یادداشتی به بهانه مصاحبه مصطفی تاج زاده
«علی شکوهی» روزنامه نگار در روزنامه ی اعتماد نوشت: فرصتی شد تا گفت‌وگوی ۱۵۰ دقیقه‌ای حسین دهباشی با سیدمصطفی تاج زاده را ببینم [لینک]. نام دهباشی اینک با تاریخ شفاهی کشورمان پیوند خورده است و کارهایش غالبا هم از نظر انتخاب افراد و چهره‌ها و هم از زاویه ورود و خروج به گفت‌وگو و هم از بعد رعایت اصول یک کار حرفهای و در نهایت از منظر رعایت اعتدال و بی‌طرفی در عین ایجاد یک فضای چالشی، قابل دفاع و دیدنی است. البته این سلسله گفت‌وگوها می‌تواند موافقان و مخالفانی داشته باشد ولی شخصا معتقدم که باید از اینگونه فعالیت‌ها استقبال و برآیند آن را به سود فضای سیاسی و فکری کشور ارزیابی کرد. در شرایطی که صدا و سیما فضای بسته‌ای را ایجاد کرده و فقط از افراد خاصی در برنامه‌هایش دعوت می‌کند و از برگزاری مناظره و گفت‌وگوهای چالشی جدی پرهیز دارد و حضور بسیاری از افراد و شخصیت‌های سیاسی را خط قرمز خودش قرار داده، طبیعی است که تلاش‌های امثال دهباشی در انجام گفت‌وگو با این افراد ممنوع‌التصویر مورد حمایت جامعه قرار بگیرد و بینندگان زیادی را به خود جلب کند.
✅ سال‌ها قبل به همراه چند تن از دوستان، در برخی از نشریات قالب متفاوتی را تحت عنوان «محاجه» طراحی کرده بودیم که در آن با افراد سرشناس کشور و نمایندگان جریان‌های سیاسی و وزرا و نمایندگان مجلس گفت‌وگوی چالشی انجام می‌دادیم. البته در آن زمان امکانات فیلمبرداری و تدوین و انتشار در فضای مجازی وجود نداشت و ما مجبور بودیم تنها به صورت گفت‌وگوی مکتوب آن را در نشریات مجاز منتشر کنیم. در آن قالب، ما تنها ضبط‌کننده اظهارات آن افراد نبودیم یا صرفا به طرح سوال اکتفا نمی‌کردیم بلکه از موضع یک کارشناس مطلع و آشنا با تفکر، مواضع و عملکرد چهره‌های مصاحبه شونده، پرسش‌هایی را مطرح می‌کردیم و سپس تمامی اسناد و مدارکی که در نقد مواضع آنان فراهم کرده بودیم، ارایه می‌دادیم و گوینده را وامی‌داشتیم از خود دفاع جدی کند و به همه سوالات و ابهامات پیرامون خود پاسخ دهد. در «محاجه»، فرد نمی‌تواند پنهانکاری کند یا خلاف بگوید و این شیوه طبعا برای خوانندگان و بینندگان آن گفت‌وگوها هم مفیدتر است زیرا پاسخ بسیاری از سوالات خود را پیدا می‌کنند. چالش‌ها و برخوردهای فکری ایجاد شده در حین انجام گفت‌وگو نیز بر جذابیت آن می‌افزاید و موجب می‌شود که هیچکس نتواند آن گفت‌وگوها را نادیده بگیرد. برخی از این «محاجه»ها آنقدر پر فراز و نشیب از آب درمی‌آمدند که باید عنوان «محاکمه» را برای آن انتخاب می‌کردیم زیرا اتفاق می‌افتاد که یک گفت‌وگو به دلیل قهر و ناراحتی مصاحبه شونده، ابتر می‌ماند و در جلساتی دیگر پی گرفته می‌شد.
✅ متاسفانه اکنون از اینگونه گفت‌وگوهای جدی و چالشی و آزاد در رسانه ملی خبری نیست و همه افرادی که برای گفت‌وگو و مناظره دعوت می‌شوند مجبورند به بسیاری از قواعد تحمیلی تن دهند و درباره بسیاری از افراد و موضوعات سخن نگویند و در عمل بسیاری از پرسش‌های اصلی ذهن مخاطبان را مورد توجه قرار ندهند. در این حالت بینندگان و شنوندگان هم جذب برنامه‌ها و افراد و سخنان تکراری نمی‌شوند و به همین دلیل است که صدا و سیما مخاطبان خودش را از دست می‌دهد. البته برخی از شبکه‌های تلویزیونی که از سوی نهادهای خاص حمایت و اداره می‌شوند، با اینکه دست‌شان بازتر است اما متاسفانه ذهنیت گردانندگان آن بسته‌تر است و به همین دلیل ممکن است گاهی برای پیدا کردن مخاطب به طراحی فضای بازتر تمایل نشان دهند ولی ایجاد بستر چندصدایی به اعتقاد راسخ نیاز دارد و به صورت نمایشی ناشدنی است.
