سفیر عربستان چرا رفت چرا برمی‌گردد؟
به گزارش انصاف نیوز، آرمان در گزارشی نوشت:
دولت روحانی یک سالی است تلاش می‌کند تا روابط ایران و عربستان؛ به‌عنوان دو قدرت منطقه‌ای بهبود پیدا کند اما تقابل در دستگاه حاکمیت عربستان‌سعودی مانع از تحرک دستگاه سیاست خارجی این کشور در طول یک سال اخیر شده بود. اکنون به مدد دیپلماسی تنش‌زدایی و تلاش ایران به‌نظر می‌رسد دو کشور به مواضعی مشترک درخصوص برخی زمینه‌ها مانند برخورد با داعش دست پیدا کرده باشند، هرچند عربستان با کمک علمای تندرو وهابی چندان این توافق را که امیر عبداللهیان مامور به انجام آن است را برنمی‌تابد. اما باید دانست شاهزاده مقرن بن عبدالعزیز یکی از اعضای شاخص دستگاه حاکمیت عربستان است که به شدت خواهان گفتوگوهای ایران و عربستان برای یافتن راه‌حل بر سر حوادث منطقه‌ای و حتی عادی شدن روابط است. آنگونه که برخی منابع مطلع می‌گویند ایران توانست با عربستان‌سعودی درخصوص انتخاب نخست‌وزیر عراق به توافق برسد. حال باید دید سفر امیر عبداللهیان چه دستاورد دیگری برای ایران به‌همراه خواهد داشت؟ آگاهان بهتر می‌دانند که دستگاه دیپلماسی عربستان بر اساس محافظه‌کاری بنا شده است اما یک مرتبه بعد از انقلاب‌های عربی چنانکه از خوابی عمیق برخاسته باشد با هدایت بندر بن سلطان به نمایندگی از حاکمیت آل‌سعود گام در مسیری نهاد که بسیاری معتقدند این راه، بی‌بازگشت است. زمانی تحلیل سخت می‌شود که بدانیم تحول در دستگاه سیاست خارجی عربستان در یک سال اخیر متعدد و در بسیاری از اوقات غیرقابل‌پیش‌بینی بود؛ جابه‌جایی سفرا، مقامات امنیتی و معاونین از جمله این اقدامات است. به عنوان نمونه ۳ماه است که الشهری سفیر عربستان، تهران را به مقصد ریاض ترک کرده و تا امروز به محل ماموریت خود بازنگشته اما دلیل خروج ناگهانی سفیر عربستان از تهران چه بود؟
چرا رفت، چرا بازگشت؟
اقدام عبدالرحمان غرمان الشهری، سفیر عربستان در ایران در دیدار با آیت‌ا… هاشمی، رئیس‌مجمع تشخیص مصلحت نظام که در آن دیدار پیشانی آیت‌ا… هاشمی را بوسیده بود، منجر شد ریاض سفیر خود را از تهران فراخواند. یک منبع آگاه به آرمان گفت که دولت عربستان از این کار سفیر خود در تهران عصبانی شده و در اعتراض به این رفتار او را فراخوانده است. به گفته این منابع، سفارت عربستان هنوز در تهران سفیر ندارد. ۵تیرماه بود که سفیر عربستان تهران به ریاض فراخوانده شد، پس از آن ریاض سفیر جدیدی را به تهران معرفی کرد. آنگونه که این منابع آگاه به آرمان می‌گویند: تهران تاکنون استوارنامه سفیری که عربستان تعیین کرده بود را تائید نکرده است.به همین دلیل دولت سعودی از الشهری خواسته، اواخر این هفته دوباره به تهران برگردد و در محل ماموریت خود حاضر شود. ظاهرا سفیر عربستان، چهارشنبه و پنجشنبه به تهران برمی‌گردد و این به معنای عادی شدن نسبی روابط دو کشور پس از بحران‌های چند ماه اخیر، به‌خصوص پس از بحران نخست‌وزیری در عراق است.
