گزارش «آسیبشناسی نوع اطلاعرسانی خشونت در جامعه»
ماجرای قتل ستایش و پس از آن انتشار گزارش “اعظم” زنی که ۲۱ روز توسط همسر معتادش به بدترین شکل ممکن مورد شکنجه قرار گرفته بود بهانهای شد تا ایسنا مساله ی چگونگی انتشار اخبار مرتبط با خشونت را با موضوع «آسیبشناسی نحوه اطلاعرسانی خشونت در جامعه» با حضور کوروش شجاعی، ناصر آملی و سیدجلال فیاضی به بحث بگذارد که گزارش آن در پی می آید:
در بخشی از این میزگرد، مدیر مسئول سابق روزنامه خراسان با بیان اینکه خبر خشونت بایستی گفته شود، اما بهگونهای که جزئیات آن مطرح نشود، گفت: در این موارد برخی افراد معتقد هستند جذابیت خبر از بین میرود که این موضوع به هدفگذاریهای مربوطه برمیگردد که افراد به چه دلیل و با چه هدفی، به انتشار اخبار دست میزنند.
اخبار خشونت باید بدون جزئیات عنوان شوند
کوروش شجاعی ضمن بیان این مطلب اظهار کرد: نکته اساسی این است که نشریات، خبرگزاریها و صداوسیما باید سیاستگذاری و هدفگذاری مطلوبی در ارتباط با چرایی اطلاعرسانی در خصوص اخبار آسیبهای اجتماعی داشته باشند.
وی ادامه داد: به عنوان مثال، در خبر قتل ستایش، این خبر باید بدون جزئیات انتشار داده میشد، اما وقتی انتشار یافت هم باید با پیوستی تربیتی به عنوان عاملی بازدارنده، همراه میشد.
این روزنامهنگار تصریح کرد: اما در این بین، اهل رسانه میدانند که در تعریف خبر، این پیوست تربیتی گنجانده نمیشود، اما این پیوست حداقل در زمینه یک گزارش خبری و یادداشت بایستی در کنار خبر وجود داشته باشد که این مورد، همان هدفگذاری رسانه است؛ اما سوالی که وجود دارد این است که چند رسانه سراغ داریم که به تهیه پیوست تربیتی بپردازند؟
اخبار خشونت باید بازدارنده باشند
شجاعی ادامه داد: این موضوع بایستی روشن شود که آیا هدف از این نوع اطلاعرسانیها، تاثیرگزاری در میزان بازدارندگی است و یا اینکه قصد داریم تنها اطلاع رسانی کنیم برای اینکه سریعتر از دیگران این اطلاعرسانی را صورت بدهیم.
وی افزود: میتوان گفت همه رسانهها باید خودشان را به چالش بکشند که هدفشان از اطلاعرسانی چیست؛ چرا که عموماً از اطلاعرسانی اخبار حوادث و اخبار آسیبهای اجتماعی اهدافی دنبال میشود.
شجاعی گفت: همچنین بهغیر از نشریات زرد؛ در برخی نشریاتی که زرد هم نیستند، یا حداقل ادعای زرد نبودن دارند، باید دید آیا شیوه اطلاعرسانی در این موارد با زردی همراه است یا خیر؟
وی عنوان کرد: در واقع اصطلاحی که برای خبر میتوان به کار برد، این است که خبر لیز است و امکان پنهان کردن آن وجود ندارد البته امکان سانسور آن بهصورت حرفهای و غیر حرفهای وجود دارد که این امر در دنیا رایج است، اما نکته قابل ذکر این است که نمیتوان اصل خبر را کتمان کرد.
این روزنامهنگار با بیان اینکه کتمان خبر و عدم اطلاعرسانی به مردم، موجب میشود عدهی دیگری با مدیریت مدنظر خود به انتشار اخبار بپردازند، گفت: در نتیجه انتشار اخبار اگر از طریق خبرگزاریهای رسمی و نشریات کشور صورت گیرد، بسیار مفید خواهد بود.
وی اضافه کرد: همه اخبار، از جمله خبرهای آسیبهای اجتماعی باید منتشر شود، اما چگونه منتشر کردن و چگونه پرداختن به این نوع خبرها حائز اهمیت است.
مدیر مسئول سابق روزنامه خراسان با اشاره به اینکه تقریبا همه اهالی حرفهای رسانه، جامعهشناسان و روانشناسان بر این موضوع اتفاق نظر دارند که با جزئیات بیان کردن اخبار حوادث اجتماعی، زیانبار است، اظهار کرد: علت این امر آن است که قُبح این نوع اقدامات نادرست در جامعه ریخته میشود و حتی باعث آموزش این نوع اقدامات به افراد نیز میشود و ناخواسته و یا ندانسته باعث ترویج این اعمال در جامعه میگردد.