✅ مصطفی تاج زاده در گفت‌وگو با دهباشی همان تاجز اده همیشگی است. فردی که دارای انسجام فکری و تحلیلی است و هیچ حادثه‌ای را بدون تحلیل پشت سر نگذاشته است. او از نسلی است که هم سال‌های قبل از انقلاب را در بستر مبارزات سیاسی و تشکیلاتی تجربه کرد و هم سال‌های بعد از انقلاب را در مسوولیت‌های گوناگون فرهنگی و سیاسی پشت سر گذاشت. او با غالب مسوولان نظام مراوده فردی و شخصی و کاری و تشکیلاتی داشت و طبعا در متن بسیاری از حوادث سیاسی کشور به خصوص از دوران اصلاحات به بعد حاضر بود و به همین دلیل حرفهای فراوانی برای گفتن داشته و دارد. شخصا معتقدم که مصطفی تاج زاده در جبهه اصلاحات، یک اصولگرا است و به مبانی مشخصی پایبندی راسخ دارد و اصلا حاضر به کوتاه آمدن از اصول مورد قبول خودش نیست. در واقع بسیاری از اصولگراها نشان دادند که یک اصل دارند و آن هم کسب و حفظ قدرت به هر روش ممکن است اما تاج زاده از کسانی است که به اصول اخلاقی مورد قبولش وفادار است و چرخش زمانه این خصلت را از او نگرفته است. البته او مانند طیفی از اصلاح‌طلبان، از خود و گذشته خود فاصله گرفته و نقدهای جدی را متوجه مواضع و عملکرد اصلاح‌طلبان در گذشته می‌داند اما در عین حال حاضر نیست تاریخ دیروز را با منطق امروز محاکمه کند و بسیاری از اتفاقات از جمله اصل انقلاب و نظام جمهوری اسلامی و رویکرد ضدامپریالیستی آن زمان را با استدلال‌های غلط و تابع مد روز فکری و سیاسی نقد کند.
✅ تاج زاده یک حق دیگر هم بر همگان به خصوص بر صدا و سیما دارد و باید روزی این حق اعاده شود. در حوادث سال ۸۸ و حوادث بعد از آن تاکنون و در قالب میزگردها و اخبار و گزارش‌های خبری و مستندهای سیاسی، ده‌ها اتهام علیه او در صدا و سیما منتشر شد و برای هیچیک از آنها هم مجال دفاع فراهم نشد. باید این ظلم جبران و مجال دفاع به او داده شود. یقین دارم که حرفهای او درباره این سال‌ها، شنیدنی است و دفاعیاتش در غالب موارد اقناع‌کننده. اگر ادعای عدالت داریم باید به دیگرانی که سال‌ها مورد اتهام قرار گرفتند، فرصت حرف زدن و دفاع بدهیم.
انتهای پیام
خود سانسوری و سانسور در این مصاحبه هم دست از سر تاج زاده مجری و مخاطب بر نمی دارد چه انجا که مجری به کرات یاد اور می شود که به درخواست خود تاج زاده به مسایل سال ۸۸ ورود نمی کن و چه خلاصه سازی های کل مصاحبه که قطع و حدف های فیلم در دقایق متعدد محسوس است. می توان درک کرد و خوب البته ناراحت مایوس شد از اینکه ما همچنان در چه فضایی زندگی می کنیم
من بیننده صدا و سیما نیستم ، ولی انصاف هم خوب چیزی است . جوری در مورد صدا و سیما حرف میزنیم که انگار گردانندگان آن فعال مایشاء هستند . وقتی […] سئوال یک خبرنگار ،که در آن به اسب هیچکس هم اهانت شده ، را بر نمیتابد از صدا و سیما انتظار برگزاری گفتگوی چالشی دارید ؟!
جریده رو که گذرگاه عافیت تنگ است !