سابقه مقابله با گرد و غبار در تگزاس
اعتماد نوشت: در حوزه‌های فعالیت‌های مربوط به انرژی‌های پایدار و استفاده پایدار از امکانات پیش رو، اصلی‌تری نکته بر این است که ما برای آیندگان چه به یادگار می‌گذاریم. در زمینه کشاورزی پایدار سوال اصلی این است که منابع آبی و خاکی که برای نسل آینده می‌گذاریم چه هستند؟ و آیا ما از این منابع به قدر کافی محافظت می‌کنیم؟ در یادداشت «اهواز همچنان هوا ندارد»، به این نکته اشاره شد که از این پس باید در انتظار توفان‌های خاک بیشتری باشیم و در این آمادگی، پیشگیری و اطلاع‌رسانی بسیار مفید خواهد بود. اشاره کردیم که توفان‌های شن و خاک مخصوص ایران و کشو‌رهای همسایه نیست و دامنه آن از جنوب اروپا و شمال آفریقا شروع می‌شود و به هندوستان و چین می‌رسد. سخن از این رفت که پوشش گیاهی موثر و هماهنگ با آب و هوای منطقه، تاثیر شگرفی بر کنترل توفان‌های خاک دارد. به‌طور کلی، در منطقه خلیج فارس، کویت به عنوان کشوری با پوشش گیاهی فقیرتر از بقیه کشورها شناخته می‌شود و در حدود ۳ ماه از سال دچار حمله‌های توفانی و خاکی می‌شود. در مقایسه با کویت، توفان خاک، بحرین را با ۵.۶ درصد از سال، قطر را با ۷.۱ درصد در سال و ابوظبی را با ۳.۹ درصد در سال مورد حمله قرار می‌دهد. بادهای خاکی در کویت می‌توانند تا ۹۳-۱۰۹ کیلومتر در ساعت برسند. عددی که به راحتی می‌تواند زندگی را مختل و بینایی را از بین ببرد. در مورد توفان‌های خاکی، به خصوص در مناطق صنعتی مطالعه تجربه تگزاس خالی از لطف نیست. تگزاس و ایالت‌های نزدیک به آن در مرکز و جنوب امریکا، در سال‌های دهه ۱۹۳۰ میلادی، اصطلاحاً به «غبارستان» یا «خاکسارگاه» شهرت داشته‌اند
این اصطلاح که در انگلیسی به Dust Bowl معروف است به ناحیه‌ای گفته می‌شود که به دلیل فرسایش خاک و کم‌بارانی، توان خاک از بین‌رفته و باعث به وجود آمدن توفان‌های گرد و غبار شده است. توفان‌هایی که موجب مهاجرت بسیاری و خالی شدن شهرها از سکنه شدند.
تاثیر بد این توفانها موجب شدید‌تر شدن رکود اقتصادی امریکا در آن سال‌ها شد. اما ریشه اصلی این توفانها را باید در سیاست‌های کشاورزی غلط دولت فدرال بعد از جنگ داخلی امریکا در مورد کشاورزی در منطقه جست‌وجو کرد. بعد از جنگ داخلی، دولت فدرال بسیاری از کارگران را تشویق به کار کشاورزی در دشت‌های غربی کشور کرد. اقدامی که موجب شد دولت متراژ قابل توجهی زمین در اختیار کشاورزان غیر حرفه‌ای قرار دهد. بسیاری از کسانی که به تازگی در آن منطقه ساکن شده بودند، با اعتقاد به ضرب المثل قدیمی «باران به دنبال گاوآهن است» شروع به کشاورزی کردند. بسیاری از مهاجران، دلالان زمین وسیاستمدارانی بودند که تصمیم داشتند با مهاجرت و سرمایه‌گذاری در غرب امریکا، ره صدساله را یک شبه طی کنند. در واقع مفهوم رسیدن به «رویای امریکایی» در این تصمیم‌گیری‌ها بی‌تاثیر نبوده است. به این ترتیب بود که کیلومتر‌ها زمین پوشیده از پوشش گیاهی صحرایی آن منطقه، که اغلب گیاهان بوته‌ای با ریشه‌های محکم و قوی بودند از بین رفتند و جای آنها گندم کاشته شد. با وارد شدن ایالات متحده به دوران بزرگ رکود اقتصادی در سال‌های ۱۹۲۹ تا ۱۹۳۹، قیمت گندم به‌شدت کاهش یافت و کشاورزان در تلاش برای وسعت زمین‌های‌شان، گیاهان صحرایی بیشتری را نابود کردند.
