پوزشخواهى و حلالیت‌طلبی قبل و بعد از مرگ
حجت الاسلام احمد حیدرى در یادداشتی که در اختیار انصاف نیوز قرار داده است، نوشت:
ما انسانها هیچ کدام -جز معصومان(ع) و اندکى انسانهاى وارسته- از خطا، اشتباه، ظلم و حقکشى در امان نیستیم. هر کدام از ما نسبت به همسر، فرزندان، پدر و مادر، خویشاوندان، همسایگان، همکاران، اطرافیان و … آگاهانه یا ناآگاهانه زورگویى و ظلم مىکنیم و در انجام وظیفهاى که نسبت به آنان داریم، قصور یا تقصیر مىورزیم لذا سزاوار است:
🔹 1. همیشه خود را نسبت به انجام وظیفه بندگى پروردگار و انجام وظیفه ایمانى و انسانى نسبت به بندگان خدا به ویژه اعضاى خانواده(که وظیفه در برابر آنان بسیار سنگین است) مقصر بشماریم و بدهکار بدانیم.
🔹 2. اگر خود را نسبت به اطرافیان بدهکار دانستیم و جلب رضاى بندگان خدا را موجب جلب رضاى پروردگار دیدیم، تکبّر و گردنکشى از ما دور گشته، عذرخواهى و پوزشطلبى بر ما آسان مىگردد. وقتى همسر-زن یا شوهر-، فرزندان، همسایگان، همکاران، اطرافیان و … با پوزشخواهى ما روبهرو مىشوند، کدورتهایى که از ما به دل گرفتهاند، پاک مىگردد و شکوفههاى محبت نسبت به ما در قلبشان شکوفا مىشود و محیط کار و خانواده رنگ و بوى بهشت مىگیرد، چنان که قرآن نسبت به بهشتیان می‌فرماید: «وَنَزَعْنَا مَا فِی صُدُورِهِمْ مِنْ غِلٍّ إِخْوَانًا عَلَى سُرُرٍ مُتَقَابِلِینَ»(حجر/۴۷) و آنچه از دشمنی و کینه در سینههایشان بوده، برکنده‌ایم که برادروار بر تخت‌هایی روبروی یکدیگرند.
🔹 3. عذرخواهى و پوزشطلبى کارى خلاف میل آدمى و مشکل است. متأسفانه برترىطلبى، تکبّر و غرور بسیارى از افراد، به آنان اجازه پوزشطلبى را نمىدهد. باید این غرور را بشکنیم و قبل از این که فرصت از دست برود، به حلالیت طلبی از دیگران اقدام کنیم و در این زمینه به رسول خدا اقتدا کنیم. مطابق روایتی که شیخ صدوق در امالی(۶۳۵-۶۳۴) نقل کرده، پیامبر در آخر عمر اعلام فرمود: «خداوند حکم کرده و قسم خورد هیچ ظالمی را بدون گرفتن حق مظلوم، اجازه عبور ندهد» لذا از مردم خواست اگر کسی بر او حقی دارد، بیاید بستاند و قصاص کند که او را توان قصاص و بازپرداخت در قیامت نیست. مردی برخاست و گفت در روز بازگشت از طائف خواستید با ترکه بر بدن مرکب بزنید و خواسته یا ناخواسته بر بدن برهنه من اصابت کرد. رسول خدا دستور داد آن ترکه را به دست او دادند و لباس خود را کنار زد تا قصاص کند و … . وقتی رسول خدا این گونه نسبت به حلالیت طلبی مقیّد است، سزاوار است ما هم به او اقتدا کرده و قبل از این که فرصت از دست برود، در ادای حقوق بندگان خدا تلاش کرده و حداقل از آنان طلب حلالیت کنیم.
🔹 4. حلالیت‌طلبی هم باید واقعی باشد مثلا حلالیت‌طلبی واقعی قاتل این است که نزد اولیای مقتول به قتل اعتراف کرده و خود را در اختیار آنان قرار دهد تا قصاص کنند یا با فدیه یا به منت آزاد کنند. حلالیت طلبی صوری و ظاهری، کلاه گذاشتن سر خود و خدا است! فردی خدمت امام صادق رسید و عرض کرد وارث پدری است که از خادمان بنی‌امیه و غاصبان حق اهل بیت بوده لذا ارثی که به او رسیده، شبهه دارد و فقط با اذن شما حلال می‌گردد. امام به صراحت از حلال کردن خودداری ورزید. با شنیدن سخن امام، چنان وحشتی از خدا و جوابگویی روز جزا به او مستولی شد که نزدیک بود دیوانه شود. امام که شاهد وضع روحی بسیار پریشان او بود، فرمود: حق ما بر “تو و همه کسانی که از تصرف ظالمانه در حقوق ما[حق الناس] به مانند تو پشیمان و نادم‌اند”، حلال باد. بعد از او، فرد دیگری آمد و خود را مانند فرد اول شمرد و حلالیت طلبید. امام فرمود: «ما حق نداریم آنچه را خدا حرام کرده، حلال و آنچه را حلال کرده، حرام کنیم». آن فرد هم بیاعتنا خارج شد. این حلالیت طلبی صوری و غیر واقعی چنان امام را به خشم آورد و روح امام را معطوف به خود کرد که آن روز، هر کس به دیدار ایشان شرفیاب می‌شد، امام ابتدا به ساکن می‌فرمود: «تعجب نمی‌کنید از فلانی که حقوق ما را در زمان بنی امیه ضایع کرده و حالا انتظار دارد او را حلال کنیم؟ مگر به دست ما است؟(کافی، ج۱، ص۵۴۵).
🔹 5. غالب ما موفق به حلالیت طلبی واقعی از دیگران قبل از مرگ نمیشویم و خانواده و دیگران هم بعد از مرگ ما، به فضیلت شماری همت دارند حال آن که پسندیده‌تر آن است که به دعا و طلب رحمت و مغفرت برای ما همت کرده و از یگران هم بخواهند ما را حلال و برایمان طلب رحمت کنند. حضرت زهرا بعد از وفات پدر، خطاب به زنان بنی‌هاشم فرمود: «اتْرُکْنَ التَّعْدَادَ وَ عَلَیْکُنَّ بِالدُّعَاء»(کافی، ج۳، ص۲۱۷، ح۶) از فضیلت شماری دست بکشید و دعا کنید. در نماز میت هم مستحب است برای میت طلب مغفرت کنیم و بگوییم: «اگر نیکوکار بوده، بر نیکویی‌اش بیفزا و اگر گناهکار بوده، از او درگذر». امید که در حلالیت طلبی واقعی کوتاهی نکنیم.
انتهای پیام
از حرف های استاد بوی خداحافظی میاد