چگونه یک انتخاب، موثر است؟
شاید یکی از دلایل فعال شدن عربستان، برای فرستادن سفیر به تهران، انتخاب حسین صادقی از سوی ایران و فعال شدن سفارت ایران در عربستان باشد. حسین صادقی، دیپلمات شناخته‌شده و مورد اعتماد شاهزادگان سعودی است. باید دانست ساختار سیاسی عربستان، یک ساختار محافظه‌کار و سنتی است؛ همانطور که آنها به آیت‌ا…هاشمی به دلیل روابط دوره ریاست‌جمهوری ایشان و سیاست تنش‌زدایی‌اش اعتماد دارند بر این مبنا هم او را به ریاض دعوت می‌کنند و از او می‌خواهند میانجی‌گر روابط تهران- ریاض باشد. از سوی دیگر شاهزادگان سعودی سیدمحمد خاتمی و نقش بین‌المللی او پذیرفته‌اند و به دلیل آنکه اوج روابط ایران و عربستان پس از انقلاب اسلامی در دوره اصلاحات بود بنابراین با حس نوستالژیک خود باز هم به خاتمی، مشاوران و سفرای آن دوره اعتماد دارند. به نظر می‌آید با تلاش سفارت ایران در ریاض کم‌کم زمینه‌های مشترک برای همکاری بیشتر فراهم می‌شود. ظاهرا یکی از دلایل بازگشت الشهری هم فعال شدن سفارت ایران در طول یک ماه اخیر است. به نظر می‌آید تهران به دنبال گسترش روابط و یافتن راه‌حل‌های مناسب برای تعامل بیشتر است. در همین چارچوب طی دو روز گذشته امیر عبداللهیان معاون وزارت خارجه کشورمان به عربستان رفت.اما گفتوگوهای وی در عربستان بیشتر بر سر چه مسائلی است؟ به نظر می‌رسد در نخستین مذاکرات مستقیم بین ایران و عربستان سعودی، قرار است راجع به مسائل عراق، داعش و… روابط فیمابین صحبت شود. همچنین به نظر می‌آید نقطه کانونی گفتوگوها داعش است. داعش مولودی است که کنترل آن از دست مقامات عربستان خارج شده و اکنون امنیت منطقه را به خطر انداخته است. تحلیلگران بر این باورند که این سفر به شدت دارای اهمیت است و تماس مستقیم بین عربستان و ایران از این جهت بسیار ضرورت دارد که در واقع روابط خوب بین این دو کشور مهم باعث افزایش امنیت و ثبات منطقه می‌شود. سفر امیرعبداللهیان به ریاض نخستین سفر یک مقام ارشدکشورمان به عربستان‌سعودی پس از انتخاب حسن روحانی به‌عنوان رئیس‌جمهور محسوب می‌شود. معاون وزیر خارجه ایران در سفر به عربستان با سعود فیصل، وزیر خارجه عربستان دیدار کرد. تلاش‌های شاهزاده مقرن بن عبدالعزیز برای تقویت روابط دو طرف هم نکته‌ای است که نباید فراموش کرد. ظاهرا دو طرف بر این باورند که داعش نه‌تنها خطری برای منطقه بلکه برای کل جهان است. برای تبیین آینده روابط دو کشور آرمان با دو کارشناس به گفتوگو نشسته که می‌خوانید:
ایران و عربستان بارها باهم گفتوگو کرده‌اند
پیروز مجتهدزاده، کارشناس مسائل بین‌الملل در گفتوگو با آرمان مدعی شد: نشانه‌های خوبی از بهبود روابط دو همسایه در دست است و طرفین خواستار رفع سوءتفاهم و حل مسائل موجودند. وی افزود: ایران و عربستان در طول تاریخ ثابت کرده‌اند که درک می‌کنند ایجاد موازنه بین این دو قدرت خلیج‌فارس به سود هر دو کشور و دیگران است. متاسفانه در چند سال اخیر فعال شدن نیروهای سلفی و تکفیری وابسته به برخی دولت‌های منطقه که گفته می‌شد عربستان هم جز آنهاست نه‌تنها به روابط ایران و عربستان خدشه وارد کرده بلکه میان تمام کشورهای اسلامی نیز اختلاف ایجاد کرده است و می‌توان گفت این