شجاعی افزود: نوع زندان نیز این گونه است؛ فردی به خاطر جرمی به زندان میرود، اما در آنجا مانند سیستم دانشگاهی عمل کرده و امور دیگری را نیز فرا میگیرد و یا به اصطلاح مار میرود و افعی بیرون میآید.
علتالعلل بسیاری از بزهکاریها در جوامع، نبود سامانه اجتماعی مناسب است
وی تصریح کرد: باید بپذیریم که به عقیده بسیاری از جامعهشناسان، علتالعلل بسیاری از بزهکاریها در جوامع مختلف، نبود سامانه اجتماعی مناسب در جامعه است که به دلیل، اختلاف طبقاتی، اشرافیگرایی، تجملگرایی و… به وجود میآید.
مدیر مسئول سابق روزنامه خراسان خاطرنشان کرد: در جامعه، رسانه صدا وسیما یکی دیگر از عواملی است که در این زمینه موثر است؛ به عنوان مثال در یک بازه زمانی در فیلمها و سریالهای زمان طاغوت، چاقوکشی و… مشاهده میشد که از اوایل انقلاب جلوی پخش آن گرفته شد.
شجاعی تصریح کرد: اما در حال حاضر، در برخی فیلمها در سیمای جمهوری اسلامی، مواردی ترویج میشود که حداقل از جامعه رخت بربسته بودند، اما دوباره در رسانه ملی، بازتولید شدند، با توجه به اینکه این رسانه در نوع خود، میتواند دانشگاه باشد توجه به این موارد الزامی است.
این روزنامهنگار، به گرفتن حق و رسیدن به آن در جوامعی که قانون در آن تسلط کامل ندارد و افراد را به این سمت سوق میدهد که خودشان مستقیماً حق خود را بگیرند که رواج این موضوع نیز به دلیل اطاله دادرسی است، اشاره و تصریح کرد: میتوان گفت حتی به جای گسترش شادی و نشاط در جامعه، دائما از تریبونها و… یاس و ناامیدی به جامعه تزریق میشود که یکی از اثرات آن، خمودگی افراد جامعه است.
وی عنوان کرد: در جامعه، نشاط و ورزش همگانی مطلوب و پیگیر وجود ندارد، در مقابل اینکه برای دسترسی به مواد مخدر کمتر از ۵ دقیقه در مشهد به زمان نیاز است و همین مورد زمینهساز خشونت به عنوان یک ناسازگاریهای اجتماعی در جامعه میشود.
شجاعی ادامه داد: مثال دیگری که میتوان در اینجا به آن اشاره کرد، این است که بعد از چندین سال و حتی با دستور ویژه رئیس جمهور در خصوص بحث حاشیهنشینی، این قضیه در شهر حلناشدنی باقی ماندهاست که خود به ایجاد آسیبهای اجتماعی نیز دامن میزند.
در خبر، ظریفکاری وجود ندارد
مدیر مسئول سابق روزنامه خراسان گفت: برخی معتقد هستند که در این موارد بایستی برنامههای صداوسیما، متوقف و اخبار آسیبهای اجتماعی از تلویزیون پخش گردد و این همان چیزی است که برخیها میخواهند از این طریق، اهالی رسانه را در این دام بیاندازند، سوالی که اینجا مطرح میشود این است که آیا زمانی که مسائلی مانند اتهامات بابک زنجانی، شهرام جزایری و دکل دزدیده شده که دیگر برنگشت و… پیش آمد، برنامههای تلویزیون متوقف شدند و به این موضوعات پرداخته شد یا خیر؟
این روزنامهنگار با بیان اینکه در خصوص تصاویر اخبار خشونت ابدا مجاز به انتشار تصاویر نیستیم، خاطرنشان کرد: به عنوان مثال، مجاز به انتشار تصاویر اخبار دیدار مسئولان با افراد مختلف و… نیستیم، چرا که چنین مجوزهایی علاوه بر عدم وجود در اخبار سیاسی، در اخبار آسیبهای اجتماعی نیز وجود ندارند.
