خیابان یا قدرت؟

محمد توکلی، سردبیر انصاف نیوز:

سه سال از فاجعه‌ی از دست رفتن جان دختری که میهمان تهران بود می‌گذرد. برخی معتقدند آنچه امروز در خیابان دیده می‌شود حاصل رخدادهای پس از آن روز واقعه است. می‌گویند به خیابان آمدیم و حقمان را گرفتیم؛ نه تمامش را، بخشی از آن را.

اما آیا آنچه در عالَم واقع رخ داده هم این روایت را تایید می‌کند؟ آیا حجابِ اختیاریِ نسبیِ این روزها و گشایش اجتماعی رخ‌داده حاصل سیاست خیابانی معترضان ۱۴۰۱ است؟ مرور برخی واقعیت‌های روی زمین و تجربه‌های مشابه قبلی نشان می‌دهد که پاسخ مثبت نیست.

کمی پس از آنکه جوّ ملتهب روزهای اعتراض ۱۴۰۱ خوابید مسئولان وقت در دولت و مجلس و شاید جاهایی دیگر هم به فکر افتادند که قانونی تدوین و تصویب و اجرا کنند که ‘بساط بی حجابی جمع شود’. نتیجه‌ی این فکر شد همان مصوبه حجاب نمایندگان مجلس.

اگر عمر دولت وقت به ناگاه به پایان نمی‌رسید با تشویق یا سکوت دیگر اثرگذاران، مصوبه‌ای که با تایید شورای نگهبان به قانون تبدیل شده بود اجرایی می‌شد. روشن است که اجرا شدن آن مصوبه به معنای کاهش اختیار شهروندان برای انتخاب پوشش خود می‌بود.

آنها که معتقدند وضعیت امروز حاصل خیابان‌گردی دیروز است پاسخ دهند که اگر سیاست حضور در خیابان اثرگذاری این چنینی داشته چگونه است که چند ماه پس از آن رخدادهای اعتراضی، نظام تصمیم‌گیری کشور به دنبال تصویب قانونی سخت‌گیرانه رفت؟

آنچه اجرای آن قانون را متوقف و از تبعاتش جلوگیری کرد همان چیزی بود که حرکت گشت‌های ارشاد را از کار انداخت؛ حضور میانه‌روها در بخش‌هایی از ساختار قدرت. پیروز انتخابات ۱۴۰۳ کاندیدای مورد حمایت جریان میانه‌روها بود و هم اوست که توانست با اجماع‌سازی دیگر اثرگذاران را همراه خود کند تا یکی از خواسته‌های مهم کسانی که در ۱۴۰۱ در خیابان بودند اجرا شود. آخرین مورد خبری شده‌ی برخورد خشن گشت ارشاد با نفس بود، اوایل تیر ۱۴۰۳، چند روز پیش از انتخابات. [لینک]

هنرش این بود که توانست میان خواست معترضان و نگاه رسمی آشتی برقرار کند؛ به شکلی که پس از جنگ ۱۲روزه برخی انقلابی‌ها هم لب به سخن گشوده و ایستادگی‌اش در برابر اجرای مصوبه‌ی مجلس درباره‌ی حجاب را ستودند.

مقایسه‌ی هزینه و فایده‌ی تجربه‌ی حضور خیابانی در سال‌های ۸۸، ۹۸ و ۱۴۰۱ با دیگر انواع کنش‌های سیاسی و مدنی نشان از آن دارد که اگر قرار است تغییر مثبتی در برخی رویه‌های نادرست رخ دهد مسیر آن از تلاش برای حضور میانه‌روها در قدرت می‌گذرد.

پی‌نوشت: از باب یادآوری بدیهیات و جلوگیری از سوءتفاهمات این را هم باید گفت که اعتراض در خیابان حق شهروندان است و همه‌ی آنچه از حضور میانه‌روها در قدرت شاهد بوده و هستیم مثبت و خیر نبوده است!

انتهای پیام