دیوار کوتاه بیماران روان | انتقاد روانپزشکان از شرایط جدید تمدید گواهینامه

چند کارشناس و روانپزشک، از شرایط جدید برای صدور گواهینامه‌ی رانندگی که وابسته به ارائه‌ی گواهی سلامت روان است، انتقاد کردند و آن را «انگ‌زا» و باعث ایجاد بروکراسی بی‌مورد دانستند.

به گزارش انصاف نیوز به نقل از دفتر انجمن علمی روان‌پزشکان ایران، «چنان‌که رسانه‌ها گزارش داده‌اند به تازگی دولت بندی به آیین‌نامه‌ی صدور گواهینامه‌ی رانندگی افزوده که طی آن کلیه‌ی افراد برای صدور و احتمالا تمدید گواهینامه، ملزم به ارائه‌ی گواهی سلامت روان خواهند شد.»

«کسی مخالف بررسی موارد پرخطر نیست | موضوع شیوه‌ی کار است»

دکتر سیدوحید شریعت، رئیس انجمن علمی روان‌پزشکان ایران در این نشست گفت «کسی مخالف نظارت و پایش سلامت روان رانندگان پرخطر که می‌توانند سلامت جامعه را به خطر بیندازند نیست، اما مسأله روش کار است. آن‌چه فرد را از مواردی چون رانندگی محروم می‌کند وجود تشخیص یا عدم وجود یک تشخیص روان‌‌پزشکی نیست، بلکه توانایی فرد و احتمال اثر بیماری بر توانمندی فرد است.»

او از انگ‌زا بودن این شیوه‌نامه ابراز نگرانی نموده، افزود که مساله‌ی اصلی، عدم وجود نظارت بر رانندگی‌های پرخطر است، نه عدم محروم‌سازی افراد دارای سابقه‌ی روان‌‌پزشکی.

دکتر شریعت همچنین در سخنان خود پیشنهاد داد فراجا و پلیس راهور عمده تمرکز خود را به صورت هدفمند بر افراد دارای رانندگی پر خطر قرار دهند. دکتر شریعت همچنان گفت که آن‌چه عموما باعث تصادف و رانندگی پرخطر می‌شود فرهنگ رانندگی نادرست است نه مشکل سلامت روان.

«این شیوه در دنیا بی‌سابقه است»

دکتر مهدی صابری، عضو هیات علمی سازمان پزشکی قانونی، و رئیس کمیته‌ی اخلاق و قانون در روان‌‌پزشکی انجمن علمی روان‌پزشکان ایران در این نشست با توجه به رویه‌ی موجود در سازمان پزشکی قانونی برای رسیدگی به مواردی که برای صدور یا تمدید گواهینامه‌ی رانندگی نیاز به بررسی و ارزیابی سلامت روان دارند، و با شیوه‌ی معمول در بیش‌تر کشورهای دنیا هماهنگ است، شیوه‌ی تاره‌ی الزام همگان برای دریافت گواهی سلامت روان برای داشتن حق رانندگی را در دنیا بی‌سابقه دانست.

او در بخش دیگری از سخنان خود با بررسی برخی موازین قانونی و اخلاقی در تعریف حق و امتیاز و شیوه‌ی محروم ساختن افراد از حقوق خود، شیوه‌نامه‌ی جدید را کارشناسی نشده دانست.

صابری همچنین در سخنان خود گفت: «گاهی ما هزینه‌ای را که باید در کانال دیگری صرف کنیم به سمت مجاری کم‌اثرتر سوق می‌دهیم.»

او با بیان برخی باورهای نادرست زاینده‌‌ی رانندگی پرخطر مانند زرنگی در عبور از خط ویژه، یا ورود به محدوده‌ی ورود ممنوع به این مساله اشاره کرد که معمولا این رفتارها و تخلف‌ها از دید پلیس دور می‌ماند. او ادامه داد پرداختن به این تخلفات، سودمندتر از غربالگری بی‌هدف اختلال روان است.

الزام جدید باعث نقض حقوق انسانی و شهروندی خواهد شد

دکتر امیر شعبانی، رئیس کمیته‌ی روان‌‌پزشکی تروما و دبیر سابق انجمن علمی روان‌پزشکان ایران، به مرور سابقه‌ی بررسی مساله‌ی ارزیابی سلامت روان در دوره‌های گذشته‌ی انجمن پرداخت و بند تازه‌ی مطرح شده را مغایر مذاکره‌های قبلی دانست.