پرداختن پیدرپی به اخبار خشونتآمیز، به بازتولید خشونت منجر میشود
شجاعی ابراز عقیده کرد: همان طور که گفته شد، خبر لیز است و قبل از انتشار آن در رسانهها، در شبکههای اجتماعی حتی با تصویر منتشر میشود، در این بین میتوان گفت، افراد با دلایل خاص به انتشار عکسهای اخبار میپردازند، که حرفه ما، با این نوع افراد متفاوت خواهدبود، در اطلاع رسانی، خیانت است که خبر انتشار داده نشود، همانطور که خیانت است که ناآگاهانه خبر به گونهای منتشر شود که بازتولید خشونت را بههمراه داشته باشد.
وی اظهار کرد: اگر در گذشته، اخبار روابط بین دختر و پسر مطرح بود، در حال حاضر این مسائل در قالب خبر انتشار داده نمیشود، همانطور که وقوع اتفاقاتی که در برخی مدارس رخ میدهد، کتمان میشود بنابراین وظیفه و رسالت رسانه را میتوان بیان عوارض دانست.
شجاعی اظهار کرد: تصویر یعنی بیان چگونگی که در این میان، نباید به چگونگی یک آسیب اجتماعی پرداخت، بلکه باید به چرایی آن بپردازیم و باید به این سوالات پاسخ داد که به دلیل وجود چه بی عدالتیهایی در جامعه این خشونت رخ داده است.
مدیر مسئول سابق روزنامه خراسان گفت: به عنوان مثال، چرایی داستان قتل ستایش، بلوغ زودرس در جامعه است که دلایل خاص خود را دارد و میتوان گفت قتل ستایش تنها در یک دقیقه شکل نگرفته است.
وی تصریح کرد: در اینجا نمیتوان همه تقصیر را به گردن حکومت انداخت، بلکه میتوان گفت، پدر و مادر دختر و پسر نظارت کافی را بر آنها نداشتند. همان طور در فضای مجازی نیز چنین نظارتی وجود ندارد.
شجاعی با بیان اینکه علتالعلل این آسیبهای اجتماعی، بی عدالتی ناشی از حکومت و حاکمان است، خاطرنشان کرد: اما آیا مدارس و خانواده در این بین، هیچ نقشی ندارند. باید دید، چه کسانی در پی جابه جا کردن ارزشها و ذائقههای جامعه هستند.
این روزنامهنگار اظهار کرد: بر اثر نگاه سیاسی که به اقتصاد و اجتماع وجود دارد، در یک بازه زمانی نیز برای تخریب آقای احمدینژاد بهگونهای خبر کار میشود و در مقطع زمانی دیگر نیز برای تخریب آقای روحانی خبر بهگونهای خاص منتشر میشود.
شجاعی اضافه کرد: بایستی هزینه ارتکاب به جرم افزایش یابد و این حق مردم است که اگر کسی کاری کرد و جرمی ثابت شد، به آن رسیدگی و مجازات مربوطه اعمال شود.
اخبار حوادث باید بهصورت تخصصی دنبال شود
مدیر مسئول سابق روزنامه خراسان در بخشی دیگر از سخنان خود در خصوص نقش خبرنگاران حوادث و ادیتورهای اینگونه اخبار گفت: در بخش مباحث اخبار حوادث گویا برخی مدیران مسئول و سردبیران قائل به این نیستند که این حیطه، فعالیتی تخصصی را دربرمیگیرد و باید تشخیص دهند که خبر حادثه چگونه انتشار داده شود چرا که مساله با بحران و یا بحران با فاجعه متفاوت است.
وی ادامه داد: میتوان گفت حتی خشونت کلی در رفتار سیاست مداران ما نیز به چشم میخورد، برخی آنقدر با خشونت نسبت به یکدیگر حرف میزنند که در این میان، مردم نمیدانند باید به چه کسانی اقتدا نمایند.
شجاعی عنوان کرد: تصور میکنم مدیران، سردبیران و خبرگزاریها باید بنشینند پای درس جامعه شناسان و روانشناسان که طریقه صحیح ارسال این گونه اخبار را فرا گیرند چرا که این به نوعی وظیفه است.
مدیر مسئول سابق روزنامه خراسان تصریح کرد: حاکمیت باید تلاش خود را در خصوص رفع بیعدالتی در جامعه بهکار بگیرد، همان طور که جامعه شناسان عنوان میکنند یکی از راههای کاهش بی عدالتی در جوامع، این است که طبقه متوسط جامعه گسترش داده شود و فاصله طبقاتی کاهش یابد.
وی افزود: در ادامه میتوان به این نکته اشاره کرد که به واقع آیا اخبار همه خشونتهایی که در کشورهای دیگر رخ میدهد بهدست ما میرسد یا خیر که در این خصوص نیز باید تامل کرد.
