گزارشی از اجلاس ۱۶۹ اوپک در وین

رضا زندی، روزنامه‌نگار و تحلیلگر روزنامه ی اعتماد از وین گزارش داد:

وزیر نفت دیروز دقیقا پیش از ترک تهران، هتل محل اقامتش در وین را دوباره تغییر داد. بعد از سال‌ها «اینترکنتیننتال» نشینی، هیات ایرانی هتل «ملیا» را برای اقامت انتخاب کرده بود. قبل از ترک چه رخ داده است که با وجود برنامه از پیش اعلام شده، زنگنه تصمیم گرفته است به هتل «ملیا» نرود؟! هتلی که گفته می‌شود قرار است یک شعبه پنج ستاره در شمال ایران بسازد. تا لحظه تنظیم این گزارش، هواپیمای هیات ایرانی هنوز به وین نرسیده است که بتوان علت این تغییر را جویا شد. دیشب زنگنه هتل «کوبورگ» را انتخاب کرد. همان هتلی که میزبان مذاکرات هسته‌ای بود؛ مذاکراتی که به توافق ایران و ۱+۵ منجر شد. «نفت و برجام به هم رسیدند.»

سهمیه‌بندی، بعد از کسب قیمت‌های مناسب نفت
«خوشحالیم که امروز دیگر سهم ما را در اوپک تصاحب نمی‌کنند. ایران به زودی به سهمیه پیشین خود در بازارهای جهانی دست می‌یابد.» این را رییس‌جمهور روحانی، ابتدای هفته در افتتاحیه دهمین دوره مجلس شورای اسلامی گفته بود. در همان دوران تحریم بود که عربستان توانست موافقت سایر اعضای اوپک را در برداشتن سهمیه‌بندی درون اوپک کسب کند. وزیر نفت سابق ایران بدون ملاحظات بعدی با این پیشنهاد موافقت کرده بود تا سقف کلی ۳۰ میلیون بشکه‌ای برای اوپک تعیین شود. بی‌آنکه سهم هر کشور در این سبد مشخص باشد. هر چند سهمیه‌ها هیچ‌وقت به درستی در اوپک رعایت نشده، اما در زمان کاهش قیمت‌ها اهرم مناسبی برای کنترل تولید کشورها بوده است. سهمیه ایران پیش از تحریم‌ها، به‌طور سنتی ۱۴ درصد تولید اوپک بوده است. حالا این اهرم برای اعمال فشار به کشورهایی که در زمان تحریم با افزایش تولیدشان، جای ایران را گرفته بودند از دست رفته است. «طرح موضوع سهمیه‌بندی تولید می‌تواند به بعد از اعاده قیمت‌های مناسب نفت و ثبات بازارها موکول شود. در هر حال با توجه به افزایش سریع تولید برخی کشورهای عضو اوپک مانند ایران و عراق و کاهش تولید برخی دیگر از کشورهای عضو بحث بر سر تخصیص تولید موضوعی پیچیده و زمان بر خواهد بود زیرا توافق بر سر سهمیه‌ها مستلزم ثبات تولید کشورها برای مدت زمان قابل قبول است که در شرایط کنونی حاصل نیست از این رو انتظار می‌رود در آینده به آن دست یابیم.» این را مهدی عسلی، مدیرکل امور اوپک وزارت نفت به سایت خبری این وزارتخانه گفته است.

«برجام» با نفت چکار کرده است؟
حسن روحانی اواسط همین هفته درباره نفت و برجام سخن گفته بود. وقتی که در شورای اداری آذربایجان غربی سخنرانی می‌کرد: «چنانچه رای مردم در انتخابات سال ۹۲ نبود و این دولت برای حل مشکلات وارد عمل نمی‌شد، صادرات نفت کشور رفته رفته به صفر می‌رسید، اما با تلاش دولت و با توافقی که انجام شد، امیدواریم در ماه‌های آینده به سهم سابق در بازار نفت برسیم.» آنان که امروز از کند شدن زمان لغو عملی تحریم‌های بانکی و آغاز روابط بانک‌های بزرگ با ایران گله می‌کنند چه می‌گفتند اگر توافق هسته‌ای صورت نمی‌گرفت، برجام رخ نمی‌داد و صادرات نفت ایران روز به از یک میلیون بشکه هم کمتر می‌شد؟! آن روزها کنگره امریکا طرحی تهیه کرده بود که در صورت شکست مذاکرات صادرات نفت ایران آرام آرام کم شده و به صفر می‌رسید. هر چند کشورهایی نظیر چین و هند ممکن بود به‌طور کامل با این طرح همکاری نکنند اما وضعیت همین امروز هم نشان می‌دهد کشورها و سرمایه‌گذاران حاضر در اقتصاد امریکا، آماده نیستند تا منافع بزرگ‌شان را در اقتصاد این کشور به خطر بیندازند. پس خطر بزرگی در کمین نفت ایران بود اگر برجام امضا نمی‌شد. آخرین گزارش ماهانه اوپک به نقل از منابع معتبر بازار نفت حاکی است که تولید نفت ایران در سال ۲۰۱۴ به‌طور متوسط به ۲ میلیون و ۷۶۶ هزار بشکه در روز رسیده بود. از این میزان حدود یک میلیون و ۷۰۰ هزار بشکه در روز در پالایشگاه‌های داخلی مصرف می‌شد. همین گزارش تولید نفت ایران در ماه آوریل ۲۰۱۶ را ۳ میلیون و ۴۵۱ هزار بشکه در روز درج کرده است هر چند مقامات ایرانی این رقم را تا ۲ میلیون و ۷۰۰ هزار بشکه هم اعلام کرده‌اند. «برجام» چه کار کرده است؟!