توفان‌های گرد و خاک از همان سال‌ها شروع شد. بیش از ۲.۵ میلیون نفر در آن دوران ایالت‌های غبارآلود تگزاس، نیومکزیکو، کلورادو، نابراسکا، کانزاس و اوکلاهاما را در دهه ۱۹۳۰ میلادی ترک کردند و یکی از بزرگ‌ترین مهاجرت‌های داخلی تاریخ امریکا را ثبت کردند. تنها ایالت اوکلاهاما ۴۴۰ هزار نفر از ساکنین خود را از دست داد. بسیاری از آنها به دلیل فقر زیاد به ایالت‌های غربی‌تر مهاجرت کردند. از سال ۱۹۳۵ تا ۱۹۴۹ در حدود ۲۵۰ هزار نفر از اوکلاهاما به کالیفرنیا مهاجرت کردند. آنها به اصطلاح «اوکی» Okies خوانده می‌شدند و در ایالت‌های میزبان با تبعیض، تضعیف نیروی‌کار و دستمزد‌های رقت‌انگیز روبرو شدند. بسیاری از آنها مجبور به زندگی در خانه‌ها یا ماشین‌های کاروانی شدند. غبارستان در فرهنگ و هنر توجه هنرمندان و موسیقی‌دانان و نویسندگان بسیاری را برانگیخت. جان اشتاین بک خوشه‌های خشم را در سال ۱۹۳۹ نوشت و در آن از وضعیت اسفبار خانواده «اوکی« یاد کرد. دورتا لانج، عکاسی بود که فقر را در این روستا به تصویر کشید و آنها را برای اداره امنیت FDR فرستاد. اکستاندر هوگ هم مناظر Dust Bowl را نقاشی کرد.
این مشکل با راه‌حل‌های ایالتی یا استانی حل نشد و تبدیل به یک مشکل کلی در کشور شد و دولت فدرال رسما در حل این مساله دخالت کرد. مساله در کنگره امریکا مطرح شد و اول از همه، دلایلی که موجب تخریب محیط‌زیست منطقه شده بودند مورد توجه و تحلیل و بررسی قرار گرفت.در سال ۱۹۳۵، کنگره امریکا سرویس خدماتی جدیدی راه انداخت که در راس آن پروژه ایجاد جنگل و جنگل‌کاری قرار داشت. این برنامه، سیستم قدیمی کشاورزی در منطقه را کاملا عوض کرد و کشاورزان محلی را مجبور به کاشت درختان به عنوان بادشکن در سراسر دشت مرکزی امریکا کرد. این سرویس مبارزه با فرسایش خاک که اکنون سرویس حفاظت از منابع طبیعی در امریکا شناخته می‌شود، تکنیک‌های جدیدی برای مبارزه با مشکل فرسایش خاک اجرا کرد.(۱) سال ۱۹۳۹، به عنوان سالی شناخته می‌شود که بالاخره توفانها فروکش کردند و کنگره امریکا اعلام کرد که توانسته با معضلی که یک دهه به طول انجامیده مبارزه کند و پیروز میدان باشد. در واقع این زمان است که کشاورزان می‌آموزند که به کشاورزی پایدار روی بیاورند و راه‌های نگهداری مفید از خاک را بیاموزند. در حدود ۲۰۰ میلیون درخت، برای حفظ خاک منطقه و جلوگیری از توفان‌های خاک و شن کاشته شد. درختانی که در مقابل بی‌آبی مقاوم بودند و موجب به هم پیوستن خاک می‌شدند. بعد از ۵ سال تلاش مستمر در منطقه، توفان‌های خاک به اندازه ۶۵ درصد نسبت به سال‌های اول کاهش یافت.
تجربه تگزاس می‌تواند برای روی آوردن به کشاورزی پایدار در مناطقی که دچار توفان‌های گرد و خاکی می‌شوند مفید باشد. در این میان، خداحافظی کشاورزان با سیستم کشاورزی که شاید نسل به نسل در بین خانواده‌های آنها بوده سخت باشد. اما رویکرد آینده‌نگر، و آموزش این رویکرد در مناطق خشک، هم می‌تواند به اشتغالزایی در منطقه کمک کند، و هم از مهاجرت آنها به شهرهای بزرگ‌تر و مواجهه آنها با نوعی جدید از فقر و بی‌خانمانی جلوگیری می‌کند. در استانی مانند خوزستان، دو اصل مهم باید سرلوحه وارد شدن به کشاورزی پایدار باشد: یک: جلوگیری از سیستم سنتی کشاورزی، کاشت و برداشت محصولاتی با مصرف آب بالا و فقیرکننده خاک؛(۲) و دو: تبدیل حداقل ۳۵۰ هکتار از زمین‌های کشاورزی به سیستم کشاورزی پایدار با کاشت معادل ۲۲۰ میلیون اصله درخت در منطقه.
تجربه بیش از ۱۰ سال توفان و خاک در تگزاس و راه مقابله با آن نشان داده است که با این مساله باید به عنوان یک مشکل ملی، و نه استانی برخورد شود. رسیدن گرد و غبار و ریزگردها به تهران و دیگر شهرهای مرکزی به ما ثابت کرد که باید عزمی ملی در بازسازی جنگل‌های زاگرس داشته باشیم. خوزستان، ایلام، کردستان و لرستان را سبز کنیم. وام‌های طولانی مدت با بهره‌های کم، از راه نقدینگی نفت، به سیستم درخت‌کاری منطقه تزریق کنیم. خوزستان، استانی که نام و خاکش پیوند خورده با پوشش گیاهی خوزی و نخلستان است را دوباره سبز کنیم. بهترین راه جبران جنگ و جبران از بین بردن ثروت ملی این استان، دوباره سبز کردن آن است.
منابع در دفتر روزنامه موجود است.