این روزنامهنگار تصریح کرد: در گذشته این تعداد رسانه، کانال تلویزیونی و فضای مجازی وجود نداشت که به نسبت جمعیت محدود آن زمان، هرآنچه از آسیب اجتماعی و خشونت رخ میداد به اطلاع مردم برسد، در حالی که در حال حاضر هر اتفاقی که در گوشه کنار دنیا رخ دهد، افراد از طریق شبکههای اجتماعی از آن اطلاع پیدا میکنند بنابراین بایستی تحقیق کرد که به عنوان مثال، در جامعه گذشته با وجود ۳۶ میلیون جمعیت و رسانههای محدود در مقایسه با امروز، این آسیبهای اجتماعی تا چه اندازه به اطلاع مردم رسیده و میرسد.
این روزنامهنگار با بیان اینکه نهادها و ارگانهای زیادی در حال تزریق اخلاق در جامعه هستند گفت: باید آمار گرفته شود که واقعا جامعه ما در حال دزد شدن و یا جانیتر شدن است یا خیر و اگر این موارد صحت دارد، عنوان شود که در مقابل افزایش این مقدار خشونت و آسیب اجتماعی، میزان حضور مردم در اعتکاف، نماز جمعه و تشرف به حرم مطهر رضوی نیز با افزایش روبرو بودهاست، در واقع باید بهگونهای عمل کرد که بتوان واقعیتهای جامعه را همگی در کنار هم مورد سنجش قرار داد.
مدیر مسئول هفتهنامه اترک: اخبار خشونت و جنگ باید منعکس شود
مدیر مسئول هفتهنامه اترک با بیان اینکه، اگر عفونت و چرک جنگ را وارد حافظه تاریخی جامعه ایران و نیز وجدان عمومی نکنیم کاسبان اسلحه و جنگ همواره در این بین حضور پیدا خواهند کرد گفت: اخبار خشونت و جنگ باید منعکس شود تا آن کاسبی که برای کاسبی شعار جنگ میدهد، نتواند از این راه، چرک را در تاریخ معاصر روان کند.
ناصر آملی در میزگرد تخصصی ایسنا با موضوع «آسیب شناسی نحوه اطلاع رسانی خشونت در جامعه» ضمن بیان این مطلب اظهارکرد: گاهی اوقات ممکن است ما با سوژه خشونت در ابعاد کوچک مانند تجاوز به فرد یا کودکآزاری روبهرو شویم و این در حالی است که مقوله خشونت یک مساله اجتماعی فراگیر را شامل میشود.
وی ادامه داد: رسانهها نمیتوانند بگویند ما رسانهایم و برای ملاحظه مردم خشونتهای چندشآور جنگ را نشان نمیدهیم، در صورتی که مردم باید بدانند چه بر سر شهرهایی مانند دزفول و اندیمشک آمده است.
مدیر مسئول هفتهنامه اترک با اشاره به مساله خشونت در جامعه گفت: اگر بخواهیم در این خصوص، اصطلاحسازی نماییم، بحثی است که از سمتی روانشناختی و جامعهشناختی است و از سوی دیگر باید در آن به علومتربیتی توجه کرد.
آملی تصریح کرد: ما با خشونت و فرآیند شتابانی که آن را در جامعه گسترش می دهد روبهرو هستیم و این خشونت در میان انسانها که در جامعه زندگی میکنند، وجود دارد.
وی اضافه کرد: مسائل انسانها را باید علومتربیتی و روانشناسی مورد بررسی قرار دهد و مسائل اجتماعی را مباحث جامعه شناختی تحلیل کند، رسانه در این زمینه نقش بسیار مهمی ندارد و میتوان گفت رسانه باید وظیفه خودش را انجام دهد و رسانا باشد.
مدیر مسئول هفتهنامه اترک با بیان اینکه رسانهها باید صراحت داشته باشند، اظهار کرد: معمولا حکومتها خطاهای خودشان را بر گردن دیگران میاندازند در حالی که بلاهایی که در جامعه رخ میدهد، ناشی از سوء مدیریت حاکمان است و بحرانهای اقتصادی، سیاسی و فرهنگی به رسانهها ارتباطی ندارد و عمدتا مربوط به ساختارهای اجتماعی و حکومتی است، اما این مساله مسئولیت را بر عهده رسانهها میگذارد.