زنگنه: افزایش دو برابری تولید نفت ایران به‌خوبی جذب بازار شده است
وزیر نفت دیروز پیش از ترک تهران برای شرکت در اجلاس ۱۶۹ اوپک گفت: «افزایش دو برابری صادرات نفت ایران نه تنها تاثیر منفی بر بازار نداشته بلکه به‌خوبی جذب بازار شده است.» بیژن زنگنه در گفت‌وگویش با سایت خبری وزارت نفت از نقش اوپک برای حداکثر کردن منافع اعضا و تثبیت بازار نفت حمایت کرد: «صادرات نفت ایران در فاصله نشست ۱۶۸ تا ۱۶۹ اوپک دو برابر شده است که این افزایش نه تنها تاثیر منفی بر بازار نداشته بلکه به خوبی جذب بازار شده است.» وی ابراز خوشحالی کرد که بازار نفت با وجود برخی تخریب‌ها که در این مدت انجام شد در حال بازگشت به یک وضع متعادل است. وزیر نفت ایران بدون ذکر نام، نامزد برخی کشورها را برای تصاحب دبیرکلی اوپک بی‌شانس دانست: «با توجه به اینکه انتخاب دبیرکل نیاز به اجماع کامل اعضا دارد برخی کشورها شانسی برای گرفتن این پست ندارند. به‌طور معمول دبیرکل از میان کشورهایی که نقشی خنثی در اوپک دارند انتخاب می‌شوند.» در وین برخی کاندیدای اندونزی را نامزد پشت پرده عربستان سعودی می‌دانند. «محمد بارکیندو» ی نیجریایی، نامزد مورد حمایت ایران است.

سهم اوپک از بازار نفت چقدر است؟
اوپک، با مجموع تولید روزانه ۳۲ میلیون و۴۴۰ هزار بشکه‌ای خود حدود ۴۰ درصد نفت مورد نیاز دنیا را تولید می‌کند: «راهبرد اوپک در سال‌های اخیر افزایش سهم خود در بازار با استفاده از مزیت طبیعی پایین بودن هزینه تولید نفت در کشورهای عضو در مقابل هزینه بالاتر تولید‌کنندگان نفت غیرمتعارف است.» این را مهدی عسلی، مدیرکل امور اوپک وزارت نفت گفته است. «انتظار می‌رود با عبور از اوج تولید نفت نامتعارف و افزایش تقاضا برای نفت از یک سو و تفاهم بیشتر کشورهای عضو اوپک از سوی دیگر، اثر‌گذاری این سازمان بر بازارهای نفت بار دیگر افزایش یابد.» این روزها عرضه نفت در بازار، یک میلیون بشکه بیش تقاضای جهانی است. تقاضای جهانی برای سال ۲۰۱۶ میلادی روزانه ۹۴ میلیون و ۲۰۰ هزار بشکه پیش‌بینی شده است. کشورهای غیر اوپک روزانه ۵۶ میلیون و ۴۰۰ هزار بشکه از این تقاضا را تامین خواهند کرد. قیمت سبد نفتی اوپک در حالی در آوریل ۲۰۱۶ بشکه‌ای ۳۷دلار و ۸۶ سنت بود که قیمت نفت برنت یک روز قیل از اجلاس ۱۶۹ اوپک به ۴۹ دلار و ۶۹ سنت رسید. «بازار نشانه‌های مثبتی برای متوازن شدن دارد. چرا که تقاضای برای نفت افزایش می‌یابد و رشد تولید مهار شده است.» این را وزارت انرژی قطر دیروز با صدور بیانیه‌ای اعلام کرده است: «تعادل در بازار نفت عمدتا به خاطر رشد تقاضا و محدود شدن یا متوقف شدن تولید نفت و کاهش سرمایه‌گذاری است.»

