عبور از چراغ قرمز مسوولان

معصومه نصیری، انصاف نیوز:

«کم کم می‌رسه روزی که باید در پارک جمع بشیم و بگیم من فلانی هستم. یک مسافر.  الان یک ماهه که پاکم و وایبر یا وی چت نرفتم». «اینترنت قطع شد، کمی با اعضای خانواده معاشرت کردم، آدم‌های بدی نبودن». « مامور سرشماری از پدر یک خانواده سوال می‌کنه چند تا بچه‌داری می‌گه یکی. میگه ولی شناسنامه شما زده دو تا. میگه آهان. اون همش پای اینترنته. جزئی از دکور خونه هست» و ….

این دست پیام‌ها در فضاهای مجازی که این روزها استفاده از آن همه‌گیر شده، مدام در حال دست به دست شدن است. بدون غلو باید گفت استفاده از فضای مجازی در ایران از قوانین نانوشته تبعیت می‌کند. روزی تب استفاده از ۳۶۰ و اورکات، روزی فیس بوک و این روزها واتس اپ، وایبر، لاین و اینستاگرام. این عطش برای استفاده از چنین فضاهایی به حدی است که گاهی خود استفاده‌کنندگان نیز آن را به سخره می‌گیرند. جدای از اینکه ماهیت ایجاد چنین فضاهایی چه ابعاد پشت پرده‌ای می‌تواند داشته باشد، اینکه فرصت‌های بی شماری در راه استفاده از این فضاها از بین رفته و حتی گپ‌های دوستانه نیز از حد معمول فراتر رفته و گاهی چندین ساعت به درازا می‌کشد یا اینکه فرد استفاده‌کننده ساعت‌های مهمی از وقتش را از عزیزانش دریغ کرده و وایبر را جایگزین آن می‌کند، جای تامل دارد.

البته اینکه اگر استفاده‌کنندگان از این فضاهای مجازی روزی تصمیم به ترک استفاده از آن بگیرند آیا رسانه ی ملی می‌تواند پرکننده ی مناسب اوقات فراغت آنها باشد؟ اگر فردی تصمیم داشته باشد این فرصت را در سطح شهر به تفریح بگذراند جز رستوران رفتن یا گاهی سینما چه فضای شاد یا جذاب دیگری وجود دارد که بتواند با همین درجه از جذابیت فرد را جذب و او را دو یا سه بار در یک فصل برای حضور مجدد فرا بخواند؟ اینکه آیا فضای دیدارهای خانوادگی آنقدر مهیا هست که فرد به جای ارتباط مجازی با دوستان یا اعضای فامیل اقدام به دیدار حضوری کرده و گروه‌های خانوادگی یا دوستانه ی مجازی تبدیل به واقعیت شده و افراد رو در رو با یکدیگر گپ بزنند؟ سوالاتی است که باید برای پاسخ دادن به آنها تامل کرد.

هر چند در کنار همه ی مواردی که مطرح شد نوع سیاست‌گذاری مسوولان مربوطه نیز در کسب محبوبیت این فضاها بی‌تاثیر نبوده است. با نوع سیاست‌گذاری‌ها و اظهارنظرهای بعضا تند در زمینه ی استفاده از فیس بوک، استفاده از فیلتر شکن که ممنوع اعلام شد، تبدیل به محبوب‌ترین نوع پشت کردن به تمام سیاست‌ها شد. روزی که تصمیم به فیلتر وی‌چت گرفته شد، به اینکه این میزان کاربر که بر اساس آمار اعلامی حدود چهار میلیون نفر اعلام شده است، فضایی را جایگزین کرده و به روندشان ادامه می‌دهند، توجهی نشد و همین باعث افزایش کاربران در فضای وایبر تا بیش از پنج میلیون نفر شد. شاید این قبیل بی تدبیری‌ها سبب دامن زدن به استفاده ی معتادگونه از فضاهای مجازی جدید شده است و اگر مسوولان بدون نگاه های افراطی اقدام به اتخاذ راهکارهایی فراتر از فیلتر و محدودیت و ممنوعیت نکنند یقینا در آینده شمار استفاده کنندگان از فضاهای مجازی اینگونه‌ای بالاتر خواهد رفت.

اینکه ما تجربه ی استفاده از اورکات را داشته اما برای فضای مجازی بعدی که قطعا محبوبیت نیز خواهد داشت فکری نکردیم، و ۳۶۰ آمد و بازهم فکری نکردیم و این روند تا امروز ادامه داشته است، نشان از آن دارد که مسوولان ما به جای داشتن برنامه‌ریزی بلند مدت معمولا به فکر راهکارهای مقطعی و مسکن‌گونه هستند.

فضاهای مجازی که از آنها نام برده شد مانند هر تکنولوژی جدید دیگری علاوه بر تهدید، فرصت‌هایی را نیز در اختیار کاربران می‌گذارد. اطلاع رسانی صوتی، تصویری و نوشتاری در چنین فضاهایی، اطلاع از اقوامی که فاصله ی جغرافیایی امکان دسترسی آسان به آنها را مقدور نمی‌کند، مراوده با افرادی که شاید در حالت عادی فرصتی برای گپ و گفت با آنها فراهم نشود و در حیطه ی امکانات چنین فضاهای مجازی شما امکان گفت و گو با  آنها را پیدا می‌کنید و … از جمله محسانی هست که می‌توان برای چنین برنامه‌های مجازی جدید نام برد.

موضوع قابل تامل فرای از تکنولوژی و معایب و محاسنش، فرهنگ استفاده از آن است. معمولا ما برای استفاده از این تکنولوژی‌ها فرهنگ مناسب استفاده را تعریف یا کسب نمی‌کنیم و معمولا پس از ورود برخی خسارات به فکر فرهنگ سازی برای استفاده از آنها می‌کنیم. پس فرای از تمام مسایل مطرح شده نهادینه کردن فرهنگ استفاده صحیح از این تکنولوژی‌هاست که می‌تواند مضرات احتمالی آنها را کاهش دهد.

توجه به این نکته ضروری است که شما باید برای استفاده از چنین فضاهایی حتما باید دارای گوشی آندروید باشید و این یعنی کمک با اهداف شرکت‌های تولیدکننده ی این تکنولوژی. در آینده نیز شما برای استفاده از دیگر فضاهای مجازی که طراحان آن خارج از مرزهای کشور هستند، مجبور به استفاده از تلفن‌های همراهی خواهید شد که آنها برایتان تعریف کردند و این یعنی خروج سرمایه از کشور. شاید باید به آینده نگری کسانی که پشت ایجاد چنین تکنولوژی‌هایی هستند احسنت گفت چرا که شما را برای استفاده از یک برنامه دچار وسوسه می‌کنند و با یک تیر چندین نشان را می‌زنند. اول اینکه شما مجبور به استفاده از آن برنامه می‌شوید. دوم اینکه شما برای استفاده از آن برنامه باید ابزار مناسب را در اختیار داشته باشد و سوم اینکه وقت شما که باید صرف ارتقاء همه جانبه‌تان شود در این فضا هدر خواهد رفت.

با توجه به مسایل مطرح شده، باید تدبیری عمیق و همه جانبه از سوی کاربران و مسوولان برای اتخاذ شیوه های صحیح استفاده از فضاهای جدید مجازی اندیشیده شود.

انتهای پیام