گزارش نشست «آینده سوریه و منافع ایران»
نشست «آینده سوریه و منافع ایران» عصر سه شنبه از سوی گروه مطالعات دفاعی و امنیت ملی انجمن اندیشه و قلم، با حضور انیس نقاش کارشناس مسائل خاورمیانه و مدیر مرکز مطالعات استراتژیک امان، جاوید قربان‌اوغلی کارشناس ارشد سیاست خارجی و حجت درخشنده کارشناس ارشد حوزه امنیت ملی برگزار شد.
تنها راه برون رفت از مسئله سوریه یکی رجوع به رای ملت است و دیگری برابری اقوام
به گزارش سایت این انجمن، انیس نقاش در این نشست گفت: در نگاه به سوریه نباید اشتباه کنیم و صرفا به سوریه نگاه کنیم، تمام این تحولات موسوم به بهار عربی چند کانونی بوده و منشا اصلی و مهم آن نقش کشور های خارجی بوده است و عقبه آن از دوران حضور آمریکا در اشغال عراق تاکنون مشخص است.
وی همچنین گفت: تنها راه برون رفت این است که ایران و ترکیه باهم به اشتراک منافعی برسند تا خاورمیانه امن و درون زا را پیاده سازی کنند که این هم دو رکن دارد: یکی رجوع به رای ملت است و دیگری برابری اقوام.
وی معتقد است: نیمی از اهل تسنن سوریه و مابقی طوایف کامل پشتیبان بشار اسد هستند و همین حمایت اکثریت بوده است که بشار اسد را برقرار نگه داشته است، اگر معارضین سوریه چند هزار نفر هستند، مدافعان بشار اسد میلیونی هستند و الا طی حداکثر سه هفته باید سقوط می کرد.
نقاش فرضیه مطرح شده مبنی بر ساخت داعش از سوی روسیه را رد کرد و گفت: روسیه ۱۵ خودمختاری دارد که ۹ تای آنها اسلامی است، نظیر چچن و تاتارستان و اگر ممکن است داعش زمانی در غرب انفجاری انجام بدهد، به دلیل این میزان مسلمان در روسیه، داعش و اسلام موسوم به جهادی خطرش برای روسها بیشتر است و می‌تواند امنیت و وحدت ملی روسیه را به خطر اندازد.
کارشناس مسائل خاورمیانه تصریح کرد: من خودم در مسکو بودم، آقایان هنوز زنده‌اند و می توانید از آنها سئوال کنید، آقای امیرعبداللهیان در مسکو چکار می کرد؟ پیام آقای ولایتی از آیت‌الله خامنه ای که به دست شان رسیده چه بود؟ خود ما رفتیم منافع روسیه را تعریف کردیم و آنها را در سوریه آوردیم و توافق شد برای جنگ مشترک؛ لکن من نمی دانم در ایران چگونه است که دست چپ و دست راست نمی دانند این چه کار می کند و آن چه کار می کند؟
وی ادامه داد: اگر توافق بشار اسد با ایران برای مقاومت علیه آمریکا نبود، آمریکا الان مسلط در تهران بود.
انیس نقاش گفت: مشکل ایران این است که دست راست با دست چپ نمی دانند چه کار می کنند لکن من واقعیت را می گویم، هنوز آقای ولایتی زنده هستند از ایشان سئوال کنید که پیغام آقای خامنه ای برای پوتین چه بود؟
وی با اشاره به اینکه سوریه در زیر آتش است افزود: پوتین چند مرتبه اعلام کرد که من از امنیت خودم دفاع می کنم. بعد از کودتای اخیر ترکیه، غرب درصدد افشای برخی مسائلی است، از جمله این که اطلاعات آلمان اخیرا فاش کرد ۳۶۰ هزار جنگجوی خارجی در سوریه فعالند.
مدیر مرکز مطالعات استراتژیک امان با بیان این که تنها راه برای سرکوب حزب‌الله جنگ داخلی در سوریه است، تاکید کرد: عدم برگزاری انتخابات در سوریه اشتباه استراتییک بود و من معتقدم اگر انتخابات برگزار شود، اسد برنده می‌شود. من به شخص بشار اسد هم گفتم که تشدید بحران از درون خود شما رخ داده و اطلاع دقیق دارم که خارجی‌ها چه میزان پول برای تحریک مردم هزینه کرده‌اند. در حالی که اهل سنت معتل سوریه هوادار اسد هستند.
