ضرورت تشکیل بازارچه‌های مرزی در مازندران
انصاف نیوز، سعید نصراللهی
ضرورت تشکیل بازارچه‌های مرزی برای کمک به اشتغال و اقتصاد محلی در مناطق آزاد ایران، با تأکید بر منطقه آزاد مازندران
مقدمه
مناطق آزاد تجاری ـ صنعتی در ایران با هدف رونق صادرات، جذب سرمایه‌گذاری خارجی و ایجاد اشتغال پایدار تأسیس شده‌اند. در این میان، بازارچه‌های مرزی به‌عنوان یکی از ابزارهای مهم توسعه در مناطق آزاد، می‌توانند نقش تعیین‌کننده‌ای در فعال‌سازی ظرفیت‌های اقتصادی محلی داشته باشند. با توجه به اعلام رسمی ایجاد منطقه آزاد مازندران از سوی دولت، موضوع بهره‌گیری از بازارچه‌های مرزی برای این منطقه اهمیت ویژه‌ای می‌یابد، زیرا مازندران به‌واسطه مرز آبی با کشورهای حاشیه دریای خزر، فرصت‌های گسترده‌ای برای تبادلات تجاری منطقه‌ای دارد.
اهمیت بازارچه‌های مرزی
بازارچه‌های مرزی معمولاً مکان‌هایی هستند که در نقاط مرزی کشورها تأسیس می‌شوند تا امکان تبادل کالا، خدمات و نیروی کار میان دو کشور را در چارچوب‌های قانونی فراهم سازند. اهمیت این بازارچه‌ها را می‌توان در چند بعد خلاصه کرد:
- ایجاد اشتغال مستقیم و غیرمستقیم
- افزایش درآمدهای محلی
- رونق صادرات غیرنفتی
- کاهش قاچاق و فعالیت‌های غیررسمی
- تقویت پیوندهای فرهنگی و اجتماعی
بازارچه‌های مرزی و مناطق آزاد
در مناطق آزاد، بازارچه‌های مرزی می‌توانند به‌عنوان مکملی برای سیاست‌های جذب سرمایه و توسعه تجارت عمل کنند. این هم‌افزایی به دلایل زیر اهمیت دارد:
- هم‌پوشانی با مزایای مناطق آزاد
- ارتباط با اقتصاد جهانی
- کاهش تمرکزگرایی در تجارت خارجی
ظرفیت‌های منطقه آزاد مازندران
- مرز آبی با دریای خزر و دسترسی مستقیم به روسیه و دیگر کشورهای شمالی
- زیرساخت‌های بندری و حمل‌ونقل در بنادر امیرآباد و نوشهر
- ظرفیت‌های کشاورزی و صنایع تبدیلی در حوزه برنج، مرکبات، شیلات و لبنیات
- جاذبه‌های گردشگری خصوصا در بندر نوشهر و غرب مازندران که می‌توانند با تجارت ترکیب شوند
نقش روابط ایران و روسیه در رونق بازارچه‌های مرزی
یکی از مهم‌ترین متغیرهایی که می‌تواند آینده بازارچه‌های مرزی در مازندران را شکل دهد، روابط استراتژیک ایران و روسیه است. طی سال‌های اخیر، دو کشور همکاری‌های خود را در حوزه‌های سیاسی، انرژی، امنیتی و تجاری گسترش داده‌اند. این روابط می‌تواند به شکوفایی بازارچه‌های مرزی در چند محور کمک کند:
- گسترش صادرات و واردات از مسیرهای قانونی
توافق‌های دو کشور می‌تواند شرایط تسهیل‌شده‌ای برای تجارت محصولات کشاورزی ایران (مانند مرکبات و برنج مازندران) و کالاهای صنعتی روسیه ایجاد کند. بازارچه‌های مرزی، نقطه اتصال این مبادلات خواهند بود. - سرمایه‌گذاری مشترک در زیرساخت‌ها
روسیه علاقه‌مند به سرمایه‌گذاری در بخش‌های حمل‌ونقل، لجستیک و صنایع تبدیلی در شمال ایران است. حضور سرمایه‌گذاران روسی می‌تواند کیفیت و کارآمدی بازارچه‌های مرزی را ارتقا دهد. - تقویت امنیت و ثبات در تبادلات مرزی
همکاری‌های سیاسی و امنیتی ایران و روسیه زمینه‌ساز ایجاد محیطی پایدار برای تجارت مرزی خواهد بود و ریسک‌های ناشی از نوسانات سیاسی کاهش می‌یابد. - هم‌افزایی با پروژه‌های منطقه‌ای
پروژه‌هایی مانند کریدور شمال ـ جنوب که ایران و روسیه هر دو در آن ذی‌نفع هستند، به بازارچه‌های مرزی قدرت بیشتری می‌دهد تا نقش حلقه‌های اتصال محلی در این مسیر بین‌المللی را ایفا کنند.
نمونه بین‌المللی: بازارچه مرزی منچولی (چین ـ روسیه)
برای درک بهتر نقش بازارچه‌های مرزی، می‌توان به بازارچه منچولی در مرز چین و روسیه اشاره کرد. این بازارچه یکی از موفق‌ترین نمونه‌ها در اوراسیاست که توانسته:
- تجارت خرد و کلان میان دو کشور را تسهیل کند،
- هزاران شغل مستقیم و غیرمستقیم ایجاد نماید،
- گردشگران زیادی را از هر دو کشور جذب کند،
- و به یک قطب اقتصادی ـ فرهنگی محلی تبدیل شود.
منچولی نشان می‌دهد که یک بازارچه مرزی، اگر با حمایت‌های دولتی، زیرساخت‌های مناسب و روابط پایدار سیاسی همراه باشد، می‌تواند فراتر از یک نقطه مبادله کالا عمل کند و به یک موتور محرک توسعه منطقه‌ای بدل شود. تجربه این بازارچه برای منطقه آزاد مازندران بسیار آموزنده است، چراکه این منطقه نیز می‌تواند با الگوبرداری از چنین مدل‌هایی، به جایگاهی مهم در تجارت ایران و روسیه در حوزه دریای خزر دست یابد.
آثار اقتصادی و اجتماعی تأسیس بازارچه‌های مرزی در مازندران
- اشتغال جوانان محلی
- ارتقای معیشت روستاییان
- افزایش درآمدهای ارزی
- پویایی فرهنگی و منطقه‌ای
چالش‌ها و الزامات
- مشکلات زیرساختی
- نیاز به قوانین شفاف و نظارت مؤثر
- هماهنگی با سیاست‌های کلان تجاری کشور
- توجه به مسائل زیست‌محیطی در سواحل خزر
جمع‌بندی
بازارچه‌های مرزی در مناطق آزاد ایران می‌توانند به‌عنوان موتور محرکه‌ای برای توسعه اشتغال و اقتصاد محلی عمل کنند. منطقه آزاد مازندران با موقعیت ژئو‌اکونومیک خاص و دسترسی به روسیه و دیگر کشورهای حاشیه خزر، ظرفیت ویژه‌ای برای رونق این بازارچه‌ها دارد. در این میان، روابط استراتژیک ایران و روسیه و بهره‌گیری از تجربیات موفقی همچون بازارچه منچولی در مرز چین و روسیه می‌تواند مسیر توسعه را هموارتر کند. بنابراین، سرمایه‌گذاری هدفمند در این حوزه نه‌تنها به توسعه اقتصادی مازندران کمک می‌کند، بلکه جایگاه ایران در مناسبات اقتصادی منطقه‌ای را نیز ارتقا خواهد داد.
انتهای پیام
