فلاحت پیشه: سفر بایدن پایان برجام نیست
حشمت الله فلاحت پیشه در روزنامه آرمان ملی نوشت: دو سفر در طول یک هفته آینده در منطقه تاثیر جدی در تحولات منطقه خاورمیانه خواهد داشت. یکی سفر بایدن به سرزمین‌های اشغالی و عربستان و دیگری سفر برنامه‌ریزی شده پوتین به ایران. معتقدم این دو سفر با هم مرتبط خواهند بود ضمن اینکه تحولات مربوط با هم بر هم اثر متقابل هم خواهند داشت. سفر بایدن در شرایطی انجام می‌شود که فضای فکری مقامات آمریکایی، صهیونیستی و عربستانی با هم متفاوت است و سخت است که این سه فضای فکری به یک راهبرد مشترک برسد. حداقل راهبردی که جنبه عملی داشته باشد. فضای فکری بایدن و دولت آمریکا تقویت بازار انرژی و ایجاد مسئولیت بیشتر برای عربستان و برخی کشورهای عربی است برای اینکه آمریکایی‌ها از این بحران انرژی گذر کنند. فضای فکری صهیونیست‌ها تحمیل یک چتر امنیتی به منطقه در قالب طرح ایران هراسی است و فضای فکری عربستانی‌ها هم تعمیر مناسبات خراب شده اخیرشان با آمریکا و پیگیری یکسری دغدغه‌های منطقه‌ای مثل یمن است. به هر حال اینکه این سه راهبرد به‌هم برسند، سخت است به‌ویژه اینکه الان در موضوع اول کشورهای عربی و عربستان با حداکثر ظرفیت در بازارهای انرژی حضور دارند و تنها ظرفیت بکری که وجود دارد، ایران است که خیلی سریع می‌تواند بیش از ۳میلیون بشکه نفت اضافه به بازار تزریق کند. موضوعی که عامل پیشنهاد مکرون در نشست گروه هفت بود و از طرفی با قراردادهای کوتاه مدت و بلندمدت ایران می‌تواند خیلی سریع در بازار گاز دنیا هم صاحب نقش شود. ولی بعد از اینکه برجام به نتیجه نرسید، الان بایدن بیشتر یک سفری را دارد انجام می‌دهد که به رغم اینکه در منطقه سعی می‌کند تحلیل امنیتی بر آن بار کنند، سفر بایدن برای آمریکا بیشتر یک سفر اقتصادی است. دلیلش این است که راهبرد اصلی آمریکا، راهبرد مقابله با دو تهدید اصلی است: یک تهدید هژمونیک آمریکا و غرب در چین که دیدیم در نشست گروه هشت هم ۸۰۰میلیارد دلار برای مقابله با چین پیش بینی شد و دوم، مقابله با تهدید نظامی فیزیکی روسیه و احیای جنگ سرد که در اوکراین داریم می‌بینیم. در گروه هفت موضوع ایران بیشتر به عنوان یک چالش و بیانیه‌ای مطرح شد و در آنجا هم بحث اولویت دیپلماسی کماکان در دستور کار قرار گرفت. لذا معتقدم به میزانی که بایدن در سفرش پیام‌های مختلفی را برای ایران ارسال کند با سورپرایز طرف ایرانی مواجه خواهد شد. یعنی به عبارتی ایرانیان برای سفر بایدن سورپرایز خواهند داشت و همین آمریکایی‌ها را دچار احتیاط خواهد کرد و سعی می‌کنند نوعی همراهی محتاطانه با برخی از دغدغه‌های صهیونیستی ارتجاعی را داشته باشند ولی بیشتر سعی‌شان این است که بهره اقتصادی ببرند و مسائل منطقه را در قالب راهبرد مدیریت منطقه‌ای دنبال کنند. آمریکایی‌ها سعی نمی‌کنند دوباره در چالش‌های منطقه‌ای گرفتار شوند و چالش‌های هژمونیک و جنگ سردی خودشان را به حاشیه برانند. بنابراین در سمت دیگر هم اتفاق دیگری می‌افتد که سفر پوتین به تهران است. سفری که برنامه‌ریزی شده است ولی به نظر می‌رسد متن مذاکرات طرف‌های ایرانی و روسی بسته به نوع رفتاری که بایدن در منطقه دارد، متفاوت خواهد بود. اگر بایدن سعی کند نوعی همراهی را به سمت ایجاد حتی بلوک منطقه‌ای نشان دهد حتما طرف‌های ایران و روسیه هم چاره‌ای نخواهند داشت غیر از اینکه یکسری کلمات دارای مضمون راهبردی را در نشست و بیانیه‌های مشترک و توافقات خودشان مطرح کنند و این موضوعی است که آمریکایی‌ها همواره از آن نگرانی دارند. لذا من معتقدم سفر بایدن پایان برجام نخواهد بود بلکه ایشان فقط یک مدت سعی می‌کند منافذی را ایجاد کند که در آن دغدغه‌های عربی ارتجاعی دیده شود ولی کماکان اولویت آمریکا را براساس موضوع برجام شکل دهد. اگر این سفر بایدن سفری باشد که در قالب ایران هراسی تعریف شود، معتقدم حداقل از طرف ایرانی‌ها باید مرگ برجام اعلام شود ولی اگر نه، بایدن بیشتر در قالب سیاست بهره‌گیری اقتصادی از متحدان عرب و منطقه‌ای کردن چالش‌های خاورمیانه حرکت کند، امکان اینکه دور تازه‌ای از مذاکرات برجام را حتی بعد از این دو سفر مهم داشته باشیم، وجود دارد و باید منتظر بود که ببینیم آیا بایدن به گونه‌ای عمل می‌کند که ایرانی‌ها سورپرایزهای جدی خودشان را در مقابل آمریکایی‌ها رو کنند؟ رفتارهایی که می‌تواند از یک سمت هم منجر به تصاعد و گسترش بحران شود و یا از سمت دیگر می‌تواند زمینه را برای مذاکرات بیشتر فراهم کند. به شخصه معتقدم اگر بایدن از نزدیک در جریان تحولات منطقه‌ای خاورمیانه قرار بگیرد و در قالب سیاست عملگرایانه دولت آمریکا عمل کند، مجبور است که کماکان فرصت را برای دیپلماسی فراهم نگه دارد.
انتهای پیام