مردم منطقه سپر منافع روس ها شده اند
حجت درخشنده یکی دیگر از سخنرانان این نشست بود که با اشاره به سخن ترومن رئیس جمهور آمریکا که پس از جنگ جهانی دوم گفته بود: هر جا فقر باشد کمونیسم رشد می کند افزود: آن موقع روس ها با ایدئولوژی چپ یار گیری و منافع خود را تامین می کردند که با مقاومت و باورهاى مردم مواجه می شدند، امروز با باور و دین مردم و هزینه ملل منطقه در رقابت با رقیب دیرینه خود کسب منافع می کنند.
وی با اشاره به سوابق دکترین و سیاست های آمریکا در بعد از جنگ جهانی دوم افزود: یکی از رویکردهاى راهبردى آمریکا در رقابت تاریخی با روس ها، مقابله با فقر کشورهاى منطقه است. مذاکره، گفتگو، تعامل و مدیریت کردن این رویکرد براى پیشگیرى از خشونت، نیازمند دیپلماسی واقعگرا و هوشمند دولت هاى منطقه بویژه ایران است.
وی گفت: حوزه امنیت ملی حوزه حب و بغض و نگرش شخصی و فردى نیست، حوزه ایستایی بر دوستی و دشمنی تداوم دار و متحجرانه بر مواضع مقاطع زودگذر و خاص نیست، بلکه حوزه استراتژى ملی است. استراتژى ملی با انتخابهاى ملی تعیین می‌گردد. نیاز به مداخلات حاکمیتی رهبران، مدیران و فرماندهان نظامی و… نیست. نیازمند تمکین مدیران و فرماندهان و… از خواست، مطالبات متبلور شده ملت در انتخاب هاى ملی است. لذا نباید با رفتارهاى شخصی و سلایق و علاقمندى هاى فردى غیر کارشناسی موجب غفلت از مباحث کارشناسی در حوزه منافع و مصالح ملی و ملل مسلمان و مردم مظلوم تحت ستم و جنگ منطقه شد.
حجت درخشنده در مورد رقابت و دعوای بین قدرت ها در منطقه افزود: باید به سابقه این رقابت ها توجه کرد، باید فهمید که دعوای امروز در منطقه و ظهور داعش سابقه اش کجاست و اگر این سوابق پیدا شود، آگاهی براى همه، حتی براى دوست و دشمن حاصل می شود.
کارشناس ارشد حوزه امنیت ملی در رابطه با نقش روسیه در سوریه تصریح کرد: محور استراتژى روسیه، منافع است. روسیه در منطقه و محور مقاومت هم با ایران و هم با اسرائیل رابطه نزدیک و راهبردى دارد، روسها به مقاومت اعتقادى ندارند، البته آن را نفی هم نمی کنند، اما بعنوان یک واقعیت موجود در منطقه در ملاحظات خود در نظر دارند. یک پنجم جمعیت اسرائیل روس تبارند، رزمایش مشترک روسیه و اسرائیل نشان چیست؟ اظهارات مقامات روسیه که ما عملیاتهاى خود را با آمریکا هماهنگ می کنم، یعنی با اسرائیل هماهنگ می کنیم براى چیست؟
وى افزود: استراتژى امروز روسیه براى تحصیل منافع خود واقعگرایانه است، مانند زمان شوروى مبتنی بر ایدئولوژى نیست که هزینه بردار و منتج به بن بست و فروپاشی گردد؛ مبناى ایدئولوژى امروز روسیه، کسب و تحصیل منافع نقد است با استفاده و تهییج ایدئولوژى هاى موجود در منطقه؛ تهییج ایدئولوژیک و استفاده ابزارى از باورها و اعتقادات ملل منطقه، جریان سازى روسها براى منافع خود است. به نظر می‌رسد ما مسلمانان و مردم منطقه در سوریه سپر بلاى کسب منافع روس ها شده ایم و این هزینه ها مغایر با اهداف انقلاب اسلامی، منافع ملی ایران، مصالح مسلمین و مردم منطقه تحت ستم خشونت و جنگ است.