رسانه باید رسانا باشد
وی با بیان اینکه، رسانه اگر رسانا نباشد رسانه نیست، ادامه داد: بنابراین، اهالی رسانه و مطبوعات این دغدغه را دارا هستند که چه تدبیری اندیشیده شود که یار شاطر باشند نه بار خاطر و در این میان چگونگی پرداختن به مسائل بسیار مهم محسوب میشود.
آملی در راستای چگونگی مقابله با رواج خشونت متذکر شد: در این زمینه متخصصین میتوانند به رسانهها یاری رسانند، که چگونه بتوان با این پدیده اجتماعی روبهرو شد، و ما نیز به عنوان یک مطبوعاتی، وظیفه تهیه خبر و گزارش را داریم.
مدیر مسئول هفتهنامه اترک افزود: اهالی رسانه و مطبوعات، طبیب اجتماعی، جامعهشناس و روانشناس نیستند و اگر هر شخصی در حیطه تخصص خود به فعالیت بپردازد، بسیاری از مشکلات حل خواهدشد.
وی ابراز کرد: رسانهها به مسائل اجتماعی از دو پنجره خبری و تحلیلی و گزارشی ورود پیدا می کنند، در خبر نمیتوان رسانه را عایق کرد و باید آن را منعکس نمود، اما در تحلیل شاید بتوان نظر گزارشگر و تحلیلگر را وارد کرد و از اهالی علوم دیگر نیز بهره گرفت تا مسائل را طوری طرح کنند که فوائد آن برآسیبهایش چیره شود.
سکوت در برابر خشونت به مراتب مضرتر از تصویر خشونت است
مدیر مسئول هفتهنامه اترک عنوان کرد: رسانه باید درهر شرایطی، رسانای خبر باشد و تنها مرزی که برای رسانه مورد تشخیص خواهدبود، این است که آیا تصویر یک واقعه نابههنجار ضررش برای اجتماع بیشتر است یا سکوت در مورد آن واقعه، که به نظر من سکوت در برابر خشونت در جامعه به مراتب مضرتراز تصویر خشونت است.
وی اضافه کرد: برخی این نظر را دارند که بازتاب دادن خشونت بر خشونت میافزاید، این عقیده را من از هیچ جامعهشناس و روانشناسی نشنیدهام بلکه بیشتر این مبحث را اهالی اطلاعات عمومی بیان میکنند، اما در حقیقت اگرعوارض خشونت و آسیبهای اجتماعی را به وجدان جامعه منتقل نکنیم، دغدغه پیشگیری آن به وجود نمیآید.
آملی با تاکید براینکه بازتاب اخبار میتواند سازنده باشد، اظهار کرد: مقوله حقوق بشر در غرب محصول جنگهای کاتولیک و پروتستان است، بعد از جنایت وسیعی که در اروپا، بین این دو فرقه رخ داد، اهالی اروپا به این نتیجه رسیدند که باید مقولهای به غیر از دین برای کنترل جنگها ورود پیدا کند و اگر این اتفاقها نمیافتاد، مقولهای به نام حقوق بشر نیز متولد نمیشد.
مدیر مسئول هفتهنامه اترک خاطر نشان کرد: اگر به تاریخ ادیان توجه کنیم، سینوسی بین پیامبران وجود دارد به عنوان مثال، حضرت موسی(ع) به خاطر شکستگی و افتادگی جامعه قیام می کند و در مقابل خشونت در جامعه رواج پیدا می کند، اما زمانی که خشونت به مرز مشخصی میرسد، جامعه واکنش نشان میدهد و از دل سنتهای الهی، مسیح بیرون میآید که مهر و محبت محض است .
آملی گفت: خشونت و محبت هر دو در جامعه جایگاه خود را دارد و شناخت جامعهای که خشونت در آن رواج پیدا میکند بسیار حایز اهمیت است و کارشناسان باید در این حوزه به فعالیت بپردازند.
رسانهها نباید به خبر خیانت کنند
وی افزود: رسانهها نباید به خبر خیانت کنند، گاهی مسئولین سیاسی به طور مثال اعتقاد دارند، قسمتی از اخبار نباید منعکس شود که این موارد به عهده خودشان است، اما وقتی، زنی را ۲۰ روز روی اجاق میسوزانند خیانت است که خبرنگار این موضوع را منعکس نکند به این بهانه که انعکاس این اخبار وجدان جامعه را جریحهدار میکند.
مدیر مسئول هفتهنامه اترک اظهار کرد: کسی باید پیدا شود که عنوان کند عدهای مورد ظلم واقع میشوند و اگر رسانه منعکس کننده این موضوع نباشد، در واقع وظیفه خود را به نحوی صحیح ایفا نکردهاست.
