دستور پیامبر: میانه‌رو باشید

مرتضی جوادی آملی، استاد حوزه‌ی علمیه‌ی قم با اشاره به تاکیدات پیامبر اسلام بر رعایت اعتدال و میانه‌روی گفت: دستور پیامبر در مسائل حکومتی، سیاسی و اجتماعی و آنچه که بین مردم و در مواجهه با آنها می‌گذرد رعایت حد میانه و اعتدال است تا از گمراهی دور شویم.

آقای جوادی آملی درباره‌ی آنچه وحدت را مورد تهدید قرار می‌دهد، گفت: ابزارهایی مثل تکفیر و تفسیق دو لبه‌ی  یک قیچی هستند که دست پیروان ادیان و مذاهب است که با آن مردم را از خود دور کرده و باعث تبدیل اختلاف به مخالفت و عداوت می‌شود.

وحدت امت اصلی اساسی است

حجت الاسلام و المسلمین مرتضی جوادی آملی در گفت‌گو با انصاف نیوز گفت: آنچه پیامبر گرامی اسلام از جایگاه وحی دریافت می‌کرد بهترین‌‌ها و کامل‌ترین‌ها بود و آن را به بهترین وجه به جامعه‌ی بشری ابلاغ می‌کرد. پیغمبر آن طریق استوار و متین و مسیری که در آن بطلان راهی ندارد را به روی بشر گشود و راه سعادت و هدف غایی رسیدن به درگاه الهی را به او نشان داد.

این استاد حوزه در ادامه گفت: از جمله مسائلی که جامعه‌ی بشری از وجود پیامبر مکرم اسلام انتفاع برد و یک اصل اساسی در نظام فکری و معرفتی اسلام اصیل که جامع همه‌ی ادیان الهی‌ست مسئله‌ی وحدت امت اسلامی به عنوان یکی از بهترین موهبت‌های الهی بود.

او با اشاره به بخش‌هایی از تاریخ اسلام گفت: هنگامی که پیامبر وارد مدینه شدند اخوت را مطرح کردند که بحثی فراتر از وحدت است. پیامبر جامعه‌ی دینی را جامعه‌ی زیر سایه‌ی اخوت اسلامی تعریف کردند. وحدت یکی از اساسی‌ترین اصولی‌‌ست که رسول گرامی اسلام بر آن تاکید داشته‌اند. توصیه‌های قرآنی و اوامر الهی نیز در این باره فراوان است.

اختلاف غیرقابل اجتناب است اما…

جوادی آملی درباره‌ی موانع تحقق وحدت گفت: آنچه موجب وحدت‌شکنی است و این انسجام دینی که بر پایه منابع وحیانی است را مخدوش می‌کند مسائلی‌ست که در حوزه‌ی اختلافات دینی و یا مذهبی در جامعه‌ی اسلامی وجود دارد‌. گرچه وجود اختلاف شایسته نیست اما بشر نمی‌تواند خود را با دقایق فرهنگ مبتنی بر وحی منطبق کند.

او ادامه داد: بنابراین اصل چنین اختلافی غیرقابل اجتناب است اما بنا بر قرآن برای اینکه اختلاف ریشه پیدا نکند و به مخالفت نینجامد این را به خدا و رسول و اولی‌الامر عرضه کنید تا بتوانید از اختلاف عبور کنید.

به گفته‌ی استاد حوزه‌ی علمیه‌ی قم این دستوری است که از جایگاه دین درباره‌ی اختلافات در جامعه‌ی دینی و مذهبی بیان شده اما متاسفانه این جامعه به این توصیه‌ی موکد الهی پیامبر بی‌توجهی می‌کند و اختلاف را به مخالفت تبدیل می‌کنند که در نهایت به عداوت و دشمنی و جنگ منجر می‌شود.