حجت درخشنده در ادامه با اشاره به لزوم اتخاذ سیاستهاى معقول امنیت ملی، تصریح کرد:استراتژى توسعه ملی در تعقیب و تحصیل اهدافی است که تضمین کننده رفع فقر، رشد توسعه، آبادانی، تکامل و پیشترفت ملی است. به اعتقاد من عدم مذاکره با آمریکا در مساله سوریه مغایر منافع ماست. البته این دیدگاه من است و شاید غلط باشد. اما چه توجیهی وجود دارد که ما در این موضوع با آمریکا مذاکره نکنیم و به جای ما روسها مذاکره کنند؟
وی با بیان این که من داعش را نیروی پیش‌برنده روسها می‌دانم، گفت: این سازمانی است که روش و سلاح و مدل کار آن به تیپ روسها می‌خورد
درخشنده ادامه داد: ما باید خواسته‌هایمان را مشخص و درباره آنها با قدرتها تعامل کنیم. آن موقع است که مردم از این روند پشتیبانی می‌کنند، و الا مردم پشتیبانی نمی‌کنند، حتی اگر شما بگویید مدافعین حرم. در زمان خود ائمه، آنها به ما گفته‌اند حفظ دماء مسلمین واجب‌تر است، بعد چه معنی دارد برویم در منطقه بخواهیم این رویکرد را ادامه دهیم؟ این خوب نیست. آمریکایی‌ها به این واقفند. آیا در این زمینه روسها سلطه‌ای بر ما دارند؟ مردم ما سلطه روسها را نمی‌پذیرند، همانطور که سلطه آمریکا را نمی‌پذیرند. این همه هزینه داده‌ایم برای این که زیر سلطه هیچ یک از قدرتها نباشیم. البته مشکل بزرگ خاورمیانه فقر است که به نظر من آن را هم باید با تعامل مشترک با قدرتها حل کرد.
کارشناس ارشد امنیت ملی در پایان گفت: جایگاه رهبران، رؤساء قوا، مدیران عالیرتبه، فرماندهان و… یک جایگاه استراتژیک است که متاسفانه گاهی مشاهده می شود که بعلت عدم آگاهی و یا اطلاعات آلوده، نقص در گزارشات اطلاعاتی و یا استفاده از محصولات با عنوان کارشناسی اما عارى از استانداردهاى کارشناسی، موجب ایجاد چالش در نظارت و ارزیابی بر فرصت ها و تهدیدات گردیده که ادامه این روند موجب بی اعتمادى ملی، سلب امنیت، هرج و مرج و… و اتلاف منابع و هدر دادن سرمایه هاى ملی می گردد که باید بسرعت با ارتقاء سطح آگاهیهاى ملی در عرصه عمومی، توان مدیریت ملی نسبت به چنین آسیب و تهدیدات ملی ارتقاء یابد.
در سوریه با منطق برد-برد باید روسها را آچمزکنیم
دیگر سخنران این مراسم جاوید قربان اوغلی کارشناس ارشد سیاست خارجی بود که با بیان این که ارزش استراتژیک ایران برای غرب بعد از بحران های عراق و سوریه بسیار افزایش پیدا کرده است، گفت: به نظر من این یک فرصت تاریخی است که ما باید از آن استفاده و با یک راه میان بر روسها را آچمز بکنیم. آن راه این است که ما همانطور که توانستیم با آمریکایی ها در مسئله برجام به نتیجه برسیم، براساس همان منطق برد-برد که در سوریه به شکل دیگری قابل پیاده سازی است عمل بکنیم.
سفیر سابق ایران در الجزایر با بیان این که در ابتدا باید بررسی کنیم بحران ایجادشده محصول چه چیزی است؟ گفت: به نظر من دلیل اول آن، فروپاشی نظام دوقطبی و جنگ سرد و عدم شکل‌گیری نظم جدید بعد از آن که زمینه ساز اشغال عراق و سقوط صدام هم شد. سوال دیگر این است که آیا وضعیتی که الان در سوریه شاهدیم، حتمی و اجتناب‌ناپذیر بود یا اینکه سناریوهای دیگری هم برای آن قابل تصور بود؟
وی ادامه داد: بهار عربی فارغ از نقش آفرینی آمریکا و روسیه، قدر مسلم محصول بحران مشروعیت نظام‌های سیاسی خاورمیانه و ناکارآمدی آنها در تحقق مطالبات مردمشان و فقر گسترده و شکاف‌های طبقاتی است. نظام‌های حاکم به هیچ وجه دنبال رفع و رجوع این مشکلات نبودند. از تونسی که تنها گل پرپر نشده بهار عربی است، تا لیبی که الان مامن تروریست‌های دنیا شده است. این ماجرا در مصر هم به بازتولید سلطه نظامیان انجامید و البته جالب این است که اولین خوشامد به ژنرال سیسی را هم پوتین گفت.