وی اضافه کرد: اهالی رسانه آینه هستند و باید هر آن چه اتفاق میافتد را توأمان به سمع و نظر مردم و مسئولان برسانند تا عکسالعمل جامعه و مسئولان در مقابل ناهنجاریها برانگیخته شود و مرز این موضوع را کارشناسان خبرهای که روانشناسی اجتماعی میدانند، بایستی تعیین کنند.
آملی تصریح کرد: همه طرفداران جامعه مدنی و توسعه سیاسی بر این باور هستند که دموکراسی و مردم سالاری دستاورد نیکو و مطلوب بشری است، اما این دموکراسی در عراق منجر به فاجعه شد، زیرا کسی که دموکراسی را به عراق وارد کرده، سوژه دموکراسی که قرار بوده در آنجا اجرا شود را به درستی نشناخته است.
مدیر مسئول هفتهنامه اترک با اشاره به وضعیت دموکراسی در عراق عنوان کرد: جامعه عراق جامعهای است که ورود مقوله دموکراسی به آن محتاج تدارکات فرهنگی، اجتماعی است، به این معنا که در جامعهای که هرکس در خانه خود، چند کلاشینکف و اسلحه شکاری دارد، اگر فضا را بازگذارند، جامعه از درون منفجر میشود.
وی گفت: مسلم است که وقتی توسعه سیاسی قرار است وارد جامعه عراق شود، باید سوژه شناخته و مورد تحلیل قرار گیرد و این مواد مغذی، متناسب با نیازهای جامعه، آرام وارد فضای سیاسی میشود، حال با سوء نیت یا هر دلیل دیگری مقولهای که میتواند در جوامع دیگر مطلوب واقع شود، در عراق به یک بحران تبدیل میشود.
آملی اضافه کرد: باید جامعه خود را بشناسیم، در برخی موارد تصویر خشونت را باز تولید میکند، اما گاهی اوقات، تصویرخشونت مانع از ایجاد خشونت شود و در برخی موارد ممکن است کارشناسان معتقد باشند که خشونت به تصویر کشیده نشود، اما تبعات آن عنوان شود.
وی خاطر نشان کرد: این بحث مستلزم شناخت جامعه هدف است، باید بر روی جامعه هدف فعالیت علمی و تحقیقاتی انجام شود و در بستر این شناخت، رسانه وظیفه رسانا و تحلیلی بودن خودش را انجام دهد و مساله مهمی که میتوان به آن اشاره کرد این است که چگونه با خشونت رو به رو شویم که آفات آن بر فواید آن غالب نشود.
مدیر مسئول هفتهنامه اترک با بیان اینکه مرزی که به لحاظ حرفهای بودن در مقابل سوژه خشونت قرار میگیرد، این است که تا حدی ملاحظه کنیم که رسانه از رسانایی خود خارج نشود اظهار کرد: این ملاحظات را قرارداد اجتماعی و دانش بشر تعیین میکند، لذا ما از طرفی نیاز به عالمان جامعهشناسی و روانشناسی داریم تا اصل مقوله را بررسی کنند و از طرفی نیز لازم است این موارد را در حوزههای قانونی به مصوبه تبدیل کنیم.
آملی اظهار کرد: شاید لازم باشد وقایع خشونت بار در جامعه را بخشهایی از اجتماع مشاهده کنند در حالی که شاید نمایش آن برای کودکان مناسب نباشد و حتی موجب بیماری نیز بشود.
وی عنوان کرد: رسانه باید وظیفه خودش را انجام دهد و از طرفی قانون باید این موارد را محدود به حدودی نماید، در این بین، مصلحت عمومی را نمایندگان مردم و اهالی علم تعیین میکنند و ما نیز محدود به این حدود هستیم و خارج از این نباید احدی برای ما تعیین تکلیف کند.
ارائه منابع اخبار جایز نیست
آملی با تاکید بر انتشار خبر ادامه داد: ارائه منع خبر جایز نیست، مگر بنا به مصالحی که برهان قاطعی برای فیلتر کردن آن داشته باشیم، به این معنا که قرارداد اجتماعی یا دانش بشری و هرآنچه که گفته میشود در حوزه رسانه نمیگنجد، آن را محدود کند.
