عاشورا در امارات

محمّد حسین کریمی‌پور در یادداشتی تلگرامی با عنوان «عاشورا در امارات» نوشت:

«مجلس مطلوب محرّم برای من،  مجالس قدیمی و وزین چندیست در جنوب تهران. بر ساحل دریای محبت حسینی ع، من مرغ ماهیخوار  کج و کوله ای هستم که سلیقه خودش را دارد. مجلس نباید سیاسی باشد. مداحی اساطیری و وصف گیسو بمذاق من نمی سازد. خلاصه برای خودم آداب و ترتیبی دارم و یکی دو کنج دنج یافته ام که مرا خوش تر می آید. 

تهران که نباشم، مدیریت محرم سخت می شود. خیلی جاها چاره ای نداری جز آنکه بروی مجلس هایی که سفارت یا سازمانهای حکومتی بر پا می کنند. عزاداری حکومتی، برای من اصلا حال ندارد. مثل رج زدن مشق می ماند. 

القصه،  امسال برای کاری به امارات رفتم که بدرازا کشید. مانده بودم چه کنم و کجا بروم. با دوستی، مشورت کردم و با مجالس محلی آشنا شدم. 

شیعیان نزدیک به یک پنجم ساکنان امارات را تشکیل می دهند. جامعه امارات، بر پایه تنوع قومی و تسامح استوارست. شیعیان آنجا از سایر دول خلیج آزادترند. اما پس از انقلاب ایران، بیش از طوائف دیگر بر آنان سخت می گیرند. شیعیان به ندرت به مناصب دولتی میرسند. در بیش از نیم قرن عمر دولت امارات، فقط یک کفیل وزارت و دو سفیر، سهم آنان از قدرت بوده. تشکیل حزب و فعالیت سیاسی در امارات، مقدور نیست. شیعه در دوبی، یک مرکز اوقاف الجعفریه الخیریه دارند که بر امور مذهبی آنها در این امارت ناظرست. 

غالب شیعیان دارای تابعیت اماراتی،  مهاجرانی هستند که در قدیم به امارات نقل مکان کرده اند. مهاجرت بحارنه (بحرینی ها)  به قرن ۱۷ میلادی باز می گردد. العجم غالبا از جنوب ایران و اللواتیه از شبه قاره طی ۱۵۰ سال اخیر آمده اند. این شیعیان بالاخص بحارنه غالبا تاجر و گاهی دریانورد بودند  و در دوران رونق خلیج فارس متمول شدند. ابوظبی، شارجه و دوبی مرکز تجمع شیعیانست ولی آنها در تمام بلاد اصلی مثل العین هم حضور دارند. 

بخش بزرگتر شیعیان، مهاجران جدید الورود و فاقد تابعیت اند. اینها ایرانی، پیشاوری، بلوچ ، سندی، هندی، زنگباری، عراقی و لبنانی اندکه طی نیم قرن اخیر، از فقر و ناآرامی گریخته ،برای کار آمده اند.

مسجد جعفر ع که در ۱۹۴۰ بنا شده قدیمی ترین مسجد امامیه ابوظبی است.  مسجد الرسول، مسجد حاج عیسی و مسجد امام علی، سایر مساجد امامیه در این شهرند. ماتم البحارنه، ماتم زنانه حاجیه زمزم، دار الزهراء و المرکز الحسینی حسینیه های اصلی این شهرند.  مسجد امام علی ع  ، ماتم حاج ناصر ( که از قرن ۱۹ بر پاست) و ماتم الکراشنه از اماکن مذهبی معروف شیعی دوبی اند. مسجد الحجه المنتظر، مرکز الصادق ، مرکز الرسول و مراکز جدید دیگر هم وجود دارد. 

عزاداری اماراتی ها از عزاداری مشهور بحرینی ها، جمع و جور تر و آرامترست. با عزاداری داغ و خروشان اهواز، قابل قیاس نیست.  بروز احساسات و آه و سوز هم محدودترست. سالن ها بسیار مجهز و مبله و تمیز است. شب های دهه اول، دوساعت پس از اذان، یک وعظ تقریبا ۵۰ دقیقه ای دارند که به چند دقیقه روضه ختم می شود. عربی واعظان سلیس و قابل فهمست مگر انکه نوحه عشایری بخوانند.  وعظی که شب تاسوعا در مرکز الرسول شنیدیم ، مفهوم مرگ را در لسان اهل البیت ع شرح می داد. مستندات بر خطابه حاکم بود. سخنران تلاش داشت آیات قرآن و سخن معصوم را منتقل کند. خطیب چند دقیقه روضه معقول و مستند خواند که عملا مقتل خوانی بود. نیمی از جمعیت بعد از وعظ رفتند. بعد مداح یک ربع ساعت، دو نوحه سنتی خواند و الباقی جمعیت همراهی کرد. مفاهیم فاخر و بدور از اضافات بود. نوحه ها سوزناک بود و حال خوشی داشت. 

در شب عاشورا در پایان کار دسته ای کوچک، غریبانه در داخل سالن، حرکت کرد. سه پرچم سرخ و سیاه وسبز  و دیگر هیچ، نه طبلی نه علم و کتلی! من ندیدم در مرکز الرسول و مرکز الصادق کسی به خیابان رود یا صدایی از سالن بیرون بیاید. حتی پلاکارد و تبلیغی در خیابان نبود. 

روز عاشورا از ده صبح ، بیشتر از روی لهوف، مقتل خوانی می کنند ! واعظ گاهی دو بیت شعری به صوت حزین می خواند. نیمساعت قبل ظهر مراسم تمام  و مردم متفرق میشوند. 

یک ماشین پلیس، ورودی مراسم را مراقبت می کند. ورودیها کنترل اشعه ایکس دارد و حفاظت داخلی خود مراکز هم فعالست. مسئول حفاظت بعد از مراسم از من خواست عکسی را که گرفته بودم پاک کنم. 

بعد از مراسم، اطعام روی میزهایی بیرون مرکز عرضه میشود. هر کس هر چقدر بردارد، اعتراضی نمی شنود. بعضی ها کیسه هایشان را پر می کنند. جز روز عاشورا ، خوردنیهای ساده ای چون کیک و حبوبات پخته و سمبوسه می دهند. روز عاشورا چلو مرغ و چلو گوشت مرسومست. 

در مضیف و موکب عزای شیعه امارات، ساعات خوشی گذراندم. خدای خانه ها شان معمور و   نام حسین ع را در بلادشان بلند دارد. آمین!»

انتهای پیام