افزایش تنش‌ها به دنبال سیاست تفرقه بینداز و حکومت کن رژیم صهیونیستی است. اما ذکر یک نکته لازم است و آن اینکه ایران و عربستان بارها در موارد مختلف باهم گفتوگو کرده‌اند. این اولین‌باری نیست که مقامات دو کشور با هم گفتوگو می‌کنند. سابقا درخصوص انتخاب نخست‌وزیر لبنان و نخست‌وزیر عراق هم دو کشور با یکدیگر گفتوگو کرده‌اند حالا با سفر امیر عبداللهیان و دعوت‌های مکرر مقامات عربستان از مقامات تهران باید امیدوار بود که گفتوگوها روند مثبت گذشته را طی کند. مجتهدزاده با بیان اینکه امروز برای همه کشورهای اسلامی مشخص شده است که گروه‌های تکفیری، سلفی‌ها و سایر گروه‌های تندرو و چطور با پیروی از سیاست‌های اسرائیل به اختلافات در منطقه و جهان اسلام دامن زده‌اند، ادامه داد: البته اخیرا دولت عربستان در چند نوبت فعالیت‌های این گروه‌های تکفیری را تکذیب کرد و اقداماتی برای ممانعت از تشویق آنها به عمل آورد. عربستان سعودی به منظور مقابله با گروه‌های تروریستی برخی از مقامات سعودی که متهم به تشویق این گروه‌ها بودند را جابه‌جا کرد. البته بارها گفته‌ام بهتر است این روابط و مذاکرات علنی نشود.
طیف معتدل عربستان می‌تواند با ایران تعامل کند
دکتر داوود هرمیداس‌باوند، کارشناس مسائل بین‌الملل هم در تشریح رفتار مقامات عربستان‌سعودی گفت: عربستان‌سعودی دارای جایگاه تاثیرگذاری در منطقه خاورمیانه است. در سال‌های اخیر هم این کشور اقدام به صدور ایدئولوژی حاکم خود در منطقه کرده است، به نظر می‌رسد اکنون که جنبه‌های افراطی ایدئولوژی وهابیت در گروه‌هایی مانند داعش تبلور پیدا کرده است، امنیت ملی عربستان و حتی متحدین این کشور در خطر قرار گرفته است. البته تیرگی و عادی شدن روابط دو کشور در طول تاریخ روند متفاوتی را تجربه کرده است. وی افزود: در طول جنگ تحمیلی عربستان، قطر، کویت و بحرین حدود ۵۸ میلیارد دلار به عراق کمک مالی و تجهیزاتی کردند. حتی زمانی که هواپیماهای عراقی جزیره سیری را بمباران کردند از خاک عربستان برخاستند. بنابراین ترس از انقلاب منجر شد در طول سال‌های اول استقرار نظام جمهوری اسلامی دو کشور روابط تیره‌ای داشته باشند. آنچه در سال‌های اول انقلاب میان ایران و عربستان رخ داد ناشی از رقابت رویکردها بود. این استاد دانشگاه تصریح کرد: عربستان‌سعودی در طول سال‌های اخیر خطر هلال شیعی را مطرح کرد. اولا باید دانست چنین بحثی اصلا به لحاظ تاریخی و استراتژیک وجود نداشته و ندارد. از سوی دیگر برخی از مقامات عربستان در جریان انقلاب‌های عربی، تهران را رقیب خود تصور می‌کردند و هر جا کشورمان دارای یک نفوذ گسترده‌ای بود؛ عربستان سعی کرد به مقابله با ایران برخیزد. خروج عربستان از شورای امنیت سازمان ملل و بی‌اعتنایی به این نهاد هم نشان‌دهنده تفکرات آن روزهای مقاما ت عربستان است؛ حالا عربستان‌سعودی با وجود داعش در عراق و ماجراجویی‌هایی که برای تشکیل دولت اسلامی انجام می‌دهد، متوجه اشتباه خود شده است. حال باید دید طیفی که در عربستان‌سعودی مایل به تعامل با ایران هستند قادر خواهند بود در مقابل جریان تندرو بایستند، یا اینکه حاکمیت آنها دچار مشکل می‌شود؟ طیف معتدل در عربستان می‌تواند با ایران تعامل کند.
انتهای پیام
