نجاست سگ

حجت‌الاسلام احمد حیدری در یادداشتی ارسالی به انصاف نیوز درباره‌ی «نجاست سگ» نوشت:

با توجه به این که اخیرا نگهداری سگ‌های زینتی و مینیاتوری رواج یافته و بعضی نیز «نجس العین» بودن سگ را که نه در قرآن، بلکه در روایات بدان تصریح شده(وسایل الشیعه ۲/ ۱۰۱۴ و ۱۰۱۶)، حکمی ناپذیرفتنی و غیر معقول شمرده و به طهارت سگ فتوا (!) داده‌اند، مناسب دیدم جوابی را که سال‎ها پیش که در مرکز ملی پاسخگویی به جوابگویی به سؤالات مشغول بودم و به حکم دادگاه ویژه روحانیت از همکاری با بنده منع شدند، ارائه داده‌ام؛ را بازنشر کنم بدان امید که مفید باشد. در این که خداوند شرح و بیان قرآن و جزئیات احکام را به پیامبر واگذار کرده(نحل/۴۴) و در این که احکام موجود در سنت پیامبر مانند احکامی که در قرآن آمده، باید بدون قید و شرط اطاعت شوند(حشر/۷)، شکی نیست و حکم خود قرآن است.

اما اینکه کدام احکام را خداوند با جزئیاتش در قرآن بگوید (مثل وضو و ارث) و کدام را به بیان پیامبر واگذارد، خودش داناتر است و ما نمی‌توانیم برای خدا تعیین تکلیف کنیم. نجس العین بودن سگ به دلیلی که خدا بهتر می‌داند لازم نبوده در قرآن بیان شود و در روایات آمده است. نجاست خوک هم در قرآن نیامده بلکه فقط حرام بودن گوشتش آمده و اگر حرام بودن گوشت سگ در قرآن نیامده، بدان جهت است که کسی به خوردن گوشت سگ رغبت نداشته تا با تصریح بر حرمت آن، از خوردنش احتراز و دورباش داده شود.

متأسفانه مخالفان از حکم «نجس العین» بودن سگ، پلید بودن آن را برداشت کرده‌اند در حالی که اصلا این گونه نیست. نجاست و طهارت یک حکم وضعی است؛ مثلا خون که نجس است ولی خبیث و پلید و از شیطان نیست بلکه اگر به بدن و لباس ما رسید، باید آن را با پاک کننده‌ای مثل آب بشوییم در عین حال خون مایه حیات است و خون انسان‌ها محترم است و خون شهید با این که از لحاظ وضعی خون و نجس است، اما محترم و مقدّس است و سعادت شهید و جامعه را در پی دارد.

بعضی نجاست ها عَرَضی است یعنی از خارج به شیء رسیده و آن را نجس ساخته و قابل تطهیر است و بعضی ذاتی و همیشگی است. نجاست سگ به خاطر این نیست که بدنش خونی است یا به مدفوعش آلوده است و …؛ بلکه وجودش به جهتی که ما نمی‌دانیم، نجس است و باید از آن اجتناب شود یعنی دست خیس به بدنش نسائیم یا اگر بدنش خیس است به آن دست نزنیم. این آلودگی هم چون مربوط به وجودش هست، برطرف شدنی نیست تا با استرلیزه کرده و شستن و …؛ بتوان آن را از بین برد. اگر دست خیس ما به بدن سگ بخورد، یا بدن خیس سگ به لباس و بدن ما بخورد و رطوبت رد و بدل شود، فقط لباس و بدنمان نجس می‌شود و با آب کشیدن نجاست از بین می‌رود و ما بدین جهت خبیث نمی‌شویم و از چشم خدا نمی‌افتیم.

همین سگ که نجس است، اگر هار و ولگرد نبوده و مثل سگ شکاری، سگ گله و سگ نگهبان و دیگر سگ‌های تعلیم دیده باشد؛ ارزشمند هستند و نگه داشتنشان اشکال ندارد و خرید و فروششان جایز است و قیمتش مثل قیمت گوسفند حلال می‎‌باشد و رسیدگی به او و غذا دادن و تیمارش پسندیده است. همین که قرآن از همراه داشتن سگ نهی نکرده بلکه در داستان اصحاب کهف این همراه داشتن سگ را یاد نموده و مذمت نکرده، معلوم می‌شود که نگه‌داری سگ گله و نگهبان و … را جایز می‌دانسته است.

نگه داشتن سگ نگهبان و گله و دیگر سگ‌های تعلیم داده شده و مفید در خانه هم ایراد ندارد، ولی خوب است که آن حیوان را در کناری از محل سکونت نگه داری کنیم به گونه‌ای که در محل نشستن و خوابیدن و زندگی‌مان رفت و آمد نداشته باشد و آنها را نجس نکند و … کاری که غربی‌ها و متأسفانه امروزه جماعتی می‌کنند که سگ را مانند فرزند خود در آغوش می‌گیرند و می‌بوسند و می‌بویند و با هم هم غذا می‌شوند و …؛ همان کاری است که مثل یزید می‌کرد و پسندیده نیست.

بعد از نشر یادداشت «نجاست سگ»، دوستی عزیز نقدی نوشتند که با جواب آن ارائه می‌گردد.