جلسه‌ای در هتل محل اقامت وزیر انرژی عربستان
دیروز عصر به وقت وین قرار شد جلسه‌ای بین کشورهای حاشیه خلیج فارس عضو اوپک موسوم به GCC در هتل «پارک حیات» برگزار شود. وزیر انرژی عربستان سعودی در این هتل اقامت دارد. تا لحظه نوشتن این گزارش نمی‌توان از محتوای این جلسه خبری دریافت کرد. با این همه می‌توان پیش‌بینی کرد که یکی از محورهای همه جلسات قبل از اوپک ۱۶۹، هماهنگی درباره انتخاب دبیرکل اوپک باشد. وزیر نفت از «محمد بارکیندو» نامزد نیجریه حمایت کرد. «خوزه ماریا دی بوتلحو» همچنین قیمت نفت ۶۰ دلاری را برای هر بشکه قیمت مناسبی خواند. سرپرست وزارت نفت کویت نیز بی‌آنکه روی قیمت مشخصی بایستد خواهان قیمت منصفانه برای تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان نفت شد. «کویت خواستار حفظ گفت‌وگوها بین اوپک و غیراوپک برای تعادل‌بخشی بیشتر در بازار است.» این را «انس صالح» گفت و از فهم مشترک اعضای اوپک برای انتخاب دبیرکل آینده این سازمان خبر داد.

یک منبع آگاه: با پیشنهاد ونزوئلا مخالفت شد
با اینکه وزیر در بدو ورودش به وین اعلام کرد که اوپک به‌طور غیررسمی برنامه خودداری از افزایش تولید نفت را به اجرا گذاشته است، یک منبع آگاه گفت: «طرح فریز نفتی به هیچ‌وجه از جانب اوپک نبوده که بخواهد به این سازمان منتسب شود یا در اوپک درباره آن بحث شود. صرفا طرحی بود بین برخی کشورهای تولیدکننده نفت.» وزیر نفت ونزوئلا که خود از بازیگران طرح فریز نفتی بود، گفت: «سطح تولید ثابت بوده؛ زیرا اگر کاهش تولید نفت کشورهای غیر عضو اوپک و حوادث اخیر در کشورهای گوناگون را در نظر بگیریم، تولید نفت در سه یا چهار ماه گذشته تغییری نکرده است. بنا بر این در عمل، برنامه خودداری از افزایش تولید اجرا شده است.» منبع مطلع دیگری که خواست نامش فاش نشود به «اعتماد» گفت: «نماینده ونزوئلا در نشست قبل از اجلاس اوپک پیشنهاد کرد تا وزرا و مقامات نفتی کشورهای غیراوپک در اجلاس ۱۶۹ حضور داشته باشند. اعضا با این پیشنهاد مخالفت کردند و تاکید شد که اگر وزرای دیگر بخواهند می‌توانند در جلسه افتتاحیه اوپک شرکت کنند اما نمی‌توانند در جلسه بسته که محل تصمیم‌گیری اعضاست حضور داشته باشند.» در همین حال مدیرعامل شرکت لوک اویل روسیه قیمت نفت را برای امسال بشکه‌ای ۵۰ دلار پیش‌بینی کرد. او قرار است با وزرای نفت ایران و عربستان دیدار کند. در همین حال وزیر اقتصاد امارات قیمت نفت ۶۰ دلاری را برای فصل تابستان پیش کشیده و وزیر انرژی این کشور از وضعیت فعلی بازار نفت ابراز رضایت کرده است.

بازی کشورهای حاشیه خلیج فارس چیست؟
یک مقام نفتی دیروز در وین به رویترز گفته است که کشورهای عرب حاشیه خلیج فارس تلاش خواهند کرد در نشست امروز اوپک پیشنهاد اقدام یکپارچه برای تولید نفت را زنده کنند. هر چند بعید است طرح ارایه شده در اجلاس دوحه بعد از شکست دوباره زنده شود اما مقامات ایران باید مراقب تلاش‌ها برای فشار به تهران باشند. خاصه اینکه بازی رسانه‌ای در وین بسیار قوی است. در چنین شرایطی بازیگران ایران می‌توانند از تجربه مذاکرات هسته‌ای استفاده کنند. تمرکز بر هدف، بازیگری هوشمندانه و خنثی‌سازی تحرکات مخالفان برای رسیدن به هدف. هتل «کوبورگ» وین این تجربه‌ها را در خود ثبت کرده است. نفت و برجام از دیشب در یک خانه نشسته‌اند. هدف نفت ایران باید افزایش سریع تولید و کسب سهم بیشتر از بازار نفت باشد.

انتهای پیام