تکفیر و تفسیق دو لبه‌ی یک قیچی هستند

رئیس بنیاد بین المللی اسرا گفت: ابزارهایی مثل تکفیر و تفسیق دو لبه‌ی یک قیچی هستند که دست پیروان ادیان و مذاهب است که با آن مردم را از خود دور کرده و باعث تبدیل اختلاف به مخالفت می‌شود. جامعه‌ای که با افراط و تفریط و با استفاده از دو سلاح تکفیر و تفسیق افراد را از میدان دین دور می‌کند باعث بروز آسیب‌هایی می‌شود که خود جامعه را متضرر خواهد کرد و در نهایت اختلاف را به مخالفت، مخالفت را به عداوت و عداوت را به جنگ و خونریزی تبدیل می‌کند.

جوادی آملی درباره‌ی مسئله‌ی وحدت شیعه و سنی گفت: به رغم اینکه تلاش‌های فراوانی شده تا بین دو جریان مذهبی که پس از رحلت پیامبر ایجاد شد (اهل تسنن و اهل تشیع) اتحاد شکل بگیرد اما همچنان فرهنگ تکفیر و تفسیق در حال آسیب زدن به این تلاش‌هاست. اگر این از جامعه برکنده نشود همواره این اختلاف بیشتر از قبل ریشه پیدا می‌کند.

کار خدا را به خدا واگذار کنیم

او در ادامه افزود: در صورتی که کار خدا را به خدا واگذار کنیم و کار خلق را به خلق و نخواهیم از جایگاه خدایی کاری کنیم می‌توان بر اختلافات غلبه کرد. این خداوند است که می‌داند چه کسی و جریانی به کفر و فسق کشیده شده و ما با دیدن ظواهر نباید تصور کنیم که می‌توانیم حکمی حقیقی بدهیم. ممکن است فردی دچار لغزش شود اما اینکه دلیل نمی‌شود او را به این واسطه به کفر یا فسق متهم کنیم.

حجت الاسلام جوادی آملی در هشداری نسبت به مسائلی که با عنوان نواندیشی مطرح می‌شود، گفت: بسیاری از مباحث در مسائل فکری نظری است و بحث‌های نظری به این صورت نیست که بتوان به سادگی آن را تشخیص داد. اگر اجازه دهیم هر کسی که تصور می‌کند فکر نویی دارد آن را به دین وارد کند یا به شیخیه شیخ احمد احسایی برمی‌گردد که ریشه‌ی جریان بابیت و بهاییت است یا سر از جریان ابن تیمیه درمی‌آورد که ریشه و اساس وهابیت است. در بحث نواندیشی دینی باید به درستی و عالمانه بیندیشیم.

دوستان نادان اختلاف را به عداوت تبدیل می‌کنند

او درباره وضعیت اتحاد اسلامی در این سال‌ها گفت: بعد از انقلاب شکوهمند اسلامی یکی از اهداف بلندی که برای این انقلاب تعریف شده بود وحدت میان اهل تسنن و اهل تشیع بود که به حق هدف بسیار مهم و ارزشمندی می‌توانست باشد که دوستان نادان و دشمنان مغرض آن را مخدوش کردند و آسیب‌های فراوانی را به جامعه‌ی اسلامی و انسانی و به نظام‌های اسلامی وارد آوردند. امیدواریم بتوان در برابر این جریان‌های انحرافی که اختلاف را به عداوت تبدیل می‌کنند بایستیم.

جوادی آملی با بیان اینکه آنچه به عنوان میراث پیامبر باقی مانده این دین عزیزی است که در دو جلوه‌ی قرآن و عترت به عنوان دو یادگار اصیل و دو رکن عمده‌ی دین دیده می‌شود، گفت: اکنون هم اگر پیامبر بخواهد توصیه‌ای به جامعه‌ی اسلامی داشته باشد هم جز این نیست که به این دو که ظاهرا دو جلوه‌اند اما باطناً یک حقیقت هستند تمسک بجویید که دین مرکب از قرآن و عترت است.

گرفتار افراط و تفریط در فهم دین هستیم

او در ادامه گفت: از جمله مسائلی که باید به آن توجه داشت و پیامبر هم به عنوان امری اساسی به آن توصیه می‌کرد اولا معرفت اصیل و شناخت دقیق و فقیهانه نسبت به دین است و ثانیا دور بودن فهم و معرفت دینی از افراط و تفریط. متاسفانه گرفتار افراط و تفریط در فهم دین هستیم که باعث اسارت دین است.

