تحریم با اقتصاد ایران چه کرد؟

محمدرضا یوسفی، استاد دروس خارج فقه حوزه‌ی علمیه‌ی قم در روزنامه شرق نوشت: «اقتصاد ایران در دهه ۱۳۹۰، ضعیف شده، در آمد سرانه کاهش یافته است. فقر گسترده تر از گذشته شده و شدت آن نیز افزوده شده است. به طور کلی متغیرهای اقتصادی روندی نزولی داشته است. طبق گزارش مرکز آمار ایران درآمد خالص ملی سرانه هر ایرانی در سال ۱۴۰۲ نسبت به سال ۱۳۹۰ ( سیزده سال قبل) به میزان ۲۰درصد کاهش یافته است (دنیای اقتصاد، ۳ / ۹/ ۱۴۰۳) روند سرمایه گذاری نیز متغیر کلیدی برای چشم انداز آینده کشور است.

سرمایه گذاری امروز به معنای رشد زیرساخت های تولید، اشتغال بیشتر و رشد اقتصادی و در نهایت رفاه نسل آینده است. اما سرمایه‌گذاری سرانه در سال ۱۳۹۰، به طور متوسط ۱۱٫۳ میلیون تومان بوده که در سال ۱۴۰۲ به ۴٫۳ میلیون تومان رسیده است( فردای اقتصاد، ا/ ۷/ ۱۴۰۲).یعنی تقریبا پس از سیزده سال، سرمایه گذاری سرانه ۳۸ درصد سال ۱۳۹۰ است. کاهش شدید سرمایه گذاری سرانه به معنای کاهش اشتغال، رشد اقتصادی و رفاه جامعه در آینده است.

بدون تردید عوامل متعددی در به وجود آمدن شرایط کنونی موثر بوده است. و با توجه به روند یادشده در دوره تحریم، روشن است که تحریم متغیری کلیدی در ایجاد وضعیت کنونی است. این روزها نیز بحث از تحریم و راههای برون رفت از آن در محافل عمومی و سیاسی مورد توجه مجدد قرار گرفته است. برخی بر این باورند که مسئله اصلی کشور، تحریم نیست. به اعتقاد آنان ساختارهای اقتصاد کشور موجب شده است اقتصاد ایران نتواند رشد کند. آنان سهم تحریم در به وجود آمدن شرایط کنونی را حداکثر ۲۰ درصد ارزیابی می کنند.

به واقع اقتصاد ایران پیش از تحریم با چالش هایی مواجه بوده است که برخی از آنان به ساختار قانونی، سیاسی و اقتصادی کشور باز می گشت. با این وجود، اقتصاد ایران با روندی کند و البته با فراز و فرود، رشد مثبت را تجربه می کرد.

حکایت ما حکایت اتومبیلی بود که در یک اتوبان با سرعتی پایین در حال حرکت بوده و دیگر اتومبیل ها که به روز بوده و شرایط مناسب تری دارند، به سرعت از کنار ما رد می شدند و ما با حسرت به آنان نگاه می کردیم. اما شوک تحریم در سال ۹۰ به اقتصاد ایران موجب شد تا ما به طور کلی از مدار اقتصاد جهان خارج شویم.

مانند اینکه اتومبیل فرسوده با سرعت اندک را از اتوبان خارج کرده باشیم. در این صورت همان سرعت اندک را نداریم. ماشین در مسیر خاکی متوقف شده است. در این شرایط چه باید کرد؟ اولین قدم باز گرداندن اتومبیل به اتوبان است تا هر چند با سرعتی اندک اما در کنار سایرین به حرکت ادامه دهد.

واقعیت این است که اقتصاد ایران نیز از مدار اقتصاد جهانی خارج شده است. سهم ایران از تجارت جهانی ۲.۲ درصد بوده که الان به دو صدم درصد رسیده است. و این به معنای انزوای جهانی است. هیچ کشوری در انزوا نمی تواند پیشرفت کند. صنعت ایران فرسوده شده و با توجه به کاهش شدید سرمایه گذاری، امکان بازسازی آن با شرایط موجود وجود ندارد.

به گفته عضو کمیسیون انرژی مجلس، برای چند سال متوالی سالانه ۲۰۰ میلیارد دلار سرمایه‌گذاری در بخش نفت کشور نیاز است تا بتوان میزان تولید نفت را در یک عدد قابل قبول حفظ کرد( تجارت نیوز، ۱۵/ ۷/ ۱۴۰۳). این امکان نه برای نفت و گاز و نه برای دیگر صنایع بدون خروج از شرایط تحریمی وجود ندارد.

سخن این نیست که با خروج از تحریم، مشکلات اقتصادی کشور کاملا حل خواهد شد. سخن این است که با خروج از تحریم، ایران با همان سرعت اندک در جاده اقتصاد جهانی قرار گرفته و پس از آن باید با نگاهی جامع به تدبیر امور خود و سیاستگذاری های اصلاحی اقدام کند. بنابراین اولویت اول باید خروج از شرایط تحریمی باشد.»

انتهای پیام