لبخند «ژنو»

به گزارش انصاف نیوز، روزنامه ی شرق در باره ی نشست ژنو نوشت:

: «برای نخستین‌بار، با صدور بیانیه مشترک با ایران موافقت شد» این جمله «کاترین اشتون» مسوول هماهنگ‌کننده گفت‌وگوهای غرب با تهران، گویای پیشرفت مثبتی است که در نتیجه چهار دور مذاکرات فشرده در ژنو به دست آمده است.

یک دهه پیش در ۲۹ مهر ۱۳۸۲ (۲۱ اکتبر ۲۰۰۳) در نشست مشترک وزیران خارجه سه کشور اروپایی و هیات ایرانی که در کاخ سعدآباد تهران برگزار شد، بیانیه‌ای صادر شد که به موجب آن، ایران برای بازدید بازرسان آژانس انرژی اتمی از تاسیسات اتمی خود اعلام آمادگی کرد و گازدهی در سانتریفیوژهای نطنز را در راستای راستی‌آزمایی و اثبات صلح‌آمیزبودن فعالیت هسته‌ای، به صورت داوطلبانه و برای مدت محدود تعلیق کرد. انگلیس و فرانسه نیز متعهد شدند تا از ارجاع پرونده ایران به شورای امنیت سازمان‌ملل جلوگیری کنند. حسن روحانی، رییس‌جمهور کنونی ایران، آن زمان به‌عنوان دبیر شورایعالی امنیت ملی، عنوان «مذاکره‌کننده ارشد هسته‌ای» را داشت و محمدجواد ظریف، وزیرخارجه کنونی، سفیر و نماینده دایم ایران در مقر سازمان‌ملل در نیویورک بود. اکنون پس از ۱۰سال روحانی در کرسی ریاست‌جمهوری حضور دارد. او در نشست سازمان‌ملل در نیویورک توانست با تبیین راهبرد تازه‌ هسته‌ای ایران، جو جهانی را به سود ایران دگرگون کند. ارشد‌ترین دیپلمات کابینه‌اش نیز به همراه تیم مذاکره‌کننده در نخستین گفت‌وگوی رسمی خود با قدرت‌های جهانی امید به حل مساله هسته‌ای را پررنگ‌تر از پیش ساخته است. اکنون دیوار بی‌اعتمادی میان ایران و غرب گرچه هنوز ویران نشده اما می‌توان گفت دست‌کم روزنه‌ای برای عبور از آن ایجاد شده باشد.  مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا شامگاه چهارشنبه به وقت تهران، پس از خواندن متن بیانیه مشترک، ضمن بیان اینکه «با طرف ایرانی موافقت کرده‌اند که در مورد جزییات مذاکرات صحبت نکنند» گفت: «قدرت‌های جهانی، پیشنهاد ایران را به دقت بررسی خواهند کرد.» اشتون افزود: «در این دور از مذاکرات ژنو به‌طور بی‌سابقه‌ای بحث در مورد جزییات انجام شده است.»

ظریف، وزیرخارجه ایران به دلیل کمردرد در حالت نشسته کنار اشتون، مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا عکس گرفت، عکس: Getty Images

اندک‌زمانی پس از کنفرانس مطبوعاتی اشتون، «محمدجواد ظریف» وزیرخارجه ایران در جمع خبرنگاران حاضر شد. ظریف هم که به‌دلیل کمردرد و پادرد با «ویلچر» به سالن کنفرانس آمد، تاکید کرد که «وارد جزییات نخواهد شد» اما گفت: «در فضای بین‌المللی امروز تنها تلاش‌هایی می‌تواند موفق باشد که بر اساس رویکرد برد – برد صورت گیرد.»

وزیر امورخارجه ایران در کنفرانس خبری خود که بخشی از آن به زبان انگلیسی و بخشی دیگر به زبان فارسی انجام شد گفت: «غنی‌سازی اورانیوم حق ایران است و مذاکره‌کنندگان از این حق نخواهند گذشت، اما به قدرت‌های جهانی اطمینان خواهند داد که برنامه اتمی ایران صلح‌آمیز است.» به گفته ظریف: «در مذاکرات مطرح شده که اگر گام‌ها متقابل نباشد، اعتماد لازم به دست نخواهد آمد.» او تاکید کرد: «فکر می‌کنم باید نگاه‌کردن به عقب را متوقف کنیم و به آینده نگاه کنیم.»

وزیر امور خارجه ایران گفت: «اگر بخواهم منصفانه قضاوت کنم، باید بگویم پیشنهاد و رویکرد ایران تازه بود و «دوستان در گروه ۱+۵» برای هضم جزییات آن و پاسخ‌دادن به آن نیاز به زمان دارند.»

پس از پایان کنفرانس خبری ظریف، یک «مقام عالیرتبه آمریکایی» در ژنو به «رویترز» گفت که هرگز در گذشته چنین مذاکرات «فشرده، پرجزییات، صریح و سرراستی» با ایرانی‌ها نداشته است.  وزیرخارجه ایران همچنین به خبرنگار ایرنا گفت: «برای جلوگیری از اتلاف وقت، تا مذاکرات بعدی موضوعات توسط کمیته‌های تخصصی پیگیری شود.» به گفته او «علاوه بر برخی از اعضای تیم کنونی مذاکره‌کننده از جمله در امور هسته‌ای، شاید نیاز باشد افراد دیگری را نیز وارد این کمیته‌های تخصصی کنیم… افرادی در طرف مقابل، متخصص بودند و ما نیز متخصصان هسته‌ای را همراه داشتیم و نیاز است تا به هیات ایران، افرادی اضافه شوند.»