نقد دوست عزیز: سلام و عرض ارادت؛ چرا در مورد سگ از یک طرف می‌فرمایید خرید و فروشش اشکال ندارد و در قرآن هم بر نجاستش تصریح نشده است و از طرفی حکم به نجاستش می‌کنید؟ گربه، روباه، گرگ، کفتار و…. هم نجس نیستند پس چرا سگ باشد؟ چه دلیلی دارید که روایات و احادیث نجاست سگ صحت داشته باشد؟ مگر امام سجاد نفرمود صحت گفتار ما را به قرآن عرضه کنید حال آن که قرآن در این مسئله چیزی نگفته است؟ آیا این احادیث هم مثل بسیاری از احادیث دیگر جعلی و بر اساس میل گوینده یا به هر دلیلی دیگر، صادر نشده است؟

جواب: برادر عزیز آقای ….؛  ضمن سلام و عرض ارادت؛ در مورد سؤال شما چند نکته قابل توجه است:

1. خرید و فروش هر چیزی که فایده عقلایی مورد اعتنا داشته باشد، جایز است نجس باشد یا پاک.
2. بیان اکثر احکام به پیامبر واگذار شده مثلا نمازـ مهمترین حکم دین ـ به طور اجمال در قرآن ذکر شده و بیان دیگر احکامش مثل تعداد رکعاتش در شبانه روز؟ چند نوبت باید خوانده شود؟ در هر نماز چه افعالی واجب است؟ از واجبات کدام رکن است؟ و …؟ به پیامبر واگذار شده است و خداوند بارها در قران به اطاعت از دستورها و فرامین پیامبر در باب احکام دستور داده و اطاعت از او را مساوی اطاعت از خودش شمرده است.
3. قرآن اصل و قطعی است ولی در زمان پیامبر و بعد از رحلت آن حضرت به ایشان و جانشینانش با انگیزه‌های مختلف دروغ فراوان بسته‌اند از این رو باید سنت را به قرآن عرضه کنیم و اگر با قرآن معارض بود، آن را کنار نهیم. در معارف و اخلاق چون اصل عقل و فطرت است، قران هم اصلا به تعبّد و اطاعت محض دعوت نکرده است زیرا باید باور یا اخلاقی که بدان دعوت می‌شود با عقل و فطرت سازگار باشد و خود قرآن هم بر محوریت عقل و فطرت تأکید کرده و آنها را «رشحه حق» در وجود انسان و پیامبر باطن شمرده است و از گردن نهادن به هر باور و خُلقی که عقل و فطرت بدان دعوت نکند، باز می‎دارد. 
4. در بسیاری از ساحات احکام، عقل راه ندارد و جز تعبّد به نقل و دستور پیامبر به عنوان رسول خدا راهی نشان نمی‌دهد مثلا عقل و فطرت ما را به عبادت و شکر و دعا به درگاه خالق قادر دعوت می‌کند اما این که نماز به چه شکل و چند رکعت و چه وقت باشد؟ دیگر عقل حکمی ندارد و در این مواقع باید به شرع و روایت نقل شده از پیامبر و معصوم متعبّد باشیم و به همین جهت عقل و شرع ما را به پذیرفتن حدیث «راوی عادل، راستگو و با حافظه که آدم اطمینان پیدا می کند سخن پیامبر را خوب شنیده، حفظ کرده و نقل نموده»، دعوت می‎کند.
5. فقط در مورد روایات مربوط به احکام، زمانی که راویان سخن پیامبر و معصوم در احکام از طرف متخصصان رجال و راوی شناس به «صداقت، امانت، حفظ کلام و دقت در نقل» تأیید شده باشند، به حکم عقل و شرع باید اگر سخنی از معصوم نقل کردند، آن را بپذیریم و به مضمونش گردن نهیم. هیچ عاقلی نپذیرفتن سخن نقل شده از طرف چنین راویانی را معقول نمی‌شمارد.
6. این که سگ، گرگ، شیر، پلنگ و …، همه درنده و به عبارت امروزی از «سگ‌سانان» هستند، دلیل نمی‌شود که همه آنها در تمام جزئیات خلقت و در تمام احکام مبتنی بر آن جزئیات یکسان باشند. خدا و پیامبر که بر کیفیت خلقت آگاهی دارند در وجود سگ خصوصیتی دیده‌اند که با توجه به آن، لازم است از «تماس رد و بدل کننده رطوبت» با آن خودداری شود.
7. در باره نجس بودن سگ، وجوب اجتناب از بدن خیسش و از تماس بدن خیس با بدنش، روایات فراوان است و بسیاری از آنها از حیث راویان، در درجه بالای اعتبار یا در درجه بالاتر از متوسط هستند و این حکم با هیچ حکمی از قرآن هم منافات ندارد و قرآن در باره طهارت اشیاء و حیوانات، حکم مطلق یا عامی ندارد که ابای از تخصیص داشته باشد و این «حکم خاص با آن حکم عام یا مطلق ابادارنده از تخصیص» منافات داشته باشد. بحث در مورد تک تک این روایات علاوه این که از سطح بنده بالاتر است، از حوصله خوانندگان هم خارج می‌باشد و بحثی اجتهادی است و ما به حکم عقل و شرع موظفیم به اجتهاد مجتهدان عادل و عالم پایبند باشیم. التماس دعا.

انتهای پیام