود و دلالی در نقل‌وانتقالات ادامه داشته باشد، انتظار پاکی از فوتبال «خوش‌خیالی» است.

رسانه؛ ضلع چهارم فساد

در بخش دیگری از گفت‌وگو، داوود حاجبیان رسانه‌ها را یکی از اضلاع اصلی فساد در فوتبال ایران دانست: «رسانه‌های ورزشی، چه رسمی و چه غیررسمی، در بسیاری موارد در شبکه فساد نقش دارند. برخی خبرنگاران هم‌زمان روابط عمومی باشگاه‌ها هستند یا از دلالان پول می‌گیرند تا خبر مطلوب بنویسند.»

او گفت: حتی در پرونده‌های اخیر، رسانه‌هایی که باید افشاگر باشند، خود متهم‌اند و برخی از آنها با سایت‌های شرط‌بندی منافع مالی مشترک دارند.

تضاد منافع و فروپاشی اعتماد رسانه‌ای

تفرشی نیز در تکمیل این بحث به «تعارض منافع» در رسانه‌ها اشاره کرد: «در دنیا اگر خبرنگاری شغل دومی داشته باشد که با کار اصلی‌اش در تضاد است، اخراج می‌شود. اما در ایران بسیاری از خبرنگاران به‌دلیل مشکلات اقتصادی در چند رسانه یا باشگاه کار می‌کنند و به‌راحتی قلم خود را می‌فروشند.»

او با اشاره به فشارهای معیشتی و میل به دیده‌شدن در فضای مجازی افزود: «وقتی خبرنگاری از حقوقش راضی نیست و امنیت شغلی ندارد، طبیعی است که با تطمیع مالی حاضر می‌شود جریان‌سازی دروغین کند یا اخبار جعلی بنویسد. همین اتفاق، اعتماد عمومی را از بین برده است.»

انتهای پیام