اکنون چهار دور مذاکره فشرده ایران و کشورهای ۱+۵ در روزهای سه‌شنبه و چهارشنبه با نتایج موردقبولی به پایان رسید. هر دو طرف فضا را مثبت توصیف کردند. طرح ایران مورد استقبال طرفین مذاکره‌کننده قرار گرفت و کاترین اشتون رییس گروه مذاکره‌کننده غربی آن را کامل‌ترین طرح ایران تاکنون اعلام کرد. دو طرف به دنبال مذاکرات ژنو تصمیم گرفتند تا هفتم و هشتم نوامبر بار دیگر در این شهر با یکدیگر به مذاکره بنشینند تا جزییات بیشتری از طرح پیشنهادی ایران را مورد بررسی قرار دهند.

وزیر امورخارجه ایران در نشست صبح سه‌شنبه پیشنهاد جدید ایران را ارایه کرد، اما در نشست بعدازظهر مذاکرات در سطح معاونان وزیر ادامه یافت. پیشنهاد ایران شامل چند مرحله است که مرحله اول و آخر در متن پیشنهاد مشخص شده و توافق در مورد مراحل میانی به مذاکرات آینده موکول شده است. گفته می‌شود که این پیشنهاد شامل زمان‌بندی است. عباس عراقچی، معاون وزیر امور خارجه تایید کرده است کاهش سطح غنی‌سازی اورانیوم و پذیرش پروتکل الحاقی به معاهده منع گسترش تسلیحات اتمی، بخشی از «گام پایانی» در پیشنهاد ایران است.

تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای ایران دو روز مذاکره پشت درهای بسته را پشت‌سر گذاشت. این اما باعث نشد که «مرد فیس‌بوکی کابینه» از «دیپلماسی عمومی» غافل شود: ظریف در فیس‌بوک خود نوشت: «ادامه مذاکرات چند هفته دیگر در ژنو خواهد بود و در این فاصله اعضای ۱+۵ فرصت خواهند داشت در مورد جزییات طرح ایران و اقداماتی که باید انجام دهند آمادگی لازم را کسب کنند… مذاکره و رسیدن به راه‌حل دشوار است و مذاکره در جزییات نیازمند زمان و دقت فراوان. نمی‌شود انتظار داشت که بی‌اعتمادی متقابل انباشته‌ای که میان طرفین ایجاد شده است با یک جلسه مثبت و سازنده کاملا برطرف شود. البته همزمان نیاز به اعتماد عمومی هم هست چون یکی از شرایط توفیق مذاکرات بین‌المللی حفظ ماهیت محرمانه آنهاست و معمولا هر مقدار مذاکره‌کنندگان کمتر خبر به بیرون درز بدهند، بیشتر نشان جدی‌بودن مذاکرات و امکان رسیدن به توافق است. به‌هرحال قرار نبود کار آسانی باشد…»

مذاکرات ژنو در شرایطی به پایان رسید که به‌اعتقاد ناظران برای اولین بار در چند سال اخیر، دوطرف در شرایطی محل مذاکرات را ترک کردند که لبخند رضایت بر لب دارند و احساس می‌کنند دست‌خالی به پایتخت‌های خود بازنمی‌گردند.

هیات‌های نمایندگی اعضای eu‌۳+۳ (سه کشور عضو اتحادیه اروپایی + ۳) و جمهوری اسلامی ایران به ریاست نماینده عالی اتحادیه اروپایی در سیاست خارجی و امنیتی و وزیر امورخارجه جمهوری اسلامی ایران دو روز مذاکرات محتوایی و با نگاهی رو به آینده در شهر ژنو در روزهای ۱۵و۱۶ اکتبر برگزار کردند.  بر پایه فضای مثبت اولین جلسه وزیران در نیویورک در تاریخ ۲۶سپتامبر، وزیرخارجه جمهوری اسلامی ایران کلیات طرحی را به‌عنوان مبنای مذاکرات ارایه کرد که توسط اعضای گروه eu‌۳+۳ (سه کشور عضو اتحادیه اروپایی + ۳) به‌عنوان مشارکتی مهم در فرآیند مذاکرات به‌دقت مورد بررسی قرار می‌گیرد.  اعضای هیات‌های نمایندگی مشورت‌های دوجانبه و مشترکی پیرامون عناصر مختلف رهیافت پیشنهادی را به‌صورت عمیق پیگیری کردند.  تصمیم گرفته شد که جلسه بعدی اعضای گروه در ژنو در تاریخ ۸-۷نوامبر (۱۵ و ۱۶ آبان) برگزار شود.  اعضا همچنین موافقت کردند که کارشناسان هسته‌ای، علمی و امور تحریم کشورهای eu‌۳+۳ (سه کشور عضو اتحادیه اروپایی + ۳) و جمهوری اسلامی ایران قبل از نشست آینده و برای بررسی اختلاف‌نظرات و تهیه و تدوین قدم‌های عملی تشکیل جلسه دهند.