آیت الله ایازی: در حوزه نجف جریان سیاسی کسی را نمی‌پرسند

آسیه توحیدنژاد، انصاف نیوز: آیت‌الله سیدمحمدعلی ایازی، استاد حوزه و دانشگاه در مصاحبه با انصاف نیوز درباره‌ی آسیب‌های امروز حوزه علمیه گفت. او در این موضوع به زیر سوال رفتن استقلال حوزه، عدم تحمل اساتیدی که فکرشان با خوانش رسمی متفاوت است، بازخواست اندیشه و جناح سیاسی طلاب، عناوین پرطمطراق و بی‌فایده در حوزه، ورود حاکمیت در حوزه، بی‌جواب ماندن در پاسخ به نیازهای جامعه و… اشاره کرد.

ایازی در بخش پایانی مصاحبه از مهاجرت تاسف‌بار برخی نخبگان حوزه به حوزه نجف و نیز نگرانی از میزان خروج از حوزه نیز اشاره کرد. او دلیل مهاجرت طلاب به حوزه نجف را سکولار بودن آن می‌دانست.

انگیزه اصلی این مصاحبه، پیام اخیر رهبری به مناسبت یکصدمین سالگرد تاسیس حوزه علمیه قم و نقد ایشان درباره‌ی حوزه‌های علمیه بود.

آفات امروز حوزه: زیر سوال رفتن استقلال حوزه، قرائت حکومتی

آیت‌الله سیدمحمدعلی ایازی، استاد حوزه، درباره‌ی شرایط امروز حوزه علمیه و خصوصا حوزه علمیه‌ی قم گفت: بعد از انقلاب تحولات بسیار گسترده‌ای در حوزه‌های علمیه و به ویژه حوزه‌ی علمیه‌ی قم رخ داد. سیستم مدیریتی با تشکیلات گوناگون و عریض و طویلی ایجاد شد. این نوع سیستم گسترده با منابع مالی به ظاهر اتفاق خوبی بود اما رفته رفته حوزه رنگ حاکمیتی پیدا کرد و استقلال حوزه به عنوان یکی از ویژگی‌های مهم حوزه‌ی هزارساله تحت الشعاع قرار گرفت و عملاً حوزه‌های علمیه نوعی قرائت حکومتی را مورد توجه قرار داد. به همین خاطر اندیشه‌های دیگری که قرابت چندانی با این قرائت نداشت فرصت رقابت علمی و فرهنگی را پیدا نکردند تا آرا و دیدگاه‌های آن‌ها نیز مورد توجه و داوری قرار بگیرد.

عناوین پرطمطراق و بی‌فایده

او ادامه داد: آرام آرام و با گستردگی تشکیلات حوزوی وضعیتی به وجود آمده که به تعبیر عوام آفتابه لگن هفت دست و شام و ناهار هیچی! عناوین پر طمطراقی مطرح می‌شد اما نسبت به اینکه بتواند پاسخگوی نیازهای گوناگونی را که به لحاظ نظری و عملی در جامعه وجود دارد نسبتاً ناتوان بود.

این استاد حوزه با انتقاد از تشکیلات فعلی حوزوی گفت: هنگامی که چنین دستگاه حاکمیتی ایجاد می‌شود زمینه‌ی طرح اندیشه‌های مختلف و مخالف وجود نخواهد داشت و یا دست‌کم فرصت‌های عادلانه‌ای به آنها داده نمی‌شود و میدان در اختیار کسانی قرار خواهد داشت که از خوانش رسمی حمایت می‌کنند. هنگامی که میان این دو رقابت علمی به وجود نیاید رشد علمی که لازم است هم به وجود نخواهد آمد و چنین تشکیلاتی نمی‌تواند بازتاب‌دهنده‌ی اندیشه‌های مختلفی باشد که در جامعه وجود دارد.

در زمان صفویه هم وقتی حکومت کنار روحانیت قرار گرفت خوانش ظاهرگرایانه رشد کرد

او در تشریح انتقادی دیگر به وضعیت حوزه در ایران گفت: مشکل دیگر که در دوره‌ی صفویه و همینطور قرن‌های ۴ و ۵ هم رخ داده این بود که هر چه دستگاه‌های رسمی در کنار روحانیت قرار می‌گرفت خوانش‌های ظاهرگرایانه به نسبت‌ قرائت‌های منطقی و عاقلانه رشد بیشتری پیدا می‌کرد. این مشکل در چند دهه‌ی اخیر هم دیده می‌شود. در حوزه جریانی رشد کرده و به نوعی تقویت شده که می‌توان نام این جریان را بسته‌اندیش نهاد. در نتیجه در حوزه جریانی رشد پیدا کرد که مدافع خشونت و رفتار غیرعقلایی بوده است. ما شاهد نوعی رویکرد خاص اخباری‌گری پنهان در حوزه‌ها هستیم.

ایازی در جمع‌بندی انتقادات خود گفت: بنا بر آنچه گفته شد می‌توان نتیجه گرفت که در حوزه شاهد یک رنج اساسی هستیم. در صحبت‌های اخیر مسئولان هم شاهد این معنا هستیم که حوزه‌ها نتوانسته‌اند جوابگوی نیازهای جامعه باشند.

