ارز که از کیسه ملت بُوَد!
در حالی که قیمت یوروی مسافرتی ۵۱۰۰ تومان تعیین شد، بهای ارز در بازار غیررسمی به بیش از۱۰هزار تومان رسید. معنی این اتفاق این بود که در این شرایط دولت برای مسافرت به خارج از کشور، یارانه پرداخت می‌کند و هر کس به سفر خارجی نرود خود را از دریافت این یارانه محروم کرده است! در این شرایط سفر نکردن به خارج از کشور صرفا یک رفتار غیرعقلایی از سوی شهروندان به شمار می‌آید.
به گزارش ایلنا، دریافت ارز مسافرتی این روزها به دغدغه‌ای جدی برای مسافران خارج از کشور تبدیل شده است. با التهاب در بازار ارز که از اواخر سال گذشته آغاز شد و در ابتدای سال جاری به اوج خود رسید، سرانجام دولت با اتخاذ تصمیمی عجیب اعلام کرد از این پس قیمت دلار در کشور ۴ هزار و ۲۰۰ تومان است. از سوی دیگر اعلام شد دولت تنها قیمت ۴۲۰۰ تومان را به رسمیت می‌شناسد و هر گونه نگهداری ارز و خرید و فروش آن را به مثابه قاچاق ارز تلقی می‌کند.
اسحاق جهانگیری، معاون اول رئیس جمهوری، نیز با حضور در تلویزیون اعلام کرد با این اقدام پس از سال‌ها ایده تک نرخی شدن ارز محقق شده است و به متقاضیان ارز، به هر میزان که بخواهند دلار ۴۲۰۰ تومانی پرداخت می‌شود از جمله برای سفر و به این ترتیب بود که برای سفر به کشورهای همسایه ۵۰۰ یورو به قیمت دولتی و برای سفر به سایر کشورها ۱۰۰۰ یورو پرداخت می‌شود.
اما از آنجا که قیمت واقعی ارز در بازار آزاد انکار شدنی نیست و تمام تجارب تاریخی ثابت کرده که سرکوب آن، اصرار بر یک امر ناممکن است قیمت بازار، بی‌اعتنا به امر و نهی دولتی، مسیر خود را پیمود و شکاف میان نرخ دستوری و قیمت بازار، روز به روز افزایش یافت. اتفاقا انکار بازار ثانویه صرفا بر رشد این شکاف افزود.
اینجا بود که پدیده‌ای جالب در اقتصاد ایران رخ داد. در حالی که قیمت یوروی مسافرتی ۵۱۰۰ تومان تعیین شد، بهای یورو در بازار غیررسمی به بیش از۱۰هزار تومان رسید. معنی این اتفاق این بود که در این شرایط دولت برای مسافرت به خارج از کشور، یارانه پرداخت می‌کند و هر کس به سفر خارجی نرود خود را از دریافت این یارانه محروم کرده است! در این شرایط سفر نکردن به خارج از کشور صرفا یک رفتار غیرعقلایی از سوی شهروندان به شمار می‌آید.
پیشینه سفرهای خارجی ایرانیان
ایرانیان سال ۱۳۹۶ بیش از ۷ میلیون سفر تفریحی به خارج از کشور داشتند و بیش از ۱۴ میلیارد دلار از این طریق از کشور خارج شد. تنها در زمستان سال ۱۳۹۶ ( که فصل مسافرت ایرانیان نیست) ۳۵۰ هزار ایرانی به ترکیه سفر کردند که این سفرها بزرگ‌ترین موج مسافرت یک ملت به ترکیه بوده است. آمارها نشان می‌دهد روند سفرهای تفریحی ایرانی به خارج از کشور همیشه رو به رشد بوده است. به طور مثال در پنج ماهه نخست سال ۱۳۹۵ تعداد گردشگران خروجی از کشور ۲ میلیون ۸۷۵ هزار نفر بود که این رقم در پنج ماهه نخست سال ۱۳۹۶ به عدد ۳ میلیون و ۴۷۴ هزار نفر رسید و ۲۱ درصد افزایش یافت. در مجموع ۱۲ ماه سال نیز تعداد سفرهای تفریحی خارج کشور در سال ۱۳۹۶ نسبت به سال ۱۳۹۵ میزان ۳۸ درصد رشد را نشان می‌دهد.
همچنین به گفته علی‌اصغر مونسان، رئیس سازمان میراث فرهنگی و گردشگری، در نوروز سال ۱۳۹۷ سفرهای زمینی برون مرزی ۲۷.۵ درصد رشد داشت و سفرهای هوایی نیز رشد ۷ درصدی را نشان می‌دهد. در مجموع میزان سفر ایرانی‌ها در نوروز ۱۳۹۷ نسبت به نورز سال ۱۳۹۶ میزان ۵۰ درصد رشد داشته است! پانزده مقصد اصلی گردشگران ایرانی به این شرح است: ترکیه، عراق، امارات متحده عربی، جمهوری آذربایجان، ارمنستان، گرجستان، آلمان، عربستان سعودی، قطر، روسیه، افغانستان، چین، تایلند، مالزی و ایتالیا.
رشد ۵۰ درصدی سفر خارجی ایرانیان در فروردین ماه امسال در حالی که فشار ارزی ناشی از آن تلااطم بازار ارز، پس از یایان تعطیلات نوروزی را شدت بخشید. آمارها نشان می‌دهد نزدیک به ۴ میلیون از سفرهای سالانه تفرحی ایرانی‌ها به ۵ کشور همسایه است. ترکیه، دبی، امارات متحده عربی، ارمنستان و گرجستان مقصد اصلی گردشگران ایرانی است. در این میان بیش از ۲.۵ میلیون سفر سالانه، تنها به ترکیه صورت می‌گیرد.