دکتر شعبانی با بیان اینکه تعریف سلامت روان در این آیین‌نامه با تلقی عامه از اختلال روان‌‌پزشکی و سلامت روان همخوان‌تر است تا تعریف علمی، غربالگری عمومی همه‌ی داوطلبان دریافت گواهینامه‌ی رانندگی را باعث نقض حقوق شهروندی افرادی دانست که ممکن است در زمانی از زندگی‌شان، سابقه‌ای از مشکل روان‌‌پزشکی داشته‌اند بشود و در عوض افراد دیگری با توانایی در دور زدن قانون، بتوانند مشکل جدی خود را پنهان کنند و قانون را رعایت ننمایند.

او این بررسی را در مورد رانندگان پرخطر و افراد معینی که در قانون تعریف مشخصی دارند لازم دانست، اما شیوه‌ی الزام همگانی به دریافت تاییدیه‌ی سلامت روان را باعث باب شدن بروکراسی بی‌مورد و ایجاد گرفتاری برای شهروندان و تحمیل هزینه به آنان دانست.

شعبانی همچنین در بخش دیگری از سخنان خود با اشاره به این‌که شنیده می‌شود قرار است از افراد تست MMPI (نوعی تست روان‌شناختی) گرفته شود، این سوال را مطرح نمود که با نتیجه‌ی یک تست از حیث علمی قرار است چه موضوعی تایید یا رد شود؟ او همچنین اشاره کرد در متنی که پیش‌تر انجمن برای بررسی سلامت روان رانندگان پیشنهاد داده بود کاربرد این تست، به موارد شک به صداقت فرد محدود شده بود.

موردی همانند مصرف داروی خواب‌آور نباید باعث محرومیت فرد از رانندگی شود، بلکه رانندگی در حین خواب‌آلودگی باید باعث محرومیت شود. او همچنین اضافه کرد که عملکرد فرد در یک روز هیچ زمانی بازتابی از ظرفیت روانی فرد برای رانندگی نیست، بلکه سابقه‌ی رانندگی و کارکرد فرد می‌تواند ملاک داوری دقیق‌تر قرار گیرد.

او در ادامه گفت «اتفاقا بیش‌تر افرادی که قانون را زیر پا می‌گذارند مشکل بارز روان‌‌پزشکی ندارند. دکتر شعبانی همچنین در بخش پایانی سخنان خود اجرای چنین طرح‌هایی را باعث نارضایتی عمومی، و به ویژه ایجاد مشکل برای اقشار آسیب‌پذیر جامعه دانست، و بر این مساله تاکید نمود که با درکی عامیانه از سلامت روان، سنجش سلامت روان به یک مد تبدیل شده.

از سویی چنین نگاهی اصولا باعث فروکاست مسائل اجتماعی به سطح فردی و مسولیت‌گریزی متولیان می‌شود. استاد دانشگاه علوم پزشکی ایران در نهایت بیان کرد که در زمانی که سرمایه‌ی اجتماعی کاهش دارد، خطرپذیری شهروندان افزایش می‌یابد و رانندگی خطرناک و قانون‌گریزی افزایش می‌یابد، در نتیجه مساله را باید در سطح اجتماعی واکاوی کرد.»

۱۰ سال است فراجا سلامت روان رانندگان پرخطر بررسی می‌کند

دکتر مهدی حسینی، رئیس اداره‌ی سلامت روان فراجا، با رد دخالت فراجا در تهیه‌ی آیین‌نامه‌ی جدید و با اشاره به روند جامعی که ۱۰ سال است در فراجا برای ارزیابی و پایش رانندگان پرخطر اجرا می‌شود، اعلام کرد که برخی اصناف در متقاعد ساختن دولت برای تهیه‌ی این قاعده‌ی جدید نقش داشته‌اند.

حسینی در بخش دیگری از سخنانش با بیان برخی فرآیندهای در حال اجرا در بررسی اثر اختلال روان‌‌پزشکی در محروم ساختن افراد از رانندگی اشاره کرد که هم‌اکنون هم سایکوز یا اختلال دوقطبی در فاز حاد باعث محرومیت‌های موقت از رانندگی می‌شود، اما همواره این مساله با نظر روان‌‌پزشک معالج قابل تجدیدنظر است.

مردم را بی‌‌اعتماد می‌کند

دکتر مژده جمالی، رئیس کمیته‌ی صنفی انجمن علمی روان‌پزشکان ایران، با انگ‌زا خواندن این شیوه، و احتمال نقض رازداری در صورت الزام روان‌‌پزشکان و مراکز روان‌‌پزشکی برای در اختیار قرار دادن پایگاه‌های داده‌ای به مراجع قانونی، این الزام را باعث افزودن بار فراوان بر روان‌‌پزشکان دانست. او در ادامه این شیوه را باعث کاهش بیش‌تر تمایل مردم برای مراجعه به روان‌پزشک دانست.

