سرنوشت «آخرین سلطان عثمانی»

«آرمن نظریان»، کارشناس ارشد علوم سیاسی در یادداشت ارسالی به انصاف نیوز نوشت:

با در نظر گرفتن واکنش متحدان ترکیه در سوریه (داعش و ارتش آزادی بخش سوریه) به کودتای نافرجام، به طور یقین ترکیه به سمت روسیه و ایران گام برخواهد داشت.

با وجود مشکلات داخلی بسیار در ترکیه (سیاسی، اجتماعی و اقتصادی)،‌ کودتای پانزدهم ژوئیه در این کشور احتمالا تبعات مهمی در سیاست خارجی آنکارا به ویژه در قبال سوریه، ایران و کردها خواهد داشت.

در ماه گذشته پس از عذرخواهی آنکارا از مسکو به علت ساقط کردن یک فروند جنگنده ی سوخو ۲۲ روسی در بیست و چهارم نوامبر، این گمانه زده شد که بهبود روابط با مسکو به تغییر اساسی در سیاست شکست خورده ی ترکیه در قبال اسد منجر خواهد شد.

در واقع، «بین عالی ییلدریم»، نخست وزیر منصوب اردوغان، در این زمینه گام برداشت، گرچه مسایلی در رابطه با کناره گیری بشار اسد از قدرت مطرح کرد که خود گواه بر دخالتی آشکار در امور سوریه است.

مسایلی با سیاست ترکیه در قبال سوریه رابطه دارد از جمله حمایت ناکافی ترکیه از ائتلاف بین المللی علیه دولت اسلامی (گروه تکفیری داعش)، سیاست غلط این کشور در قبال کردها در شمال سوریه، حمایت از حداقل ۳ گروه در حال جنگ با دولت سوریه و مخالفت با هدف قرار دادن جبهه النصره، شاخه القاعده در سوریه و دیگر گروه های سلفی مانند احرار الشام.

در صورت تغییر سیاست، احتمالا دوستان آنکارا را در منطقه ی خلیج (فارس) ناراحت خواهد کرد، با این حال مشخص است بسیاری از بازیگران، با توجه به واکنشی که در قبال شبه کودتای نافرجام ترکیه از خود نشان دادند همچنان روی رجب طیب اردوغان، رییس جمهور این کشور حساب ویژه ای می کنند. احرار الشام این کودتای نافرجام را محکوم کرد و پناهندگان سوری به تظاهرکنندگان ضد کودتا در ترکیه پیوستند.

«ژنرال سیسی» در مصر مانع محکومیت این شبه کودتای نافرجام در شورای امنیت سازمان ملل شد و حماس، اخوان المسلیمن و قطر از اردوغان به شدت حمایت کردند و این پیامی برای اردوغان است که حامیانی در منطقه دارد که وی را به رفتار خصمانه در قبال همسایه های خود ترغیب می کند.

عوامل خارجی از جمله درگیری ها در سوریه، حملات تروریستی در اروپا و اهمیت حیاتی روابط اقتصادی و سیاسی با کشورهای متنفذ منطقه مانند ایران و روسیه در زمانی که رابطه ی ترکیه با غرب تیره شده، اصلی ترین دلیل بر تغییر سیاست در این کشور است.

اردوغان حرکت به سمت یک حکومت تک حزبی و استبدادی را سرعت بخشیده است، ناآرامی حاصل از شبه کودتا بر دوستان خارجی وی تاثیر می گذارد. اردوغان در هفته ی گذشته دقت کرده است که کدام کشورها شبه کودتا را محکوم کردند و کدام یک منتظر شدند تا ببینند کدام طرف پیروز داستان خواهد بود. حمایت ایران و روسیه (رقبای ترکیه در سوریه) قطعا باید مورد توجه اردوغان قرار گیرد تا حمایت دو قدرت منطقه را از دست ندهد.

محمد جواد ظریف در اولین ساعات این ناآرامی در پیام توئیتری از ترکیه حمایت کرد. حسن روحانی به صورت تلفنی اعلام کرد که این کودتا آزمایشی برای شناسایی دوستان و دشمنان داخلی و خارجی اردوغان است.

در صورتی که ملک سلمان بن عبدالعزیز آل سعود، پادشاه عربستان (متحد اصلی ترکیه در سوریه) دو روز پس از شکست کودتا به اردوغان تبریک گفت.

منتقدان عربستان و امارات از خبر دست داشتن آنها در این کودتای نافرجام با اشتیاق حمایت می کنند به این امید که آنکارا در متحدان خود بازنگری کند.

موضع گیری اوباما اردوغان را نگران کرد. اعضای ارشد حزب عدالت و توسعه آمریکا را به حمایت از سران کودتا متهم کرده اند با این توجیه که هلی کوپترها و دو هواپیمای بمب افکن ارتش ترکیه از پایگاه هوایی «اینجرلیک» که تحت فرماندهی نیروهای آمریکایی هستند بلند شده و به جنگنده های اف شانزده مورد استفاده ی کودتاچیان سوخت رسانی کرده است. در ادامه ذکر کرده اند فرمانده ی این پایگاه که اکنون دستگیر شده از مقامات آمریکایی درخواست پناهندگی کرده بود (آمریکا این خبر را تکذیب کرد). این گزارش ها به حدس و گمان ها درباره ی حمایت آمریکا از این کودتای نافرجام دامن زده است.

آمریکا حمایت از این کودتا را تکذیب کرد اما تهمت ها بحثی جدی بر سر روابط آمریکا و ترکیه ایجاد شده است.

این ناآرامی به رابطه ی ترکیه با اتحادیه ی اروپا نیز دامن زده زیرا سرکوب نیروهای مظنون به کودتا از محدوده ی قوانین اروپا و حتی خود ترکیه سبقت گرفته است. برقراری مجازات اعدام اصلی ترین اختلاف ترکیه با شرکای اروپایی آن در حوزه ی حقوق بشر است.

فاصله ای که این شبه کودتا در آینده ی نه چندان دور در بین عوام و خواص ترکیه خواهد انداخت شاید دیگر باعث لشکر کشی خیابانی اردوغان و حمایت تمام قد مردم با وی نشود.

اگر بر طبق گزارشات میزان دستگیر شدگان را ۶۰ هزار نفر بر آورد کنیم هر کدام از این أفراد دستگیر شده حداقل ۱۰ فامیل نزدیک فقط در ترکیه خواهند داشت. این به معنی داشتن حداقل ۶۰۰،۰۰۰ مخالف جدی داخلی جدید برای اردوغان و سر آغاز چالشی جدید برای رویای ترکیه ی تحت فرمان کامل اردوغان خواهد بود.

اردوغان دستور تعطیلی ۲۳۴۱ مدرسه و نهاد مرتبط با فتح الله گولن را صادر کرد با محروم کردن عده ای از تحصیل در کل میزان مخالفان خود را به طور حدودی به عدد ۱،۰۰۰،۰۰۰ نفر رسانده و بخشی از نسل نوجوان را نیز آماده ی مخالفت با خود در آینده ی نزدیک کرده است.

انتهای پیام