قربان اوغلی گفت: اما بحران سوریه چگونه آغاز شد و چرا به اینجا رسید؟ وقتی این بحران و اعتراضات از شهر درعا شروع شد، اسد به عنوان رئیس‌جمهور درصدد راه‌حلی بود که با مذاکره و دادن امتیاز به معترضین، مساله را حل کند. اما عناصر بازمانده از نظام بعثی نگذاشتند و از آن به بعد هم آنها مدیریت بحران را برعهده گرفتند و کار به اینجا کشید که می‌بینیم. اما کار می‌توانست به شکل دیگری انجام شود. ورود بازیگران دیگر به بحران هم نه در جهت راه‌حل مردمسالارانه که در راستای تعمیق شکاف بود.
به گفته این کارشناس سیاست خارجی، در این زمینه باید دید بازیگران اصلی بحران که هستند و چه نقشی دارند؟ اشتراکات منافع ما با آنها کجاست؟ یک سری از بازیگران، گروه‌های تروریستی یا جهادی هستند که هرکدام یک کشور عربی یا قدرت خارجی را نمایندگی می‌کنند. آنها مستقل نیستند، چرا که اگر مستقل بودند سریع مضمحل می‌شدند. بازیگران مهم بحران سوریه، یکی ترکیه است که به شدت درگیر بحران بوده، قطر، عربستان، امارات در تسلیحات و تامین مالی به شدت درگیرند.
وی تاکید کرد: آنچه باید شاقول ما در نگاه به سوریه باشد، اول منافع ملی ما و دوم تاکید بر راه‌حل‌های مردمسالارانه در نظام‌های سیاسی، نمی‌توانیم استانداردهای دوگانه داشته باشیم. نمی‌شود نگاه ما به لیبی یا تونس این باشد که مردم دیکتاتور را سرنگون کردند، اما اینجا در سوریه توقف کنیم و با آن منطق با آن برخورد نکنیم. و الا نگاه ما نگاه یکسانی نیست.
سفیر سابق ایران در آفریقای جنوبی گفت: به نظرم روسها، به خط قرمز ما که گفته شده ادامه قدرت اسد است، اعتقاد ندارند و در یک سری موارد قطعا از ما جدا خواهند شد. ما چه به لحاظ مالی و انسانی داریم بیشترین هزینه‌ها را می‌دهیم. ولی نگرانی من از این است که ما در آینده موضوع و ساخت و پاخت‌های سیاسی صاحبان قدرت حضور نداشته باشیم. باید مواظب باشیم میوه هزینه‌های ما را روسها برداشت نکنند. در این زمینه اشتراک منافع ما با آمریکایی‌ها بیشتر از روس‌هاست. داعش بیشترین خطر را برای غربی‌ها دارد و یکی از دلایلی که آنها از حذف اسد عقب‌نشینی کردند، ترس از قدرت گرفتن داعش و گروه‌های جهادی در نبود اسد بود.
کارشناس ارشد سیاست خارجی ادامه داد: کردهای عراق الان هم مستقل هستند. در سوریه، اسد برای بقا ی خود این شیرها را از قفس رها کرد و اکنون این دو به هم متصل شده و اگر کردهای سوریه بتوانند به آب های بین المللی دسترسی پیدا کنند، پروژه کردستان مستقل شامل کردهای این کشورها رقم خواهد خورد و اگرچه خطر اصلی برای ترک هاست که بیشترین جمعیت کردی را دارند ولی ایران نیز آسیب پذیر خواهد شد.
وی در پایان در پاسخ یکی از حضار در خصوص تبلیغات رسانه‌ها مبنی بر این که اگر ما در سوریه نجنگیم، تروریست‌ها به کنار مرز ما می آیند، گفت: به نظر من مقدس‌سازی حضور ما در سوریه و طرح عنوان مدافعان حرم، بیشتر برای اقناع افکار عمومی برای این میزان شهید دادن ما در این کشور است. و الا حضور مستشاری که این همه شهید نخواهد داشت. واقعیت این است که از سال ۲۰۰۳ به بعد انواع تروریست‌های سلفی نه در سوریه، که در همسایگی ما در عراق بودند و به دلیل شاخص‌های امنیتی نتوانستند به کشور ما ضربه بزنند. و الا سوال این است که چرا ما کارهایی که امروز در سوریه می‌کنیم، طی این سالها در عراق نکردیم؟
انتهای پیام