تصادف رانندگی علت‌های بسیار دارد

دکتر فربد فدائی، پیشکسوت جامعه‌ی روان‌‌پزشکی که به عنوان مستمع در نشست شرکت کرده بود، این سوال را مطرح نمود که مگر می‌شود برای ۴۰ میلیون نفر تجویز آزمایش کرد؟ و چرا فقط بیماری‌های روان مدنظر قرار گرفته؟ چرا که در رسانه‌ها مکرر از سکته‌ی قلبی، دیابت، مصرف الکل و صرع به عنوان علت حوادث رانندگی نام برده می‌شود.

هم باید نگران انگ بود، هم‌سلامت عامه‌ی شهروندان

دکتر محمدعلی همتی، نایب‌ رئیس انجمن علمی روان‌پزشکان ایران با تایید عوامل جاده‌ای و فنی در تصادفات، ارزیابی صلاحیت‌های روانی و عمومی افراد قبل از اعطای گواهینامه را خواستی همگانی دانست، اما در عین حال گفت که باید نگران شیوه‌ی اجرای این موضوع و نگرانی‌های دیگریکه از مسیر اجرای چنین دستورالعمل‌هایی ممکن است ایجاد شود بود.

همتی در عین حال معتقد است روان‌‌پزشکی باید نگران انگ باشد، اما در عین حال باید نگران جان و سلامت عموم هم باشد. او اعتقاد دارد که باید توازنی میان حق افراد برای رانندگی و سلامت عمومی برقرار نماید.

دیوار کوتاه بیماران روانی

علاوه بر نمایندگان رسانه‌ها، و روان‌‌پزشکان یک خانم مهندس شهرساز به‌عنوان شهروند در نشست شرکت کرده‌ بود. او با نام بردن از خبر قتل دردناک الهه حسین‌نژاد، و تاریخچه‌ی شخصی سانحه‌ی رانندگی در خانواده به موضوع امنیت روانی شهروندان پرداخت. مساله‌ی مورد اشاره‌ی این شرکت‌کننده متفاوت از موضوع جلسه، و در باب احساس ناامنی زنانه و ناامنی شهروندی در فضای امروز اجتماعی و نحوه‌ی برگرداندن امنیت به جامعه بود.

دکتر مهدی صابری با تایید نگرانی این شهروند، بر این مساله تاکید کرد که وجود تعارض روانی با وجود اختلال روانی تفاوت دارد و نمونه‌ای همانند قاتل خانم حسین‌نژاد ممکن است در هیچ ارزیابی سلامت روان مساله‌دار تشخیص داده نشود.

او همچنین افزود بازنمایی رسانه‌ها از افرادی چون نمونه‌ی ذکر شده به عنوان فرد دچار اختلال روانی فاقد مبنای علمی است. دکتر صابری همچنین اشاره کرد وقوع چنین رخدادهایی نباید نوک پیکان را سمت نهادهایی ببرد که اصولا امکان پیشگیری از این موارد ندارد.

دکتر شریعت، رئیس انجمن علمی روان‌پزشکان ایران همچنین در این مورد گفت متاسفانه در شرایطی که اتفاقی در جامعه منجر به جریحه‌دار شدن وجدان عمومی می‌شود، ساده‌ترین کار انتساب آن به جمعیتی اقلیت همانند به تعبیر عامه، «افراد روانی» است. او گفت این مسأله حقیقتا مایه‌ی تاسف است که بدون نظر کارشناسی چنین جمع‌بندی‌هایی انجام شود.

شعبانی گفت «نگاه جامعه به بیماران روانی به این صورت که‌ آنان کسانی هستند که بی‌دلیل افراد را می‌کشند محصول بازنمایی رسانه و سینما است.»

دکتر مژده جمالی، مدیر درمان مرکز روان‌پزشکی رازی، نیز با اشاره به سابقه‌ی کار نزدیک با بیماران مزمن روان، اشاره کرد که میان تکانه و تکانشگری و اختلال روانی باید تمایز قایل شد.

در این نشست دکتر مهدی صابری (رئیس کمیته‌ی اخلاق و قانون در روان‌‌پزشکی انجمن)، دکتر مهدی حسینی (رئیس مرکز سلامت روان فراجا)، دکتر سیدوحید شریعت (رئیس انجمن علمی روان‌‌پزشکان ایران)، دکتر امیر شعبانی (رئیس کمیته‌ی روان‌‌پزشکی ترومای انجمن)، و دکتر مژده جمالی (رئیس کمیته‌ی صنفی انجمن) صحبت کردند.

نشست رسانه‌ای و گفتگوی روان‌پزشکان و رسانه‌ها درباره‌ی الزام جدید برای صدور گواهینامه‌ی رانندگی پنجشنبه ۹ مرداد ۱۴۰۴ در محل دفتر انجمن برگزار شد.

انتهای پیام