مدیر مسئول هفتهنامه اترک عنوان کرد: در اروپا و مناطق اسکاندیناوی هیچ منعی برای انتشار خبر خشونت نیست ولی کمتر از تمام دنیا خشونت اتفاق می افتد، اما در اینجا، هزار و یک دیوار در مقابل وقایع داریم و بیشتر از بسیاری از مکانها با مفاسد اجتماعی و خشونت درگیر هستیم، در حالی که اگر رسانه مقصر بود، در کشورهای دیگر نیز متقابلا این تبعات باید رخ می داد.
آملی خاطر نشان کرد: بودجه قابل توجه در اختیار سازمان تبلیغات، حوزه علمیه و مطبوعات قرار میگیرد و همگی در حال بمباران اخلاقی جامعه هستند، اما با عدم تاثیردر جامعه روبرو هستیم، اگر قرار بود رسانه موفق عمل کند، باید مسائل اخلاقی تا به امروز حل میشد.
وی تصریح کرد: آن چیزی که ما را آزرده خاطر میکند، این است که از مناسبات حقوقی فاسد، وارد یک مناسبات حقوقی سالم شدیم که بامشکل همراه است، لذا شخصیت حقوقی کشور خوب اما شخصیت حقیقی آن دچار مشکل است، به این معنا که چهارچوب حقوقی موجود مشکلی ندارد بلکه این مشکل را میتوان از سمت مسئولان دانست.
مدیر مسئول هفتهنامه اترک در مورد نقش رسانه اظهار کرد: اگر رسانه بتواند بگوید که به عنوان مثال، این فرد همسر خود را کتک میزند، برای اینکه معتقد است که در فقه این مساله آمده و هرگونه حقی دارد، اما در مقابل جامعهشناسان و فقها این موضوع را تحلیل و بررسی کنند، این فرد دیگر نمیتواند از شرع سوء استفاده کند و بنا به حکم شرعی همسرش را کتک بزند.
وی تاکید کرد: اخبار خشونت در جامعه باید به تصویر کشیده شود و جامعه شناسان تحلیل کنند که به چه دلیل، میزان خشونت، سرقت و دزدی در جامعه افزایش یافته تا شاهد ریشه یابی اساسی در جامعه باشیم.
یک فعال رسانهای: در زمینه خشونت نیازمند تفکر تحلیلی و پیشگیرانه هستیم
یک فعال رسانهای با بیان اینکه رسانه در هریک از بخشهای انعکاس خشونت نیاز به تعیین وظیفه دارد که مهمترین بخش این وظایف اقدامات پیشگیرانه است، گفت: به این معنی که در حوزه خشونتهای اجتماعی، علل روانی و حقوقی باید تبیین و شناسایی و در این زمینه تفکر پیشگیرانه صورت گیرد.
سیدجلال فیاضی در میزگرد تخصصی ایسنا با موضوع «آسیب شناسی نحوه اطلاع رسانی خشونت در جامعه» با بیان این مطلب اظهار کرد: هر رسانه به نوعی با توجه به موضعگیری سیاسی نسبت به اطلاعرسانی اقدام میکند که این امر دارای اشکال است و در واقع آنچه که باید اتفاق بیفتد این است که پیامدهای خشونت اجتماعی بررسی شود که رسانهها باید در این زمینه به صورت تخصصی و علمی جهت پیشگیری اقدام کنند.
وی ادامه داد: عامل بخشی از خشونتها که میتوان به عنوان علت به آنها نگاه کرد، رسانههای زردی هستند که برای فروش بیشتر دست به اطلاعرسانی تحریکآمیز زده و به سمت اقدامات زرد میروند.
این تحلیلگر رسانه در خصوص انواع خشونت گفت: خشونتهای اجتماعی مانند دعوا، جر و بحثهای دوستانه بین دو نفر که میتواند به راحتی منجر به یک اتفاق خشونتآمیز شود، خشونت خانگی مانند کودکآزاری، زن و شوهر آزاری، خشونتهای عرصه سیاسی مانند مناظرات و اجتماعات سیاسی از سرشاخههای خشونت در جامعه امروز است.
وی اضافه کرد: هر یک از انواع خشونت، ریشههای خاص خود را دارد و اگر اطلاعرسانی بدون توجه به آن صورت گیرد، امکان خطا رفتن بیشتر خواهد شد.
تشریح جزئیات خشونت موجب تحریک جامعه میشود
فیاضی خاطرنشان کرد: در صفحات برخی از روزنامهها مطالب زردی را میبینیم که به تشریح جزئیات یک خشونت پرداختند که این امر نیز موجب تحریک جامعه و جوانان میشود.