پدیده تورهای رایگان
پیشنه سفرهای خارجی گویای میل شهروندان ایرانی به سفرهای خارجی به خصوص به کشورهای همسایه است آمارهای نشان می‌دهد این روند از سال ۱۳۸۵ تا ۱۳۹۶ همواره روندی صعودی با شتاب و شیبی قابل توجه، بوده است. اما در ابتدای سال ۱۳۹۷ و با تصمیم دولت برای تعیین دستوری نرخ دلار ۴۲۰۰ تومانی و انکار بازار ثانویه، اتفاقی جدید در صحنه گردشگری ایران به وقوع پیوست. دریافت ارز مسافرتی ( ۵۰۰ یورو برای سفر به کشورهای همسایه و ۱۰۰۰ هزار برای سفر به سایر کشورها) به قیمت دولتی و فروش آن در بازار به قیمت‌های واقعی (بیش از ۱۰ هزار تومان) تقریبا تمام قیمت تورها را پوشش می‌دهد. در نتیجه مشاهد شد تعدادی از تورها از مسافران دعوت می‌‌کردند به صورت رایگان به سفر بروند. تورهای رایگان دو الی سه روزه ترکیه با ۵۰۰ یورو ارز دولتی و تورهای صربستان با ارز مسافرتی هزار یورو، عمده این تورها را تشکیل می‌دهد. شرط آژانس‌های مسافرتی با مسافران برای سفر رایگان به ترکیه و صربستان، پرداخت وجه ارز مسافرتی به آژانس‌های مسافرتی است.
از سوی دیگر بسیاری از شهروندان بدون ثبت نام در تورها راهی سفرهای کوتاه (حتی یک روزه) به کشورهای همسایه‌اند. زیرا پس از بازگشت از سفر و فروش یوروی دریافتی در بازار غیررسمی، تمام هزینه‌های سفر تامین می‌شود که هیچ پول خوبی هم به جیب می‌زنند.
کار جنون ما به تماشا رسیده است
در توصیف این وضعیت کمدی/تراژیک، می‌توان گفت: گل بود به سبزه نیز آراسته شد! میزان سفرهای تفریحی ایرانی‌ها در وضعیت سال‌های گذشته، روندی صعودی داشت، در سال ۹۷ دولت برای انجام این سفرها یک بسته مالی تشویقی و حمایتی هم قرار داد. در حال حاضر هر ایرانی که به سفر خارجی نرود در واقع خود را از یارانه سفر محروم کرده است. اینجاست که می‌توان گفت کار جنون ما به تماشا رسیده است. دولتی که برای تامین ارز بسیاری از مصارف ارزی ضروری مردم از جمله دارو و کالاهای اساسی و اولیه در تنگنای شدید قرار دارد و ممکن است از همین رهگذر با عواقب شدیدی نظیر بی‌ثباتی اجتماعی و سیاسی مواجه شود، برای تفریح عده‌ای و سرازیر شدن دلار به کشورهای همسایه، یارانه پرداخت می‌کند!
چه باید کرد؟
بی‌تردید تداوم این وضعیت نه صرفا یک اشتباه در تصمیم‌گیری که یک حماقت اقتصادی است. پرداخت یارانه برای سفرخارجی صرفا انگیزه برای سفر را افزایش می‌دهد به نحوی اکنون مسابقه‌ای برای ثبت نام در تورها و دریافت ارز مسافرتی شکل گرفته است به نحوی برای دریافت حواله ارز دولتی سفر لازم است متقاضیان صبح بسیار زود و حتی پاسی از شب نگذشته در شعب بانک‌ها حضور پیدا کنند و در صف‌های طویل جلوی درب شعبه‌ها به انتظار بایستند.
فشاری که از این ناحیه بر بازار ارز وارد می‌شود کاملا آشکار و مبرهن است و نتیجه‌ای جز افزایش قیمت ارز ندارد. معنی روشن این امر آن است که ۸۰ میلون ایرانی باید هزینه افزایش نرخ ارز را برای تامین یارانه سفر چند میلیون ایرانی پرداخت کنند. ۸۰ میلیون ایرانی که بسیاری از آنان از ساکنان استان‌های محروم هستند باید کالاهای اساسی خود را به قیمتی گران‌تر بخرند تا پول یارانه سفر چند میلیون نفر بری سفر به ترکیه و امارات و تایلند و صربستان تامین شود.
راهکار اما ممنوعیت سفر به خارج نیست. راه حل بسیار ساده است. بازار ثانویه و آزاد باید به سرعت به رسمیت شناخته شود و هر کس قصد سفر به هر کجای جهان را داشت با تهیه ارز مورد نیاز از بازار آزاد، به سفر برود. این راه‌حل به قدری بدیهی است که بی‌توجهی به آن عجیب به نظر می‌رسد. از سوی دیگر انگیزه بسیاری از ایرانیان برای سفر به کشورهای همسایه صرفا برخوداری از میزان بیشتری از آزادی‌های اجتماعی است. اگر اجماعی ملی و فراجناحی برای کاهش سخت‌گیری‌ها و افزایش آزادی‌های اجتماعی در داخل کشور شکل بگیرد قطعا از انگیزه بسیاری از سفرهای تفریحی به کشورهای همسایه کاسته می‌شود.
انتهای پیام