استاد حوزه با انتقاد از مسائلی که به نام دین در تریبون‌های رسمی مطرح می‌شود، گفت: آنچه امروز در جامعه‌ی خودمان شاهدیم و از تریبون‌های عمومی هم معمولا مطرح می‌شود با دین ناب و اصیل کمتر نسبتی دارد‌ یا جانب تفریط گرفته شده و یا با رویکردی افراطی فهم شده و عرضه می‌شود. این هر دو باعث می‌شود دین اصیلی که باید متفقهانه آن را دنبال کرد نصیب جامعه نشود.

به قرآن و عترت برگردیم

جوادی آملی اینطور ادامه داد که: ساختار حکمرانی کشور هم متاسفانه دچار همین مسئله شده و گاهی به تفریط و گاهی به افراط گرفتار می‌شود. عدم رفتار صحیح و منسجم جامعه نتیجه همین افراط و تفریط‌هاست. ما باید به قرآن و عترت برگردیم و اصول را فقیهانه بیابیم. سعی کنیم از محکمات بهره ببریم و آیات متشابه را که فهم آنها کار آسانی نیست از طریق اهلش فهم کنیم.

این استاد حوزه‌ی علمیه‌ی قم گفت: توصیه‌ی حکیمانه‌ی رسول مکرم اسلام در روزگارِ ما به ویژه در شرایطی که یک نظام سیاسی نیز برپا کرده‌ایم این است که دین فقیهانه که ریشه در قرآن و عترت دارد را بیابیم و از افراط و تفریط بپرهیزیم و از اظهارنظرهای شخصی در باب دین دست برداریم تا جامعه و نظام با آن دین ناب همراه شود و مصائبی که امروزه در بخش‌های مختلف سیاسی، فرهنگی، اخلاقی، اجتماعی و… در سطح ملی و فراملی شاهدیم را دیگر نبینیم و بتوانیم از قدرت اسلام حقیقی بهره‌ها ببریم.

جوادی آملی درباره‌ی توصیه‌ی پیامبر به میانه‌روی گفت: از پیامبر نقلی‌ست که فرمودند خیر الامور اوسطها، البته در حوزه‌ی کمالات نظری و عملی هر چه کامل‌تر و فراوان‌تر بهتر است در این گونه امور مانند علم، کمال، معنویت، تقوا، اخلاق و… بهترین این است که به بالاترین‌ها و برترین مراحل آن رسید. اما در مسائل سیاسی و اجتماعی و آنچه به جامعه برمی‌گردد اعتدال و امت وسط بودن حائز اهمیت می‌شود‌ و باید از افراط و تفریط و رفتن به سوی یمین و یسار [راست و چپ] پرهیز کرد.

دستور پیامبر میانه‌روی در مسائل سیاسی و اجتماعی است

او ادامه داد: اگر کسی بخواهد در مسائل اجتماعی با افراط عمل کند آسیب‌ها و ضعف‌هایی را به دنبال خواهد داشت و اگر با تفریط عمل کند هم آسیب‌هایی در پی خواهد داشت. دستور پیامبر در مسائل حکومتی، سیاسی و اجتماعی و آنچه که بین مردم و در مواجهه با آنها می‌گذرد رعایت حد میانه و اعتدال است تا از گمراهی دور شویم. رعایت اعتدال و میانه‌روی در این گونه امور ضروری است.

این استاد حوزه در ادامه افزود: البته ممکن است انسان به لحاظ فردی گرایشی داشته باشد که از نگاه دیگران تفریط یا افراط باشد اما در مواجهه با اجتماع تا آنجا که می‌توانیم باید میانه‌روی را رعایت کرد. مسائل حکومتی غیر از مسائل شخصی است. انسان می‌تواند در مسائل فردی خود با هر سلیقه‌ای حتی افراطی یا تفریطی زندگی کند اما زیست با جامعه جز با توجه به میانه‌روی میسور و ممکن نیست و عدم توجه به آن باعث انشقاق جامعه خواهد شد.

انتهای پیام