حوزه قم در رواداری جلوتر از مابقی حوزه‌های کشور است

او با مقایسه‌ی وضعیت حوزه‌های علمیه در ایران گفت: حوزه علمیه‌ی قم از نظر رواداری به نسبت حوزه‌هایی مثل مشهد، اصفهان، تبریز، شیراز و… به دلیل سابقه‌ی تاریخی و گستردگی آن دست برتر را دارد اما همین حوزه هم به طور جدی با مشکلاتی مواجه است. روحانیون مستقل به نسبت روحانیون نزدیک به قدرت سیاسی از امکانات لازم برخوردار نیستند. بخش بزرگی از مراکز آموزشی در حوزه‌ی علمیه‌ی قم در اختیار همین افراد است و جریان مستقل بسیار نحیف شده است.

کار دادگاه بررسی افکار دیگرگونه نیست

آیت‌ الله ایازی در پاسخ به این سوال که برای بهبود شرایط حوزه چه باید کرد، گفت: لازم است که در حوزه تنوع افکار به رسمیت شناخته شود. و همینطور فرصت‌های برابر برای تفکرات غیررسمی نیز قرار داده شود. اینطور نمی‌شود که خوانشی هنوز به درستی تشریح نشده دادگاه وارد شود که چرا چنین حرفی گفته‌اید؟! داشتن دیدگاهی دیگر و بیان آن، چه ارتباطی به جرم دارد که به دادگاه فراخوانده شود؟! اگر حرفی نادرست است باید نقد شود نه اینکه بخشی از کار دادگاه رسیدگی به این نوع نظریات باشد.

مصائب برخی اساتید حوزه که مستقلند

او مسئله‌ی دیگری که باید به آن توجه شود را استقلال حوزه دانست و گفت: دستگاه‌های حاکمیتی نباید در امور حوزه مداخله‌ی مستقیم یا غیرمستقیم کنند. برخی اساتید حوزه که رویکرد مستقلی دارند دچار تنگناهایی می‌شوند یا به شاگردها گفته می‌شود که به درس این استاد نروید!

عقلانیت و منطق دینی لازمه‌ی امروزِ آموزش در حوزه است

این استاد حوزه ادامه داد: نکته‌ی سوم برای بهبود این شرایط این است که اگر حوزه بخواهد پویا و فعال باشد باید در نظام آموزشی و تربیتی آن عقلانیت و منطق دینی حاکم باشد. طلبه‌ها نباید صرفا متن‌خوانی کنند و باید به تنوع فکری و مطالعه‌ی آزاد توجه داشته باشند تا توان پاسخگویی به سوالات و ابهاماتی که در جامعه وجود دارد را داشته باشند.

بخشی از جدا نشدن حوزه از مردم این است که باید طلبه‌هایی در حوزه تربیت شوند که چنین توانایی را داشته باشند تا بتوانند جامعه را درک کنند و نیازهای مردم را بشناسند.

مهاجرت نخبگان حوزه به نجف: آنجا از اندیشه و جریان سیاسی کسی نمی‌پرسند

او درباره‌ی مهاجرت طلبه‌ها به حوزه‌ی علمیه‌ی نجف گفت: وقتی طلبه‌ای وارد حوزه‌ی نجف می‌شود کسی از اندیشه‌ی سیاسی او سوالی نمی‌پرسد و دنبال این نیستند که کشف کنند که آن طلبه متعلق به چه جریان سیاسی است. به همین خاطر است که یک طلبه در نجف احساس آرامش بیشتری برای درس خواندن دارد.

حوزه علمیه نجف امروز سکولار است

در نتیجه بخشی از طلبه‌ها این میل و رغبت را دارند که به حوزه نجف بروند. حوزه نجف به تعبیر امروزی یک حوزه سکولار است. اما در حوزه‌های ایران هنگامی که می‌خواهند گزینش کنند اول از همه سوال می‌کنند که آیا تو آن تفکر را قبول داری یا نداری؟! آیا با جریان اصلاحات ارتباطی داری یا خیر؟ و اگر پاسخ مطابق میل‌شان نباشد در همان مرحله‌ی گزینش موانعی ایجاد می‌کنند. در حوزه‌ی نجف چنین حرف‌هایی جایی ندارد.

نگرانی از میزان ترک حوزه

آیت الله ایازی گفت: علاوه بر مهاجرت به حوزه‌ی نجف باید به آمار وحشتناک و خیلی بالایی از طلبه‌هایی که ترک حوزه کردند هم توجه کرد. این وضعیت نشانگر آن است که علاوه بر سختی‌های معیشتی زندگی در حوزه که همیشه بوده و هست و موضوع تازه‌ای نیست مسئله‌ی دیگری مثل ایجاد تنگنا به‌خاطر حضور در جلسات و خواندن کتاب‌ها و داشتن دیدگاه‌های متفاوت هم وجود دارد. البته با وجود این انتقادات اساتید مستقل و خوبی هم در حوزه فعالیت می‌کنند که در بزنگاه‌ها هم همراه مردم هستند.

انتهای پیام