این فعال رسانهای با بیان این مطلب که پرداخت دقیق به یک حادثه خشونتآمیز به معنای بیان جزئیات رخداد نیست، اظهار کرد: در حوادث اخیر پرداخت دقیق مجموعه اقداماتی است که موجب میشود اطلاعرسانی در این موارد با هدف پیشگیری در جامعه انجام شود.
وی اضافه کرد: ممکن است ریشههای اخلاقی و روانیای در جامعه وجود داشته باشد و در همین راستا باید عدم برخورد جدی با حرکتهای خشونتآمیز در جامعه و عدم تبیین پیامدهای رفتار خشونتآمیز، در رسانهها مورد نقد و بررسی قرار گیرد.
فقدان احزاب سیاسی بالغ، منجر به خشونت سیاسی در جامعه میشود
این فعال رسانهای با بیان اینکه خشونتهای سیاسی به دلیل فقدان احزاب بالغ سیاسی است، تصریح کرد: پدیده احزاب برای دموکراسی و مردمسالاری پذیرفته شده، در واقع احزاب سیاسی به مثابه یک ظرف است که باید در آن اندیشههای دینی و سیاسی مبتنی بر آموزههای انقلابی و دینی ریخته شده و شکل درستی بگیرد.
وی افزود: متاسفانه، ظرف احزاب سیاسی در کشور ما به درستی تعریف نشده و فقدان آن منجر به خشونتهایی در این زمینه شدهاست.
پرداختن به ریشهها در اخبار، روش اطلاعرسانی صحیح است
عضو شورای شهر مشهد پرداخت به جزئیات نحوه جنایت را غلتیدن در اطلاعرسانی زرد دانست و تصریح کرد: پرداختن به گونهای که جامعه و مسئولان نسبت به ریشهها و پیامدهای یک حادثه حساس شوند پرداخت دقیق است؛ در واقع حساسیت با نگاه زرد متفاوت است و نباید به گونهای عمل کرد که اطلاعرسانی به خشونت دیگری دامن بزند.
فیاضی با بیان این مطلب که باید حوادث خانگی، اجتماعی و سیاسی با نگاهی تحلیلی و جامعهشناسی بررسی شود، ادامه داد: با وجود شبکههای اجتماعی در حوزه خبررسانی، آحاد جامعه تبدیل به رسانه شدهاند، به عنوان مثال در حادثه پل نیایش تهران، اولین عکس توسط یکی از شهروندان ارسال شد، که در اینجا مطبوعات باید ضمن خبررسانی با سرعت، نگاه تحلیلی، پیشگیرانه و تدوینگر به قضایا داشته باشند.
وی گفت: در جهت تحلیل بالا رفتن میزان آمار خشونت باید اقدامات گذشته به صورت ویژه بررسی شود و سهم دستگاههای انتظامی، قضایی، فرهنگی، رسانه و… در میزان خشونت جامعه مشخص شود.
این تحلیلگر رسانه با بیان این مطلب که باید به ابعاد خشونت، نگاه عالمانه داشت، عنوان کرد: وزن بحث تحلیل خشونت در رسانههای رسمی بیشتر است البته در حوزه خبررسانی علاوه بر سرعت و دقت این موضوع باید مدنظر باشد به این دلیل که در حوزه رسانه و مطبوعات اولین خبر به این دلیل که آخرین تحلیل را به وجود میآورد نقش مهمی را دارد.
این فعال رسانهای افزود: نقشرسانههای رسمی هماکنون با وجود شبکههای اجتماعی در سرعت و صحت اطلاعرسانی حساس و پررنگترشده است.
کتمان خشونت و اطلاعات آن آسان نیست
فیاضی با بیان اینکه کتمان خشونت و اطلاعات آن آسان نیست اظهار کرد: در این زمینه ورود به جزئیات ما را به اطلاعرسانی زرد نزدیک میکند، این درحالی است که نگاه تحلیلی و کارشناسانه امروز اهمیت بیشتری دارد.
این عضو شورای شهر مشهد در خصوص به نتیجه نرسیدن بررسی تخلفات بزرگ در کشور گفت: ممکن است این تخلفات از جنس خشونت نباشد اما بیتوجهی به آنها و یا توجه بیش از حد و به نتیجه نرسیدن این تخلفات خود باعث به وجود آمدن خشونت میشود.
وی افزود: نگاه یکسان به قانون و اینکه قانون در مورد آحاد جامعه به صورت یکسان اجرا شود نیز اهمیت فراوانی دارد چرا که پایبندی به قانون برای مسئولان و مردم باعث پیشگیری از بسیاری از مسائل خشونتآمیز میشود.
انتهای پیام
